Een beer die zijn voedsel in de afvalemmers van nabijgelegen dorpen kan vinden, gaat geen bessen zoeken of eekhoorns vangen, en wordt lui. Soms worden deze beren gevangen en opnieuw uitgezet in de natuur. Maar vaak keren ze terug naar het gemakkelijke voedsel (en worden dan afgeschoten).
Bij de rechtenopleiding worden met name in de bachelor verschillende colleges opgenomen en via livestream beschikbaar gesteld aan studenten. Bij deze colleges is de opkomst van studenten fors afgenomen, soms wel met twee derde. Dat voelt niet goed.
Het onderwijs wordt bij de rechtenfaculteit grotendeels verzorgd in de vorm van hoorcolleges, aangevuld met werkgroepen, waarin op kleinschaligere manier onderwijs gegeven wordt. Het aanbod van onderwijsuren is niet groot, maar biedt een heldere structuur. Het meeste van de tijd wordt besteed aan zelfstudie. In het beste geval bereidt de student het hoorcollege voor, volgt dan het college en oefent de stof in de werkgroep. De bijeenkomsten zijn meestal niet verplicht.
Bingewatchen
Het geven van het hoorcollege en de werkgroepen zijn voor mij de hoogtepunten in de week. Dan hoop ik bij te dragen aan een positieve sfeer, waarin ontmoeting plaatsvindt, waar op gezette tijden ook gelachen wordt, waar soms verontwaardiging is over een bepaalde rechterlijke uitspraak en waar kwartjes vallen, niet zelden ook bij mijzelf.
Studenten delen daarbij hun beleving en stellen soms onderling vragen als ze iets niet begrijpen. Sommige blijven hangen om zich in de bibliotheek op een opdracht of op zelfstudie te richten. Regelmatig komen studenten na afloop van het college vragen stellen. Dat vind ik geweldig. De deur van mijn kamer staat daarvoor ook open. Het geeft betekenis aan mijn werk.
Met het openstellen van colleges via livestream is inmiddels duidelijk dat een grote groep studenten ervoor kiest de colleges niet te bezoeken, maar ze via hun tablet te bekijken. Het is ook geen geheim dat er veel studenten zijn die helemaal geen boek openslaan. Een uittreksel via studeersnel.nl en een avondje bingewatchen van colleges kan, naar studenten soms denken, voldoende zijn om het tentamen met een zes te halen. Dat de kennis uiteindelijk niet beklijft, is van latere zorg.
Studiebeleving
Studeren zonder het ontmoeten van medestudenten en het bijwonen van de colleges lijkt mij een ronduit schrale beleving. Begrijpen doe ik het wel. De gave om vlak voor een tentamen te stampen en daarbij een nacht door te trekken heeft ook mij in het verleden meer dan eens geholpen geen studievertraging op te lopen. Er zit echter een gevaar in dat een minimale manier van studeren gewoonte wordt. Wat begint met een incidentele zonde, verwordt tot een breedgedragen cultuur.
Studenten hebben een eigen verantwoordelijkheid als het aankomt op hun manier van studeren. Ik ben daarom geen voorstander voor verplichte colleges of werkgroepen. Het probleem met het openstellen van colleges via livestream is dat de RUG daarmee veel studenten stimuleert om weg te blijven bij de colleges. Het spreekt wel haast voor zich dat het ideaal van een intense en betrokken studiebeleving niet altijd gehaald wordt.
Minimalistisch
Maar de RUG zou in ieder geval niet aan de cultuur van minimalistisch studeren moeten bijdragen en zeker niet waar het gaat om hoorcolleges en werkgroepen. Vooral dat laatste maakt mij boos. Ik kan dan ook alleen maar met een zekere gêne naar deze ontwikkeling kijken.
Studeren aan de RUG kan een beleving zijn van ontmoeting, uitwisseling en verbinding. Het is aan de RUG deze cultuur te stimuleren en studenten niet in de verleiding te brengen thuis te blijven en genoegen te nemen met een zwakke vorm van kennisverwerving. Afschaffing van livestream-colleges lijkt mij in ieder geval een goede eerste stap.
Hans ter Haar is universitair docent notarieel recht