Loten
Ik ben een groot fan van loten. Ik heb een gezonde hekel aan BN’er Gaston en zijn Postcode Loterij. Maar het principe van loting is prachtig. Er is namelijk niks in het leven zo eerlijk als het toeval.
Veel mensen beweren dat het statistisch gezien onverstandig is om mee te doen aan een loting: gemiddeld gesproken verlies je geld. Dat klopt, maar geen enkel leven voegt zich naar de mediaan. Bij een loterij betaal je een paar euro en na de trekking ben je je geld zo goed als zeker kwijt. Waarom dan toch meedoen?
Simpel, je betaalt om een onmogelijkheid om te zetten in een mogelijkheid. De meesten van ons zullen niet op eigen kracht multimiljonair kunnen worden. Deelname aan de loterij biedt de mogelijkheid om te fantaseren over een schatrijke toekomst. Financieel gezien is deelname wellicht onverstandig, maar een goede fantasie is ook wat waard.
Loten gaat niet alleen om de miljoenenjackpot. Je kunt bijvoorbeeld ook loten bij numerus-fixusopleidingen. Daar is veel voor te zeggen.
De laatste jaren is aan de RUG uitgebreid onderzoek gedaan naar wat de beste voorspellers zijn van studiesucces. Het gemiddelde eindexamencijfer werkt vrij goed. Een weekje proefstuderen werkt beter en een motivatiebrief werkt voor geen meter (iedereen kan googelen hoe je je motivatie omschrijft).
Maar wat betekent dat, ‘studiesucces’? Studiesucces wordt in de modellen geoperationaliseerd als ‘binnen vier jaar je driejarige bacheloropleiding afronden’. Op tijd kunnen afstuderen is natuurlijk positief, maar niet de enige vaardigheid die we van onze studenten verwachten. Het is wel de enige vaardigheid waarop we selecteren.
Dat is raar: een bacheloropleiding bestaat uit tientallen verschillende toetsen van minstens zovele Dublindescriptoren, maar succes zou dan unidimensionaal meetbaar zijn? Dan krijg je eenheidsworst in je output.
Jaarlijks mag de decaan, alsof het een FIFA-gala is, grabbelen in een Lingobak en er een paar balletjes uit vissen
Individueel is elke student een goede student, maar het team hoeft dat niet te zijn. Een voetbalelftal stel je ook niet op met elf spitsen. Dat is ook precies wat we zien bij selectiestudies; de studentenpopulatie na selectie is niet divers, zowel qua inhoudelijke kenmerken van de studenten als qua geslacht en afkomst.
Een loterij is blind voor dit alles en biedt iedereen dezelfde kansen. Eerlijker is het niet te krijgen. Wat mij betreft wordt dat morgen nog ingevoerd bij selectiestudies, maar we hoeven daar niet te stoppen!
Het wetenschappelijk personeelsbeleid wordt de facto geoutsourcet aan NWO: beginnende onderzoekers moeten een beursaanvraag indienen en degenen die een beurs krijgen, mogen blijven.
De succeskans bij NWO ligt maar een beetje boven die van de Postcode Loterij, het reviewproces van NWO is uiterst kostbaar en iedereen is het er over eens dat het toeval een te grote rol speelt bij de honorering.
Waarom niet veel geld besparen, transparantie toevoegen en aangeven dat het echt een loterij is? Jaarlijks mag de decaan, alsof het een FIFA-gala is, grabbelen in een Lingobak en een paar balletjes, met daarin de naam van de docent die mag blijven, er uit vissen.
Feitelijk gezien is dit minstens zo eerlijk. Toch is het een totaal krankzinnig idee. En daarmee slaan we twee vliegen in een klap: we maken zo ook goed aan de buitenwereld duidelijk dat het huidige financieringssysteem kapot is. Misschien dat dat Den Haag wakker schudt.
En zo niet, dan moeten we toch maar met onze toga’s in een tractor gaan zitten. Dan krijg je tenminste aandacht.