300.000 volgers op Instagram
Joost laat je wereldbeeld een beetje kantelen
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Christien is sinds 2016 achtergrondcoördinator bij UKrant. Ze plant de achtergrondverhalen en begeleidt de auteurs. Bij haar eigen verhalen ligt de focus op wetenschap en academisch leven. Daarnaast schrijft ze veel over onderwerpen als sociale veiligheid en maakt ze graag persoonlijke interviews. In haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken en geeft schrijftrainingen.Hij weet nog wel dat hij blij was met honderd likes bij een foto. Dat was helemaal in het begin. Dat was de tijd dat hij ‘nog maar’ tienduizend volgers had, een maandje of zes nadat hij zijn Instagramaccount was gestart in 2016 en hij zich nog doelen stelde. Vijftienduizend volgers. Twintigduizend volgers.
Tja, dat was toen.
Inmiddels volgen bijna 300.000 mensen van over de hele wereld zijn account A Map A Day. Doelen stelt hij zich niet meer. ‘De eerste honderdduizend was wel een ding’, herinnert Joost Blaakmeer zich nog. ‘Tweehonderdduizend ook nog wel.’ Maar ruim drieduizend posts verder, met de teller op 294.000 volgers, kan hij zich er niet meer zo druk om maken. ‘Dat komt ook doordat de groei afzwakt’, zegt hij. ‘Dan komen er nog eens dertigduizend of vijftigduizend bij in een paar maanden.’
Waar hij zich nog wel druk over maakt: wanneer een post minder dan vijfduizend likes behaalt. Dan is er iets mis. ‘Dan denk ik toch: nou Joost, dat heb je niet goed gedaan.’
Instagram-muur
Toch zul je de student culturele geografie niet zien poseren bij de kleurige huisjes van Reitdiephaven, of tegen de zwart-witte Instagram-muur van het Student Hotel. De meeste van zijn volgers kennen zijn naam niet eens, laat staan dat ze weten hoe hij eruit ziet. Blaakmeer post immers niet over zichzelf, maar plaatst praktisch elke dag een foto van een kaart of een geografisch fenomeen. Mooie beelden, gevonden tussen de eindeloze hoeveelheid data op het internet, die als het even kan ook nog iets verhelderen of blootleggen. Mensen even aanzetten tot denken. Want dat is wat hij uiteindelijk wil bereiken: zijn volgers een iets andere blik geven op de werkelijkheid.
Mensen weten soms best wel weinig
Het kan een kaart van de Verenigde Staten zijn met ‘America’s favourite fast food burgers per state’, of een kaart van Nederland á la Lord of the Rings. Maar ook: Chili geprojecteerd op de huidige VS. ‘Mensen reageren dan stomverbaasd: ze hadden vaak geen idee hoe lang Chili eigenlijk is.’ Na een korte stilte: ‘Mensen weten soms best wel weinig.’
Hij plaatste eens een foto van Hans Island, een eilandje dat geclaimd wordt door zowel Canada als Denemarken. Met enige regelmaat landen daar militairen om de vlag van de tegenpartij weg te halen en een fles Deense schnapps of Canadese whiskey achter te laten. En hij plaatste een kaart waarop de via GPS verzamelde vliegbewegingen van een adelaar zijn weergegeven over een periode van twintig jaar.
Visueel toegankelijk
Het zijn beelden die je perspectief op de wereld een beetje laten kantelen; precies de reden waarom Blaakmeer zelf zo dol is op kaarten. ‘Ze geven je een vereenvoudigde weergave van de wereld waarin we leven’, zegt hij. ‘Als kind zag ik een kaart en dan dacht ik: wow, dus de wereld is supergroot! Ik woon hier in Drenthe, maar wat is er dan nog meer?’
Hij maakte lijstjes van de grootste steden van Europa met het bijbehorende aantal inwoners. Legde atlassen uit de jaren zestig naast eentje van nu en keek wat er was veranderd. ‘Een kaart geeft je het grotere beeld, het maakt ingewikkelde informatie visueel toegankelijk.’ Kijk maar naar kaartjes over de verspreiding van Covid-19: in één oogopslag is te zien hoe ‘veilig’ Groningen was, en hoe ernstig de situatie in Brabant.
Dat hij niet de enige is die gevoelig blijkt voor map porn, zoals hij het noemt, ontdekte hij indertijd op Reddit, waar hij ooit begon met het delen van grappige, mooie en informatieve kaarten. ‘Dat liep echt enorm goed’, vertelt hij. ‘Maar daar ben je totaal anoniem, jij als persoon doet er niet toe. Je hebt er ook niets aan: je kunt er geen geld mee verdienen of zo.’
Zakcentje
Niet dat dat zijn doel is. Met 300.000 volgers kan hij in theorie een paar honderd euro vragen voor een post, maar dat is voor landkaarten lastiger dan voor mode of make-up. Wel heeft hij een ‘koffieknop’: je kunt een kop koffie doneren door zo’n drie euro over te maken als je zijn content leuk vindt. ‘En momenteel werk ik samen met Daily Overview’, legt hij uit. ‘Die maken satellietbeelden met een heel hoge resolutie. Dat levert me dan een zakcentje op.’
Maar hij piekert er niet over om bijvoorbeeld posts te plaatsen over zogenaamde scratch maps, van die posters waarop je kunt aangeven in welke landen je geweest bent. Bedrijven willen die dolgraag via hem aan de man brengen. ‘Maar dan zou ik mijn ziel aan de duivel verkopen’, zegt hij. ‘Die dingen… Dat is het equivalent van zo’n bordje met HOME in je huis zetten. Het voelt niet goed.’
Met scratch maps zou ik mijn ziel aan de duivel verkopen
Veel belangrijker is dat hij nu, op Insta, de credits krijgt voor de tijd en energie die hij steekt in zijn account. Het kost hem al gauw een half uur per dag om een plaatje te vinden, zodanig te bewerken dat het de aandacht pakt in de halve seconde waarin zijn publiek moet beslissen of ze liken of niet, een tekst te maken en de credits te regelen.
Achterban
En misschien nog het allerleukste: het blijkt voor een student culturele geografie bijzonder interessant om met één druk op de knop 300.000 mensen te kunnen bereiken. Toen hij voor zijn bachelorscriptie – over de voedseltoegankelijkheid in rural, suburban en urban areas – voorstelde om Instagram te gebruiken om enquêtes te verspreiden, aarzelden zijn begeleiders nog. ‘Eigenlijk wilden ze het niet. “Je kunt via Instagram toch geen data verzamelen”, zeiden ze nog.’
Maar toen hij op het volgende overleg al vijfduizend reacties binnen had, draaiden ze bij. ‘Uiteindelijk heb ik twaalfduizend reacties gekregen’, zegt Blaakmeer. ‘Dat hadden ze op mijn faculteit nog nooit meegemaakt.’
Niet zo gek dat hij zijn achterban nu, voor zijn masterscriptie, nog een keer inzet. Ditmaal haalde hij ook de inspiratie voor het onderwerp zelf uit zijn account. Hij ontdekte namelijk dat kaarten tot grote controverse kunnen leiden. ‘Plaats je een kaart waar British Isles boven staat, dan heb je alle Ieren boos’, vertelt hij. ‘De Ierse hongersnood en de Britse overheersing liggen nog altijd enorm gevoelig daar.’
Een kaart waar ‘British Isles’ boven staat maakt alle Ieren boos
Dreigementen en fuck you’s zijn dan niet van de lucht. Turken raken overstuur van kaarten met Armenië, en Amerikanen van kaarten die ongelijkheid of racisme als onderwerp hebben. Denk bijvoorbeeld aan de bizarre manier waarop kiesdistricten in de VS soms zijn ingericht om een bepaalde doelgroep in één district samen te ballen: het zogenaamde gerrymandering.
Fascinerend, vond Blaakmeer, die besloot zich te focussen op de manier waarop kaarten een reactie uitlokken bij lezers en wat ze betekenen voor hun wereldbeeld.
Woordenfilter
Maar tegelijk – dat moet hij toegeven – kunnen die reacties ook behoorlijk stressvol zijn. ‘In het begin las ik de comments altijd’, zegt hij. ‘Ik was dan ook heel actief bezig om fascistische en racistische reacties eruit te deleten. Maar daar ben ik mee gestopt toen ik merkte dat het mijn plezier in het account beïnvloedde.’
Rationeel weet je immers dat reacties niet persoonlijk zijn, maar emotioneel bleek het zwaar. ‘Nu heb ik een woordenfilter, dat reacties censureert’, zegt hij. ‘Als ik toch toevallig iets tegenkom, of ik word erop gewezen, haal ik het natuurlijk weg. En ik kan mensen muten. Zelf merken ze niet dat ze geblokkeerd worden, maar hun reacties zijn dan onzichtbaar voor anderen.’
Een enkele keer voelt hij zich schuldig. Het kan tenslotte zijn dat je toch nog narigheid tegenkomt in de reacties, als je goed zoekt. ‘Dan denk ik: ben ik niet toch verplicht om alles te lezen en te analyseren?’
Maar hij doet het niet, want hij heeft te veel plezier in het account en dat wil hij zo houden. ‘Het is een hobby’, zegt hij. ‘En op deze manier kan ik het nog eindeloos volhouden.’