Nooduitgang
Als je gaat studeren dan heb je een paar jaar later een diploma. Tenminste, als alles goed gaat. Maar niet altijd gaat alles goed, bijvoorbeeld omdat je de studie niet leuk vindt of het niveau niet aankan. Dan zijn er gelukkig verschillende uitwegen mogelijk. Je kan overstappen naar een andere studie die meer aansluit bij wat je leuk vindt en kan, of je kan stoppen, al dan niet met een propedeuse als tussentijds diploma voor op je cv.
Na je studieperiode ga je werken. Je vindt een baan waarvan je denkt dat je het leuk vindt en er geschikt voor bent. Maar het leven is geen glazen bol dus ook dat kan tegenvallen. Je oriënteert je op een andere baan en gaat weg zodra je die vindt. Of wat eerder, als de baas dat nodig vindt.
En dat proces is overal: als je naar de bioscoop gaat, doe je dat met de intentie de hele film uit te zitten. Maar toch is het een fijn gevoel dat er nooduitgangen zijn, mocht je om wat voor reden dan ook eerder de zaal willen verlaten.
Voor promoveren lijkt dit haast niet te gelden: promovendi voelen zich gevangen in het promotietraject dat maar één mogelijk doel heeft: een succesvolle promotie. Henk en Henk van Het Goede Doel wisten het sentiment goed te verwoorden: Ik ga graag op bezoek, maar ik blijf niet al te lang. Waar is hier de nooduitgang? Een traject zonder nooduitgang leidt tot extra stress en die is dan ook volop aanwezig bij onze promovendi.
Er hangt niet de sfeer van mislukking om deze afzwaaiers, maar een indrukwekkend academisch diploma
Als promovendus heb je het gevoel niet zomaar ongestraft te kunnen stoppen. Naast de directe financiële impact die stoppen met werken/studeren altijd heeft, sla je de deur van een academische carrière definitief dicht.
Daarnaast heeft het niet alleen consequenties voor de stoppende promovendus, maar ook voor de begeleiders. Die zitten vaak zelf nog op een tijdelijk contract met prestatievoorwaarden. Het legt nogal een oneerlijke druk op de promovendus als de keuze tot stoppen direct effect heeft op de baanzekerheid van de begeleider.
Een paar nooduitgangen zijn zonder al te veel moeite in te bouwen. Bij veel Britse universiteiten is het mogelijk om halverwege een PhD-traject af te stromen op een scriptie waar je de Master of Philosophy (MPhil) titel op krijgt. Er hangt niet de sfeer van mislukking om deze afzwaaiers, maar een indrukwekkend academisch diploma.
Vaak kan en wil de promovendus best een nuttige bijdrage aan de groep leveren, maar is het doorlopen van de complete wetenschappelijke cyclus, met een proefschrift tot gevolg, niet gewenst.
Zeker bij werknemerpromovedi zou het dan mogelijk moeten zijn om, als beide partijen dat willen, de aanstelling om te zetten naar regulier onderzoeker. De voormalig promovendus blijft een paar jaar, ontlast de wetenschappelijke staf, en heeft als coauteur een paar artikelen voor op het CV.
Met dergelijke eenvoudig maatregelen haal je veel stress voor promovendi weg. Zowel voor degenen die er gebruik van zullen maken, als voor zij die doorgaan tot ze de felbegeerde doctorstitel hebben.