TikTok-video’s over aandoeningen als ADHD rekken de diagnose te veel op, blijkt uit RUG-onderzoek. Veel jongeren herkennen zichzelf in de genoemde klachten, en denken dan ten onrechte dat ze zelf ook ADHD hebben.
Veel TikTok-video’s over ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) noemen gedragingen die niet overeenkomen met de officiële diagnose zoals die is vastgelegd in het psychiatrische handboek DSM-5. Het gaat om 55 van de honderd populairste TikTok-video’s over ADHD die promovenda orthopedagogiek Wietske de Vries voor haar onderzoek bekeek.
Door de te ruime definitie denken mensen al gauw dat ze ADHD hebben. ‘Dat zien we ook terug aan de comments onder de video’s’, zegt De Vries. ‘Er zijn veel mensen die zeggen: “Hey, ik heb zelf ook ADHD’’. En we horen het terug in gesprekken met huisartsen, bijvoorbeeld. Daar komen meer mensen die zelf deze diagnose stellen.’
En dat is zelfs schadelijk, stelt ze. ‘Door die zelfdiagnose denken mensen ten onrechte dat er iets mis is met hen. Dat heeft een grote invloed op je zelfbeeld.’
Onvolledig beeld
Deels heeft het te maken met hoe TikTok werkt, zegt De Vries. ‘De video’s zijn kort, dus je kunt lastig een volledig beeld geven.’ Aan de ene kant is het mooi dat er video’s zijn die informatie delen over dit soort aandoeningen, zoals problemen waar je tegenaan loopt, vindt ze. ‘Dat kan zorgen voor een gevoel van “hier hoor ik bij”, een clubje. Maar we moeten voorzichtig zijn zomaar een diagnose te stellen.’
In de trainingen waar De Vries naast haar onderzoek aan werkt, zorgt ze er juist voor dat pedagogisch medewerkers, leerkrachten en ouders beter om weten te gaan met gedrag dat past bij ADHD: het gedrag wordt genormaliseerd. ‘Dan zijn diagnoses vaak niet eens nodig’, zegt ze.
‘Het zou mooi zijn als je bij bepaalde thema’s, zoals mentale gezondheid, op TikTok een waarschuwing krijgt: deze informatie klopt mogelijk niet’, zegt ze. De video’s helemaal weren ziet ze niet zitten. ‘Dan bestaat er een kans dat je eenzijdige informatie krijgt. En ik verwacht ook niet dat TikTok snel video’s gaat verwijderen.’