Tentamenspreiding
Misschien wel de grootste uitdaging met onderwijs in coronatijd ligt bij de tentamens. Je wilt geen proctoringsoftware gebruiken, want privacy is een groot goed (en zo foutloos is die software ook nog eens niet). Tegelijkertijd wil je dat het tentamen meer meet dan de vaardigheid om Whatsapp te gebruiken.
Achteraf vanwege massafraude alle tentamenresultaten moeten annuleren, is het nachtmerriescenario voor zowel studenten als docenten (die ook wel wat beters te doen hebben dan een compleet nieuw tentamen maken).
Eigenlijk is de enige manier om een veilig online tentamen af te nemen een mondeling tentamen via videobellen. Bij vakken met meer dan tien studenten is dit al niet meer haalbaar. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen zijn online tentamens gewoon geen goede tentamens. Dat is niet goed voor de student en niet goed voor de opleiding. We moeten dus zo snel mogelijk weer naar fysiek.
Het overduidelijke nadeel van fysieke tentamens in coronatijd is dat er dan onveilig veel mensen bij elkaar zijn. Niet alle studenten zullen geneigd zijn om vanwege een verkoudheidje een tentamenkans te laten lopen. Doen alsof we, net als vroeger, gewoon tentamens kunnen houden, is ook geen oplossing.
Het voordeel van een universiteit van dik vier eeuwen oud, is dat niet elk wiel opnieuw uitgevonden hoeft te worden. Er liggen nogal wat wielen in de opslag, en soms zit er eentje bij die opeens handig is.
Toen ik begin jaren negentig mijn propedeuse deed, was ‘laat de student de regie hebben over zijn eigen studie’ de heersende onderwijskundige opvatting. Een aantal vakken moest via zelfstudie onder de knie gekregen worden: in september kreeg je de boeken, er waren geen colleges, en het tentamen moest je ook zelf maar regelen.
Je kon zelf kiezen op welke dag je tentamen wilde doen – en dat zorgde voor een natuurlijke spreiding: geen drukke tentamenhallen. Je schreef je in en meldde je op de betreffende datum/tijd bij een conciërge. Hij voerde je gegevens in in de computer en die haalde uit een grote itembank een stuk of veertig meerkeuzevragen.
Het voordeel van een universiteit van dik vier eeuwen oud, is dat niet elk wiel opnieuw uitgevonden hoeft te worden
Afkijken kon niet: iedereen had een ander gesloten-boek-tentamen (zelfs voor andere vakken), en de conciërge lette op of je geen spiekbriefje gebruikte (WhatsApp bestond nog niet).
Na afloop wist je direct of je geslaagd was. Was je gezakt, dan kon je je, minimaal vier weken later, opnieuw inschrijven. Die itembanken waren groot genoeg dat er geen risico op uitlekken was. Immers, zou je van alle honderden meerkeuzevragen de antwoorden weten, dan voldoe je waarschijnlijk ook wel aan de leerdoelen.
Er was natuurlijk van alles mis met die vakken. Gelukkig passen vakken zonder colleges en contactmomenten niet meer bij de tijdgeest. Maar dat je als student zelf kunt inplannen wanneer je het tentamen doet, en je dus niet gedwongen voelt om met een snotneus in de Aletta Jacobshal te gaan zitten: dat is precies wat we nu nodig hebben.
Dit zal niet een oplossing zijn voor alle vakken – niet elk vak is geschikt om honderden meerkeuzevragen over te bedenken – en het bedenken van al die tentamenvragen zal ook de nodige investering kosten. Ideaal is het niet, maar online tentamens zijn nog veel erger. Zolang de pandemie niet voorbij is, is ideaal niet haalbaar en is elke stap in de richting van betere toetsing winst.