Mag het mondkapje eindelijk af, staan we ineens middenin een oorlog. Waarom zagen we die niet aankomen, vraagt columnist Gerrit Breeuwsma zich af.
Hoopten we ons eindelijk over te mogen geven aan het nieuwe normaal, zitten we ineens midden in een oorlog. Mogen de mondkapjes af, is er plotseling een run op kogelwerende vesten en nucleaire beschermingsmiddelen.
Want wie weet waar het conflict in Oekraïne eindigt (waarschijnlijk zien handige jongens al weer een gat in de markt en zijn ze graag bereid de overheid voor een aardig prijsje een partij beschermingsmiddelen te leveren).
Vooralsnog bepalen kogelwerende vesten niet ons straatbeeld, maar breken we ons vooral het hoofd over de vraag waarom we dit niet al veel eerder hadden zien aankomen.
De inval van de Russen in de Krim, de Russische bemoeienis met de oostelijke gebieden van Oekraïne of meer in het algemeen het verstoorde machtsevenwicht tussen Oost en West sinds het opentrekken van het IJzeren Gordijn, worden nu opgevoerd als factoren die een rol spelen in de aanloop van deze oorlog.
Kennelijk moeten we er eerst met onze neus bovenop staan voor we het zien. Commentatoren buitelen over elkaar heen met het verwijt dat het Westen blind is geweest voor alle aanwijzingen en sommigen zien er het zoveelste bewijs in dat we nu eenmaal niets leren van de geschiedenis.
Dat laatste is wel erg pessimistisch, om niet te zeggen cynisch. Als we niets leren van de geschiedenis, zou iedere poging tot geschiedschrijving in feite zinloos worden. Ook kunnen we dan ophouden met geschiedenis in het onderwijscurriculum op te nemen, want waarom lessen geven als je er toch niets van leert?
Helaas houdt dat leren vaak niet over, zo werd al eens beschreven in een even grappig als treurig stemmend boekje met de titel Hoe de Duitsers dapper standhielden in Vietnam. Daarin wordt aan de hand van antwoorden op repetitie- en examenvragen gedemonstreerd hoe weinig middelbare scholieren van hun geschiedenislessen opsteken.
De Koude Oorlog? Het waren strenge winters die veel mensen het leven hebben geëist
‘Verklaar het begrip “Koude Oorlog” en leg uit waarom het moeilijk is precies aan te geven wanneer de Koude Oorlog begon’, was zo’n vraag, waar een leerling op antwoordde: ‘Het waren strenge winters die veel mensen het leven hebben geëist. De vraag is: Wanneer waren de winters het strengst?’
Historicus Maarten van Rossem (die aan de vooravond van de Russische invasie in Op1 heel stellig wist te melden dat er van een Russische inval voorlopig geen sprake zou zijn) leidt het boekje in en meent dat de hoofdoorzaak van de jeugdige onwetendheid ligt in ‘het gebrek aan historische belangstelling van kinderen tussen twaalf en de achttien’.
Dat is echter geen sterke verklaring, want het geldt minstens zozeer voor wiskunde en Nederlands en misschien wel alle schoolvakken.
Een betere verklaring wordt gegeven door geschiedenisdocent Oscar Westers, die het boekje samenstelde en van een nawoord voorzag. Hij wijst erop dat er sinds de jaren zestig onophoudelijk bezuinigd is op het geschiedenisonderwijs.
De gevolgen daarvan merken jongeren zowel thuis als op school. Want, schrijft hij: ‘Ook een toenemend aantal leraren weten van toeten noch blazen.’ Het algehele gebrek aan kennis, zo meent hij, compenseren leerlingen met ‘vindingrijkheid en fantasie’.
Iedereen – van links tot rechts – lijkt het er nu over eens dat we onze militaire verdediging in Europa schromelijk hebben verwaarloosd en dit vertaalt zich in een grote bereidheid om miljarden extra vrij te maken voor defensie.
Ik ben er niet zeker van of dat op lange termijn de oplossing is voor onze geopolitieke problemen, al was het maar omdat het onder de huidige condities ook een impuls betekent voor het opportunisme van de internationale wapenhandel.
Ik ben natuurlijk verre van deskundig op dit terrein, maar misschien is het een idee om een deel van die miljarden te investeren in het geschiedenisonderwijs.
GERRIT BREEUWSMA