Toen Popken en Detert Oude Weme in juni van dit jaar allebei hun promotieonderzoek afrondden, besloten ze dat ze hun ceremonie net zo goed op dezelfde dag konden houden. ‘Dat was nog een hele klus’, vertelt Popken. ‘We nemen twee tijdsloten in beslag en alle betrokken professoren moeten kunnen. Dus viel heel november al af.’ Gelukkig werd er uiteindelijk nog een datum gevonden in december, en ook nog op een vrijdag. ‘We wilden graag op vrijdag, zodat we meteen daarna een feest konden geven’, zegt Detert Oude Weme lachend.

De poort van de celkern

Popken promoveert vrijdag op een onderzoek naar het kernporiecomplex in gistcellen. Dit complex zit in het membraan van de celkern en bepaalt wat er wel en niet de celkern in mag. ‘We wilden graag weten hoe het complex zijn selectie maakt’, zegt Popken. ‘Ik heb gekeken of de grootte van de eiwitten uitmaakt voor de selectie.’

Dit bleek het geval te zijn: hoe groter het eiwit, hoe minder er door het complex gaat. Popken ontdekte wel dat zelfs de grote eiwitten nog een beetje de kern in lekten, in tegenstelling tot wat er tot nu toe werd gedacht: ‘Als je lang genoeg wacht, zie je alsnog eiwitten in de celkern.’

Een directe maatschappelijke toepassing van haar onderzoek kan Popken niet meteen bedenken: ‘Het is erg fundamenteel onderzoek. Uiteindelijk kan dit proces invloed hebben op de veroudering van cellen, maar dat moeten we nog verder onderzoeken.’ Het onderzoek naar dit verouderingsproces heeft de celbioloog zelf opgezet, maar door tijdgebrek moest een collega het overnemen.

Dit tijdgebrek komt vooral door een stroeve start. ‘De eerste twee jaar waren niet zo succesvol’, zucht Popken. ‘Ik heb veel tijd besteed aan projecten die weinig opleverden, omdat de methodes nog niet goed werkten.’ Gelukkig zijn er uiteindelijk wel resultaten behaald, en kon het boekje alsnog gevuld worden.

Ongevoelige methode

Ook Detert Oude Weme heeft zijn portie tegenslag wel gehad. Hij deed onderzoek naar de interactie van eiwitten in bacteriën. ‘We weten eigenlijk niet of bacteriën van binnen geordend zijn of dat alles gewoon ronddrijft zoals in een soep’, vertelt Detert Oude Weme. ‘Ik wilde dat beter in kaart brengen door eiwitten te volgen.’

Het project ging voortvarend van start, en de microbioloog ontwikkelde een methode om de interactie tussen eiwitten te meten. ‘We bonden verschillende fluorescente markers aan verschillende eiwitten, zogenaamde FRET-paren’, legt hij uit. Het idee was dat deze markers hem zouden vertellen wanneer de eiwitten interactie hadden, omdat ze energie kunnen overdragen als ze dicht bij elkaar staan. ‘Dit is net als wat je ook bij stemvorken ziet: als de een trilt, kan de ander ook gaan trillen.’

In de testen leek de methode te werken, maar helaas werkte het niet in levende bacteriën. ‘Ik zag alleen maar ruis en het signaal viel weg’, vertelt Detert Oude Weme. ‘De methode was niet gevoelig genoeg.’ Aan het eind van de vier jaar kwam er nog wel een betere meetmethode naar boven: ‘De nieuwe methode had ik in mijn eerste jaar ook geprobeerd en toen werkte die niet. In de afgelopen drie jaar is die methode verbeterd, maar dat kwam voor mij helaas te laat.’

Hoge verwachtingen

Hoewel zijn onderzoek wel kennis heeft opgeleverd over de fluorescente eiwitten, was het niet wat de microbioloog had verwacht: ‘Ik ben niet echt tevreden met mijn resultaten.’ Toch zijn beide promovendi blij dat ze een PhD zijn gaan doen. ‘Het is mooi als je je werk publiceert of een experiment lukt’, zegt Detert Oude Weme.

Ondanks alle frustraties zijn ze ook in hun vrije tijd in de weer met biologische processen. ‘We houden ons als hobby bezig met bierbrouwen’, vertelt Detert Oude Weme. Popken lacht: ‘Dat is volgens mij dé manier om mijn werk mee naar huis te nemen. In het lab werkte ik al met gist, en bierbrouwen heeft ook met gist te maken.’