Verwacht niet al te veel enthousiasme van wetenschappers voor van bovenaf opgelegde samenwerkingsverbanden. Beter is het ze maximale vrijheid te bieden, vindt columnist Dirk-Jan Scheffers.
‘[Some of] Those who cut courses, are the same that send forces.’ Academische actiegroep Zero-point-seven (0.7, een verwijzing naar de deeltijdcontracten waarop veel tijdelijk onderwijspersoneel wordt aangesteld) heeft het gehad met de colleges van bestuur, die recentelijk bij protesten in Nijmegen en Leiden opnieuw de politie, en hun honden en wapenstokken, op de campus uitnodigden.
Een slim en goed gekozen parafrasering – al heel snel galmde ‘Fuck you I won’t do what you tell me’ door mijn hoofd. Als u het zinnetje niet herkend hebt – het is een parafrase van Rage against the Machine’s Killing in the name of, dat velen van u wel eens zullen hebben meegeschreeuwd op een feestje, al dan niet in de wetenschap dat dit nummer een aanklacht tegen racistisch politiegeweld is.
Bovendien een wetenschappelijk verantwoorde aanklacht – RATM gitarist Tom Morello heeft politicologie gestudeerd aan Harvard, waar hij nog een tijdje in een band gespeeld heeft met een latere Nobelprijswinnaar voor de Scheikunde (wie? dat is een mooi pubquizweetje).
WOinActie, waar ik zelf bij betrokken ben, zou nooit het f-woord gebruiken. Wij zijn, in de woorden van WOinActie-oprichter Remco Breuker, een stelletje sympathieke nerds. Nerds met een mening, dat wel, onder andere over de democratisering van de universiteit en academische vrijheid.
Onderzoeksthema’s worden steeds meer bepaald door overheid en bedrijfsleven
Een andere club sympathieke nerds, de KNAW, waarschuwde afgelopen maand dat de academische vrijheid in Nederland ernstig onder druk staat. Met name de ruimte voor ongebonden, door nieuwsgierigheid van de wetenschapper zelf ingegeven, onderzoek, is erg klein.
Onderzoeksthema’s worden steeds meer bepaald door overheid en bedrijfsleven, wat al snel de verdenking met zich meebrengt dat wie betaalt, ook de uitkomst van het onderzoek meebepaalt. Dat is ook problematisch omdat de universiteit bij uitstek de plek is waar de nieuwsgierigheid van vandaag leidt tot de onderzoeksthema’s van morgen.
Het vermogen om zelf een originele en aansprekende onderzoekslijn op te zetten, is dan ook één van de belangrijkste selectie- en bevorderingscriteria voor onze wetenschappelijke staf, en de basis van elke persoonsgebonden beurs. Misschien zeggen we het niet hardop, maar als het over ons wetenschappelijk werk gaat, denken de meeste academici: ‘Fuck you I won’t do what you tell me.’
Het is goed om te beseffen dat we geen academische koekjesfabriek zijn
Dat is iets om rekening mee te houden voor bestuurders die met strategische plannen in de weer zijn. Natuurlijk is het belangrijk om in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen en op zoek te gaan naar geld om de universiteit in deze lastige tijd aan de gang te houden.
Tegelijk is het goed om te beseffen en uit te dragen dat we geen academische koekjesfabriek zijn. Verwacht niet al te veel enthousiasme van wetenschappers die op hun eigenwijsheid zijn doorgeselecteerd voor van bovenaf opgelegde samenwerkingsverbanden rond weinig originele thema’s.
Bied liever, in lijn met het advies van de KNAW, wetenschappers maximale vrijheid en geef ze de middelen om zelf de allianties te smeden waar het moment om vraagt.
De keerzijde van jarenlange selectie op eigenwijsheid is overigens dat er niet alleen sympathieke nerds boven komen drijven. Ook dat verdient aandacht in een strategie voor de toekomst.
DIRK-JAN SCHEFFERS