Democratie op de universiteit schiet soms door, zei RUG-baas Jouke de Vries in de State of the University 2024. Gelukkig maar, vindt columnist Gerrit Breeuwsma, want anders hadden we nu in China gezeten.
Steeds meer individuele gebruikers, instellingen en organisaties verlaten X (voorheen Twitter), zo lees ik in de old school media (kranten) waar ik doorgaans mijn nieuws aan onttrek. Ik juich dat toe, zonder dat ik overigens overloop van bewondering voor deze ‘verlaters’.
Dat ze er überhaupt op zaten, vind ik verbazingwekkender dan dat ze er nu afgaan. Hoe lang moet je in het riool ronddolen voor je ontdekt dat het er stinkt?
Maar vooruit, beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, dus goed als iemand alsnog besluit ermee te stoppen.
Een argument om X te verlaten, is dat het gedicteerd wordt door een meedogenloos businessmodel dat zonder terughoudendheid ruimte geeft aan misinformatie – zo ondemocratische krachten in de kaart speelt – en dat zou een fatsoenlijk mens, laat staan een instelling of organisatie met een maatschappelijke verantwoordelijkheid, niet moeten willen.
Deze kwestie kwam ook aan de orde tijdens de State of the University 2024, een soort talkshow, waarin Bram Douwes samen met collegevoorzitter Jouke de Vries verschillende gasten aan hun tafel ontvingen. Onder hen universitair docent Lisa Gaufman, die samen met Bharath Ganesh een boek schreef over de normalisering van de extreemrechtse retoriek in de Verenigde Staten.
X is een meedogenloos businessmodel dat ruimte geeft aan misinformatie
Zij laten zien hoe sociale media dat proces – volgens haar vergelijkbaar met wat er in Nederland gaande is – faciliteren. Gaufman is van mening dat we er verstandig aan doen om daar niet langer aan bij te dragen. Om de daad bij het woord te voegen, zegt ze niet langer meer op X te zitten.
Voor onze collegevoorzitter is dat een bruggetje om nog eens te memoreren aan zijn Binnenhoflezing uit 2021, waarin hij politici opriep te stoppen met twitteren in de Tweede Kamer, omdat het volgens hem de legitimiteit van het parlement (en dus ons democratisch bestel) onder druk zet. Prima voorstel dat helaas nog niet veel navolging heeft gehad.
Het curieuze is echter dat De Vries er ook geen consequenties voor zichzelf aan heeft verbonden en laconiek laat weten dat hij gewoon op X blijft opereren: het medium dus dat het democratisch bestel onder druk zet.
Meer dan curieus, om niet te zeggen zorgwekkend, vond ik een opmerking later in een gesprek met Lisa Herzog en wederom naar aanleiding van een boek (over de democratie), waarin De Vries zich beklaagde over het feit dat hij met ‘tig overlegorganen’ moet overleggen voor hij iets kan besluiten. Vervolgens merkte hij op dat we aan de universiteit wel erg ver gaan met de democratie.
Zonder een democratische universiteit zaten we nu in China
Er klonk iets van ‘te ver’ in door. Maar is dat zo? En kun je wel te ver gaan met democratie?
Volgens mij waren Gaufman noch Herzog het met hem eens, maar De Vries werd ‘gered door de bel’; er was geen tijd meer er verder op in te gaan. Jammer, want ik geloof best dat democratie vertragend werkt (De Vries pleitte in zijn Binnenhoflezing nota bene voor slow democracy), maar dat is minstens zozeer een zegen als een last.
Zonder een democratische universiteit zaten we nu in China en ondanks alle fraaie beloften van toenmalig collegevoorzitter Poppema (wie kent hem nog?) had de beoogde democratie daar inmiddels wel het loodje gelegd. Anders gezegd, zonder democratisch proces (en de vertraging die daarmee gepaard gaat), had een Chinees filiaal ons nu als een steen op de maag gelegen.
Hoe dan ook, in de huidige politieke constellatie in Nederland zou ik mij eerder zorgen maken over een tekort aan democratie dan over te veel democratie.
En misschien dat de collegevoorzitter nog eens kan overwegen of hij, namens onze universiteit, op X wel iets heeft te zoeken.
GERRIT BREEUWSMA