Directeur Robert Molenaar van Animal Rights roept de RUG op de proeven meteen te staken. ‘Dit is een klassiek voorbeeld van een onethische dierproef waarbij nut en noodzaak onvoldoende bewezen is’, stelt hij.
Het gaat om onderzoek van het Meerlo Lab naar slaapritme en de gevolgen van slaapgebrek bij onder andere kauwen en spreeuwen. Wel degelijk relevant, vinden de onderzoekers daar, omdat we nog maar heel weinig weten van slaap. We brengen een groot deel van ons leven slapend door, maar waarom dat nodig is, en wat slaap nu eigenlijk is nog grotendeels onbekend.
Wat we wél weten, is grotendeels gebaseerd op onderzoek naar muizen en ratten. Nachtdieren die dus maar beperkt te vergelijken zijn met mensen. Maar spreeuwen en kauwen zijn overdag wél actief. ‘Bovendien blijkt uit onderzoek dat sommige vogels in het wild met extreem weinig slaap toekunnen. Maar mensen functioneren al na één slechte nacht slechter. Wordt het meer, dan worden ze kwetsbaarder en gevoeliger voor ziektes’, zegt Peter Meerlo.
Hersengolven
Hiervoor werden enkele tientallen dieren gevangen. In het geval van de kauwen haalden de onderzoekers ze vlak voor het uitvliegen uit nestkasten, die ook voor ander onderzoek worden gebruikt. De vogels kregen vervolgens onder narcose kleine elektrodes op de hersenen, waarmee de hersengolven werden gemeten. Tijdens de werkelijke proeven monitorden de onderzoekers de slaap-waakpatronen in verschillende omstandigheden.
Ten slotte werd bij een aantal dieren in het laatste stadium hersenweefsel afgenomen, om te kijken naar het effect van slaap en slaapgebrek op moleculair niveau.
Animal Rights stelt dat de onderzoekers in overtreding zijn. ‘We zien überhaupt niet in waarom proefdieren moeten lijden voor nieuwsgierigheidsonderzoek naar slaapgebrek.’
Fundamentele kennis
In een verklaring stelt de RUG dat ook dat niet terecht is. ‘Alle proeven moeten volgens de Wet op de Dierproeven worden afgestemd met de Instantie voor Dierenwelzijn (IvD). Daarna schrijft de Dierexperimentencommissie (DEC) een advies over de dierproef voor de Centrale Commissie Dierproeven (CCD). Dat is hier ook gebeurd.’
Van nieuwsgierigheidsonderzoek is al helemaal geen sprake. ‘Natuurlijk wordt elke goede wetenschapper gedreven door nieuwsgierigheid en een drive om vragen op te lossen’, zegt Meerlo. ‘Maar we hebben deze fundamentele kennis nodig om het fenomeen slaap te begrijpen. 90 procent van onze kennis over het brein is gebaseerd op onderzoek met proefdieren.’
Hij is geschrokken van de ophef. ‘Je hoort het natuurlijk wel vaker, maar je verwacht niet dat het jou overkomt. Je voelt je aangetast in je integriteit. We streven er altijd naar om lijden te minimaliseren. Je moet altijd zorgvuldig nadenken over het gebruik van proefdieren, en jezelf de vraag stellen of het opweegt tegen de kennis die je verzamelt. Maar daarvoor zijn regels opgesteld na een brede discussie in de maatschappij, die worden bewaakt door commissies die hun fiat hieraan hebben gegeven. Het is niet zo dat het begrip van ethiek en moraliteit van Animal Rights de standaard is.’