Tips en tricks voor de digitale docent

1 Doe niet te veel

Hou het simpel! Heel wat RUG-docenten ontdekten plotseling wat er allemaal kan in Blackboard Collaborate. Maar hoe geweldig de mogelijkheden ook zijn: overdrijf het niet. Jij als docent bent een newbie en je studenten zijn net zo min gewend aan dit onderwijs. 

‘Het is niet slim om in je angst om af te gaan het hele internet af te struinen naar tools’, zegt hoogleraar internationaal management Alan Muller. ‘Hou het manageable en sluit compromissen. Desnoods laat je je studenten hun Powerpoint uploaden en schrap je de presentatie als dat lastig wordt. Dan zeg je gewoon: “We doen het nu even zo.”’

2 Een digitaal college geef je samen

Je bent gewend om alleen voor die zaal te staan. Dus waarom zou dat nu anders zijn? Toch is het slim een collega of student-assistent erbij te betrekken. Als jij bezig bent je verhaal af te draaien, stellen je studenten immers vragen via de chat en dat kan enorm afleiden. 

‘Ik heb een student-assistent gevraagd om mee te doen aan de sessie en zijn microfoon aan te zetten. Op die manier kan hij me onderbreken als er een relevante vraag gesteld wordt, of zelf de makkelijke vragen beantwoorden’, vertelt Malvin Gattinger van kunstmatige intelligentie. 

Ook docent Derk-Jan Heslinga van economie en bedrijfskunde pleit voor teamwerk: ‘Doe de presentatie met meerdere docenten tegelijk en verdeel de taken van presentator en moderator.’ En als straks de seminars lopen, ga dan niet twaalf docenten hun eigen groep laten doen. ‘Bundel je krachten. Wijs twee presentatoren aan, twee moderatoren.’

3 Verdeel je college in hapklare brokjes

Een online college is fundamenteel anders dan eentje waarbij je live voor de groep staat. Jij kunt de dynamiek in de groep niet aanvoelen en studenten hebben geen kans om even tot rust te komen. Al is het maar omdat nu het moment ontbreekt dat jij hen normaal even de rug toedraait om het whiteboard schoon te vegen. 

Hoogleraar farmacie Eelko Hak bracht verdeelde zijn colleges daarom in stukken van een half uur. ‘Je spreidt het risico als de techniek je in de steek laat, maar het laat je ook beter nadenken over de structuur van je colleges en de adempauzes voor studenten’, vindt hij. ‘Voor beide groepen is een online college erg intensief. Ook kunnen ze dan steeds kleinere sessies terugkijken, en hoeven ze niet door negentig slides te worstelen.’

Muller doet het nog korter: twintig minuten voor een live college en tien voor een vooraf opgenomen sessie. ‘Wees duidelijk in wat je gaat doen en waarom. En geef ze een samenvatting na afloop van zo’n brokje. Waar zitten we nu in het verhaal en wat zijn de take-aways?’

4 Organiseer een oefensessie

Denk niet: ik heb een webinar gedaan bij CIT, dus gáán met die banaan. Organiseer liever een oefensessie met een aantal studenten. Dan vallen ineens al die kleine dingetjes op. Dat je niet de boxen van je computer moet gebruiken bijvoorbeeld, maar oortjes. Dat een student die Explorer gebruikt in plaats van Chrome geen audio heeft, of dat het een vreselijke chaos wordt als mensen hun microfoon aan laten staan, wanneer ze niet officieel aan het woord zijn.

Muller noemt zichzelf weliswaar een controlfreak, maar raadt toch iedereen een oefensessie aan. ‘Er zijn altijd wel een paar studenten die op een eerder moment willen inloggen’, zegt hij. 

‘Dan kan je ook laten zien waar de sessies worden opgenomen, hoe je beeld kan vergroten en verkleinen, hoe je de bordfuncties voor studenten uit kunt zetten’, vult Hak aan. ‘Anders gaan ze tekenen op jouw scherm. En natuurlijk laat je zien hoe de chat werkt.’  

5 Gebruik grote gebaren

Het is makkelijk om te vergeten, maar de studenten zien jou het grootste deel van de tijd in postzegelformaat. Dat betekent dat je je houding en stem zult moeten aanpassen, wil je ze een beetje kunnen boeien.

‘Kijk af en toe eens in de webcam’, suggereert trainer Frederiek van Rij van het Centrum voor Informatietechnologie. ‘Op die manier hebben de studenten toch meer het idee dat je echt tegen hen praat en niet bijvoorbeeld je slides aan het opdreunen bent.’ 

Muller is het daar roerend mee eens. ‘Je moet de mensen verleiden met je stem en je timing’, zegt hij. ‘Maak grote gebaren, wees expressief en zorg voor dynamisch stemgebruik.’

6 Communiceer duidelijk en veel

Alles is anders momenteel. Dus help die studenten een beetje. Dat kan al door gewoon de structuur van je webschema aan te houden. ‘Dat geeft iedereen de meeste duidelijkheid en je schema is als het goed is logisch opgebouwd’, zegt Hak. Ook Nestor Announcement kan een handige tool zijn om studenten bij de les te houden. ‘Kondig vijftien minuten voor tijd aan dat je sessie eraan komt’, zegt Hak. 

Maak ook duidelijk wat je van je studenten verwacht. Vertel bijvoorbeeld dat ze de instructievideo van Blackboard Collaborate moeten bekijken voor aanvang. Geef aan dat dezelfde regels gelden als in een fysieke collegezaal, of vraag ze tabbladen te sluiten die voor het college niet nodig zijn, suggereert Van Rij. Vraag hen ook om bij gebrek aan een webcam een profielfoto te uploaden. ‘Dit is met name in een kleine groep fijn, omdat je op die manier toch een idee hebt van welke personen er aanwezig zijn.’  

Vergeet bovendien niet dat veel internationale studenten inmiddels zijn teruggereisd naar hun respectievelijke thuislanden. ‘Wees specifiek als je tijden en tijdzones noemt’, suggereert Liane Voerman van FEB. ‘Want onze studenten bevinden zich misschien in verschillende tijdzones.’

7 Maak het interactief

We hebben allemaal vierkante oogjes van het gestaar naar de computer. Wil je je studenten een beetje bij de les kunnen houden, dan moet je je college zo interactief mogelijk maken. 

Als je een beetje geland bent en de basistechniek onder de knie hebt, kun je dus voorzichtig verder kijken naar andere tools van Blackboard Collaborate. ‘Een uur lang alleen maar luisteren is online waarschijnlijk nog saaier dan tijdens een gewoon college’, zegt Gattinger. ‘Blackboard heeft een leuke functie waarmee je een peiling kunt maken die achteraf de resultaten weergeeft. En je hebt de functie break out groups, waarmee studenten in willekeurige kleinere groepjes kunnen overleggen.’

Leg bij alle tools wel uit hoe ze werken. ‘Dus bij een breakout group dat ze de slides in de main room niet meer zullen kunnen zien, maar nog wel vragen kunnen stellen in de Everyone chat’, zegt Van Rij. ‘Ik adviseer docenten om na minstens elk kwartier een interactief element te plannen. In online colleges wil je dat ook hebben, om de studenten bij de les te houden en de kans te geven de stof actief te verwerken.’ 

8 Blackboard kan niet alles wat jij kunt!

Even een slide ertussen schuiven vlak voor je presentatie. Even een YouTubefilmpje opstarten of een linkje delen. In het gewone leven kan dat allemaal, maar als je in een online sessie zit met Blackboard Collaborate kun je dat vergeten.

‘Dus neem je slides door om te kijken of je iets moet aanpassen aan invliegende antwoorden of andere objecten’, zegt Hak. ‘Nog handiger is om dan een vervolgslide te maken waar het antwoord op staat.’

Overigens is Blackboard sowieso niet handig met Powerpointslides. Goeie kans dat ze vervormd in beeld verschijnen. Maak er dus pdf’jes van en je probleem is opgelost. 

Tegelijk kan Blackboard ook een heleboel dingen die jij weer niet kunt. Bijhouden of je studenten ergens op geklikt hebben, bijvoorbeeld. Of tellen hoeveel mensen hun hand virtueel hebben opgestoken. Superhandig!

9 Maak ruimte voor vragen

In de tijd dat jij nog fysiek voor een collegezaal stond, kwamen er na afloop studenten naar je toe met vragen. En die behoefte hebben ze nog steeds. Dus geef ze daar gelegenheid voor, door niet meteen uit te loggen als je college voorbij is. 

‘Dit is ook een goed moment om feedback van de studenten te krijgen’, zegt Gattinger. ‘Mijn favoriete opmerking tot nu toe was van iemand die “Don’t forget to hit the subscribe button!” schreef in de chat, alsof ik nu een YouTubekanaal had.’

Ook is het handig om bij individuele vragen van studenten eventjes na te gaan of het antwoord interessant is voor de hele groep. ‘Geef dan een antwoord via Nestor Announcement’, suggereert Hak. 

10 En… Relax! 

 Misschien wel de belangrijkste tip: doe aan verwachtingsmanagement.

‘Verwacht ook niet dat alles meteen gaat zoals gepland’, drukt Van Rij docenten op het hart. ‘Zo kan het voorkomen dat er een keer een huisgenoot binnenloopt bij studenten of een kind bij jou als docent. Online lesgeven en leren is nieuw voor de meesten van ons, dus probeer extra geduldig te zijn.’