Boerenzoon Robin Hevinga leerde van zijn vader wanneer je moet zaaien en wanneer je moet oogsten. En dat is iets heel anders dan de kennis die je op de universiteit meekrijgt. Boerenkennis leer je niet uit een boek.
Begin augustus ergens in Oost-Groningen. Het altijd al lege landschap is nu zo uitgestorven dat het bijna verontrustend wordt. De meeste mensen zijn op vakantie en de overblijvers zijn voor de hitte naar binnen gevlucht. Maar mijn vader en ik niet, hij is namelijk een boer en die moet juist naar buiten op een zomerdag als deze.
Ik volg mijn vader door het graanveld, aan ons de taak om te bepalen of de oogst kan beginnen. De kopjes van de tarwehalmen zijn al wat gaan hangen. Het geeft een verdrietige aanblik, alsof ze zich bewust zijn van hun naderende einde.
Als ultieme test plaatsen we allebei een korrel tussen onze voortanden en bijten hem door. De kracht die we moeten zetten, vertelt ons hoe rijp het graan is. Tot slot kijken we naar boven. De lucht is leeg; de oogst kan beginnen.
Al sinds ik klein ben, onderneem ik met mijn vader dit jaarlijkse ritueel. Hij heeft zijn boerenkennis aan mij doorgegeven en mij geleerd om met al mijn zintuigen de omgeving aan te voelen; iets wat je niet uit een boek kunt leren.
Als kennis macht is, wat voor macht produceert een universiteit dan?
Boerenkennis gaat veel dieper. Een boer weet dat hij onderdeel uitmaakt van een systeem. Of een oogst slaagt of niet ligt niet aan hem. Het enige wat hij kan doen is een zaadje planten en deze verzorgen, maar het weer kan in één dag alles verpesten.
Een boer leert te accepteren dat hij niet weet wat er gebeuren gaat, anders kan hij niet zaaien. Toen we terugliepen naar de auto bedacht ik mij wat engs. Als kennis macht is, wat voor macht produceert een universiteit dan?
Anders dan boerenkennis is universitaire kennis veel agressiever. Aan de universiteit staat de mens boven al het andere en is de aanname dat alles onderzocht en begrepen moet worden. Universitaire kennis streeft naar controle, terwijl een boer weet dat dit een illusie is.
Dit kennissysteem heeft veel opgeleverd, maar er is ook een gevaar. Een wetenschapper maakt geen onderdeel uit van iets zoals een boer dat wel doet. Een wetenschapper is slechts een buitenstaander die naar binnen gluurt.
Levert dat wel de goede antwoorden op?
ROBIN HEVINGA