Het Zwaartekrachtprogramma stelt teams van topwetenschappers in staat om gedurende tien jaar toponderzoek te doen in samenwerkingsverbanden op het hoogste wetenschappelijke niveau. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) stelde hiervoor in totaal 112,8 miljoen euro beschikbaar. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) selecteerde de onderzoeksgroepen.
Bijzonder is dat de NWO twee Zwaartekrachtbeurzen heeft toegekend aan onderzoeksteams uit alfadisciplines, terwijl die voorheen vaak naar ‘de bèta’s’ gingen. De laatste keer dat de Zwaartekrachtsubsidies werden toegekend, was in 2013.
Veerkracht
Voor onderzoek in de gedrags- en maatschappijwetenschappen is de Zwaartekrachtsubsidie een van de grootste die ooit is toegekend. Het richt zich op veranderingen in de samenleving, zoals de toenemende vergrijzing en internet.
De groep (SCOOP, afgeleid van sustainable cooperation) onder leiding van RUG-socioloog Rafael Wittek onderzoekt hoe je in onzekere tijden een veerkrachtige maatschappij creëert. En hoe je mensen zover krijgt dat ze niet alleen op korte termijn samenwerken, maar dat ook op lange termijn blijven doen.
Kunstmatige cellen
BaSyC (‘building a synthetic cell’) heet het project van de groep rond RUG-biochemicus Bert Poolman. BaSyC krijgt de subsidie om een synthetische cel te bouwen; een kunstmatige cel die werkt als een echte, dus kan delen en energie kan produceren.
Zo’n cel kun je gebruiken om te onderzoeken hoe het leven werkt of waar het mis gaat, zoals bij ziekte. Maar celachtige structuren kunnen ook gebruikt worden om medicijnen op het juiste moment op de juiste plek in het lichaam te krijgen.
Juist innoveren
OIKOS is een nationaal samenwerkingsproject van letterenfaculteiten. De groep doet onderzoek naar het samenspel tussen traditie en innovatie. Vernieuwingen zijn succesvol als mensen de overgang van het oude naar het nieuwe kunnen begrijpen, stelt OIKOS.
De groep kijkt daarbij terug naar innovaties in de historie, zoals die van de oude Grieken en Romeinen. De historicus Onno van Nijf vertegenwoordigt de RUG in die groep.
Organen op chips
Organen-op-chips zijn miniatuurorgaantjes op siliconenchips. Met de mini-orgaantjes kan men bijvoorbeeld de werking en wisselwerking van medicijnen in het lichaam onderzoeken. Het is bovendien een erg goed alternatief voor dieronderzoeken. Ciska Wijmenga (Humane Genetica) werkt vanuit het UMCG mee aan dit onderzoek.