Elke dag vraagt de redactie van UKrant zich af: waar schrijven we over, waarom schrijven we erover en hoe schrijven we erover? ‘Bij UKrant’ is een onregelmatig verschijnende rubriek waarin we een kijkje achter de schermen geven. Deze keer: Het Russische Kiev wordt het Oekraïense Kyiv.
Angelsaksische media doen het sinds de invasie van Poetin steeds vaker, die gebruiken niet langer de Russische schrijfwijze van steden als Kiev, Charkov en Lvov maar de Oekraïense: Kyiv, Charkiv, Lviv.
In Nederland wordt nog veelal de traditionele Russische spelling gehanteerd, op een uitzondering na. Zo besloot de Volkskrant vorige week om over te stappen naar de Oekraïense benaming.
Het was een vraag die ook aan UKrant werd gesteld. ‘Misschien kunnen jullie de namen van Oekraïense steden op de Oekraïense manier spellen, in plaats van de Russische. Is een klein iets, maar geeft wel aan dat Oekraïne een soeverein land is.’
De vraag leidde op de redactie tot een korte discussie. De Russische transcriptie volgen we al eeuwen (het was al Kiev lang voordat de Sovjet-Unie ontstond) en heeft een functie; we zijn eraan gewend, we weten direct welke plaats wordt bedoeld.
Toch waren we er snel uit. UKrant volgt vanaf nu de Oekraïense schrijfwijze, oftewel Kyiv. Net zoals we dat, wel breed gedragen in Nederland, eerder deden met Beijing (Peking), Mumbay (Bombay) en Myanmar (Birma).
Het is een statement dat we Oekraïne zien als een onafhankelijk en vrij land
Dat we vanaf nu Kyiv schrijven, is natuurlijk meer dan een ‘taaldingetje’. Het is een statement dat we Oekraïne zien als een onafhankelijk en vrij land. Uiteindelijk kiest een vrij en onafhankelijk land zelf hoe zijn plaatsnamen geschreven worden, niet de buitenstaander.
Woorden (en plaatsnamen) doen er bovendien toe, zeker in een oorlog. Taal betekent identiteit. Taal kan kleinigheden uitvergroten en gruweldaden minder erg laten voorkomen. Zo verkondigt Poetin steevast dat het Russische leger een ‘speciale militaire operatie’ of een ‘vredesmissie’ uitvoert en zijn woorden als ‘oorlog’ en ‘invasie’ in Rusland zelfs verboden.
‘De Russen doen ontzettend hun best om hun aanval mooier te laten klinken dan die is. Het is een grote goochelshow om dingen te verbloemen’, zei taalkundige Ewoud Sanders vorige week tegen EditieNL.
Helemaal consequent zullen we evenwel niet zijn en dat is – vooral voor Europese geografische namen – omwille van de duidelijkheid en herkenbaarheid. Kiev wordt dus Kyiv. Maar Lissabon wordt geen Lisboa, Belgrado geen Beograd en Parijs geen Paris.
Rob Siebelink is hoofdredacteur van UKrant