Er kan sprake zijn van een verkapte arbeidsrelatie, zeggen arbeidsrechtadvocaten Gerdin Boelens van Capra Advocaten en Marije Schneider van Pels Rijcken (lees het artikel op LexisNexis of Blendle, red.). Wat geen gezagsverhouding lijkt, kan in de praktijk heel anders uitpakken, stellen zij. Daar kan al sprake van zijn als de promotiestudent afhankelijk is van de agenda van zijn promotor, denken ze.
In september begonnen 160 promovendi aan de RUG, als onderdeel van het experiment promotieonderwijs. Ze worden gezien als student in plaats van werknemer, omdat ze zelf hun onderzoeksvoorstel schrijven, zelf hun werktijden bepalen en geen opdrachten van de promotor hoeven aan te nemen.
Maar als de praktijk afwijkt van de afspraken op papier, kan de promotiestudent een arbeidsovereenkomst eisen bij de rechter, erkent onderwijsminister Bussemaker. ‘Dat blijkt ook uit de toelichting op het experiment. Daarin staat dat ‘het ontbreken van een arbeidsrechtelijke gezagsverhouding uit de feitelijke invulling van de verhouding tussen universiteit en promotiestudent moet blijken’, zegt zij in antwoord op Kamervragen van D66 en SP.
Loon
Volgens de rechter is er sprake van een arbeidsrelatie als de promovendus gedurende een zekere tijd arbeid verricht en daarvoor loon ontvangt, én er tussen de werknemer en werkgever een gezagsverhouding bestaat. ‘Indien bij een promotiestudent aan alle drie criteria wordt voldaan, dan hoort daarbij een arbeidscontract’, zegt Bussemaker.
Mocht een promotiestudent een arbeidscontract eisen en in het gelijk worden gesteld door de rechter, dan moet de universiteit alsnog pensioen en zorgverzekering afdragen. De promovendus moet dan loonbelasting en sociale premies betalen.
Ervaring
De RUG heeft al jaren ervaring met promotiestudenten, eerder bursalen genoemd. In 2013 oordeelde het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden dat de bursalen aan de RUG géén werknemers waren.
Een jaar later stopte de universiteit – onder druk van de belastingdienst – alsnog met het bursalensysteem. De RUG vroeg toen minister Bussemaker het experiment op te zetten met promotiestudenten, waarvan de eerste lichting in september is begonnen. In de komende acht jaar wil de RUG 850 promotiestudenten aanstellen.