Kenners
Actuele onderwerpen nader toegelicht door RUG-deskundigen
Gestrafte docenten
Saskia Peters
Hoogleraar arbeidsrecht
‘De extremistische uitlating van een docent op Twitter is arbeidsrechtelijk gezien interessant. Want hoewel veel werknemers sociale media als privé-aangelegenheid zien, valt een uiting op openbare accounts in het publieke domein.
De volgende vraag is: kan zo’n tweet leiden tot schorsing? Dat hangt allereerst van de aard van de tweet af. Als het gaat om een bedreiging of oproep tot geweld, is er sprake van een strafbaar feit. In dat geval is schorsing of zelfs ontslag vaak gerechtvaardigd.
In het geval van een tweet met de tekst “Volkert, waar ben je?” is het de vraag of het echt gaat om een strafbaar feit. Dat is aan de strafrechter. Maar ook dan kan zo’n tweet arbeidsrechtelijke gevolgen hebben en een schorsing of ontslag rechtvaardigen.
Daarbij gaat het om drie zaken: is er sprake van imagoschade van de school, zijn de publieke uitlatingen te verenigen met wat de school van een docent mag verwachten en veroorzaakt de uitlating grote onrust onder collega’s, leerlingen en ouders?
In het verleden is een geschiedenisdocent ontslagen voor extremistische uitlatingen op internet vanwege vooral de onrust die hij had veroorzaakt. Een docent moet er dus rekening mee houden dat een publieke uitlating zware gevolgen kan hebben, ook als die buiten werktijd gedaan worden. Om incidenten te voorkomen, doen scholen er goed aan een gedragscode inzake sociale media te hanteren.’
Maaike Engels
Postdoctoraal onderzoeker sociologie en onderwijskunde
‘Als er escalaties tussen docenten en leerlingen ontstaan – bijvoorbeeld een leerling die een kruk naar een docent gooit, waarop de docent een leerling in z’n nekvel pakt – is er vaak al een patroon van slechte relaties. Dat heeft invloed op de prestaties van leerlingen.
Slechtere docent-leerlingrelaties op scholen blijken samen te hangen met meer spijbelen en slechtere cijfers. Er is dus een verband tussen het algemene klimaat op een school en de prestaties van leerlingen. Een logische verwachting is dan dat een negatieve en conflictueuze relatie met een docent ook hand in hand gaat met slechtere cijfers voor dat specifieke vak. In hoeverre positieve relaties tussen leerlingen en hun andere docenten deze negatieve relatie kunnen compenseren, is nog niet bekend.
Dat incidenten met leerlingen en onhandige uitspraken zo uitvergroot worden in de media, kan docenten bewuster maken van hun voorbeeldfunctie. Maar voor de docenten om wie het gaat, is het heel vervelend. Hun reputatie is geschaad en er is over en weer sprake van wantrouwen. Dat maakt terugkeer op school moeilijk.
Het is belangrijk dat het gesprek daarover open wordt gehouden. Niet alleen tussen schoolleiding, ouders en docent, maar ook tussen de docent en de leerlingen. Alleen als er gepraat wordt over wat er gebeurd is en welke impact dat heeft, kan het vertrouwen uiteindelijk hersteld worden.’
Marjon Fokkens-Bruinsma
Universitair docent lerarenopleiding
‘Docenten kunnen op school behoorlijk onder druk staan. Dat kan slecht zijn voor hun welbevinden en mogelijk ook voor hun gedrag voor de klas. Wij zijn geïnteresseerd in de vraag hoe je het welbevinden van docenten kan verhogen, en eventuele stress kunt verlagen, door de weerbaarheid te vergroten. Want weerbaarheid helpt docenten mentaal gezond te blijven, problemen te voorkomen en te zorgen dat het werk leuk blijft, dat ze tevreden zijn in hun werk en optimaal kunnen functioneren.
Uit de literatuur kennen we verschillende factoren die de weerbaarheid van docenten beïnvloeden. Dat zijn deels persoonlijke en emotionele factoren, zoals motivatie, optimisme, hoop en humor voor de klas. Maar ook de omgeving speelt een rol: de relatie met collega’s en een sociaal vangnet waar je om hulp kunt vragen bijvoorbeeld.
Ook speelt het vermogen om te reflecteren een belangrijke rol. Het blijkt dat studenten van de lerarenopleiding die bezig zijn met hun eigen welbevinden ook weerbaarder zijn.
Binnenkort starten we met een onderzoeksproject gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) om te kijken of het welbevinden van leraren toeneemt als we in de lerarenopleiding al bewust aandacht besteden aan weerbaarheid. Om in de toekomst meer weerbare docenten voor de klas te krijgen en om beter om te kunnen gaan met de uitdagingen die op hun pad komen.‘