Columnist Gerrit Breeuwsma werd herkend toen hij in de rij stond voor de kassa. Dat was wel even schrikken, vooral vanwege de oorzaak: een video van zijn college.
Het was op een donderdagmiddag in een rij voor de kassa van de boekhandel waar ik mijn wekelijkse inkopen doe, altijd meer inslaand dan ik bij leven kan lezen maar waar ik tegen beter weten in stug door blijf kopen, in de niet erg realistische hoop – verwachtingen van welke aard dan ook heb ik niet – dat er een hiernamaals is waar ik tot in der eeuwigheid kan blijven lezen en herlezen, zodat het zaak is een flinke voorraad aan te leggen.
Ik kwam mijn bestelling afhalen. Om precies te zijn, De Thibaults van Roger Martin du Gard; een achtdelige romancyclus, samengebracht in twee kloeke delen van in totaal meer dan tweeduizend pagina’s. Eerder las ik van Martin du Gard enkele kleine romans en het imposante Luitenant-kolonel de Maumort.
Die laatste roman is onvoltooid gebleven – beslaat toch nog ruim achthonderd pagina’s – wat altijd iets onbevredigends heeft: maar wat een boek. Martin du Gard is een groot schrijver (en werd daarvoor beloond met de Nobelprijs voor de literatuur) en onder de grote schrijvers een groot psycholoog.
Zo stond ik me een beetje te verkneukelen op de nieuwe aanwinst die ik over enkele ogenblikken in ontvangst mocht nemen, toen een dame voor mij zich omdraaide en constateerde: ‘Hé, daar hebben we meneer Breeuwsma.’
Een dame voor mij draaide zich om en constateerde: ‘Hé, daar hebben we meneer Breeuwsma’
Dat moest wel op mij slaan, want het zou erg toevallig zijn als er naast mij nog een Breeuwsma stond. Bovendien ging de uitroep gepaard met een blijk van herkenning en het was dus zaak om met een adequate reactie mijnerzijds te komen.
Als een gek begon ik mijn geheugen af te speuren, maar vond niets waar ik mee verder kon. Nu zegt dat niet zoveel, want ik heb vaker moeite met het herkennen van gezichten, iets dat trouwens twee kanten op kan werken. Soms herken ik iemand niet, terwijl dat logischerwijs eigenlijk wel zou moeten en dat leidt dan tot ongemakkelijke situaties, die ik meestal probeer op te lossen door tijd te winnen en te wachten op een hint die me op het juiste herinneringsspoor zet.
Andere keren zie ik mensen juist aan voor iemand die ze niet zijn. Zo heb ik jaren geleden eens een fietser voor mij – in wie ik een oude klasgenoot meende te herkennen – met een ferme beuk op zijn schouders en een enthousiast ‘Ha die Jelle’ de schrik van zijn leven bezorgd.
Hij was Jelle niet, verzekerde hij me. Hij zou het zelf wel het beste weten, dus ik geloofde hem meteen. Bij nader inzien vond ik hem er ook helemaal niet op lijken en los daarvan was mijn begroeting veel te uitbundig voor mijn doen. We waren bepaald geen dikke vrienden geweest en bovendien…
Waar ik altijd al bang voor was: hoe en bij wie zouden mijn opnames te zien zijn?
‘Ja, ik zou haar vast niet herkennen’, zo hielp ze me gelukkig een handje, maar zij mij wel, want ze had een tijdje geleden samen met haar dochter die psychologie studeerde mijn collegeopnames gezien. Tja, dat was waar ik altijd al bang voor was geweest: hoe en bij wie zouden mijn opnames te zien zijn?
Na corona werd de verspreiding van de collegeopnames gelukkig weer aan banden gelegd. Maar nu heeft ons faculteitsbestuur besloten om ze in principe weer beschikbaar te maken. Een van de argumenten ervoor is dat ‘collegeopnames als speciale voorziening’ functiebeperkte studenten apart zou zetten: ‘We vinden het belangrijk dat deze studenten zich zo min mogelijk kenbaar hoeven te maken’, aldus de letterlijke formulering.
Ik ben niet ongevoelig voor dat argument, alleen ook voor mij zijn er situaties waarin ik mij het liefs zo min mogelijk kenbaar maak.
In de rij voor de kassa van de boekhandel bijvoorbeeld.
GERRIT BREEUWSMA