In januari gaf ik een gastcollege aan de Universiteit van Thessalië in Griekenland. Wat me direct opviel toen ik de collegezaal binnenliep, was dat niemand een laptop bij zich had of naar z’n smartphone zat te staren.
Ik heb nog nooit zo vrolijk college gegeven. Het was ineens veel makkelijker om contact te krijgen met de studenten: ze stelden goede vragen, maakten opmerkingen en tijdens de lezing voelde ik gewoon dat ze het onderwerp beter begrepen. Dat gevoel is precies waarom ik college geven zo fantastisch vind.
Hier in Groningen word ik steeds verdrietiger van de muur van laptopschermen die mij aanstaren. De studenten kijken bijna allemaal naar hun scherm. Hierdoor is het moeilijk contact met ze te krijgen. Als ik een vraag stel, kijken ze verbijsterd op van hun scherm. Sommige studenten raken zelfs licht in paniek wanneer ze zich realiseren dat ze niet eens weten wat ik net heb gevraagd.
Voortdurende afleiding
Ik weet heus wel dat ik me hier niet over op hoef te winden. En toch denk ik dat studenten te lijden hebben onder de voortdurende afleiding van laptops en smartphones in de collegezalen.
Als ik gastdocenten uitnodig, ga ik vaak zelf achterin de zaal zitten. Mijn oog valt dan automatisch op de vele schermen voor me. En wat ik daar zie, drijft me vaak tot wanhoop: het laatste nieuws, live sportwedstrijden, onlinespelletjes, eindeloze chatgesprekken vol met gifjes. Vorig jaar zat een student op de voorste rij een Amerikaanse honkbalwedstrijd te kijken tijdens het college van een van mijn collega’s.
Laptops en smartphones, mits niet weloverwogen gebruikt, zijn desastreus in de leeromgeving. En de socialemediaprogramma’s die er op staan, zijn zelfs specifiek ontworpen om ontzettend verslavend te zijn. Ik zou het niet zo erg vinden als de studenten alleen zichzelf afleiden met hun bezeten multitasken. Ze zijn tenslotte volwassen. Hoeveel tijd, moeite en concentratie ze bereid zijn in hun onderwijs te steken, is hun eigen keuze.
Bang iets te missen
Maar als ik al afgeleid word door wat er op hun schermen gebeurt, dan geldt dat waarschijnlijk ook voor de andere studenten die achter hen zitten. Bang dat ze iets ‘belangrijks’ missen, gaan die dan misschien zelf ook hun sociale media bekijken. En zelfs als ze niet bang zijn om iets te missen, zoeken ze altijd onmiddellijke afleiding van de verveling.
Niet zelden hoor ik studenten in de zaal onderdrukt lachen om iets grappigs op hun laptop of smartphone. Vervolgens moeten ze het ook direct aan hun buurman of -vrouw laten zien, want daar wordt het alleen maar grappiger van. Het is tenslotte ‘sociale’ media. Het is echter behoorlijk asociaal als je iemand stoort in zijn of haar concentratie. En dat is precies de kern van het probleem, en de reden dat ik vind dat dit iedereen in de collegezaal aangaat.
Eindeloze stortvloed
Ik weet dat de meeste studenten hun laptop meenemen om aantekeningen op te maken, en daar heb ik ook alle begrip voor. Maar het lijkt erop dat ze het apparaat steeds vaker voor andere doeleinden gebruiken. De eindeloze stortvloed aan notificaties, berichtjes, en updates komen niet alleen voorbij op hun smartphone, maar ook op hun laptop. Maar zelfs als ze niet toegeven aan die verleiding, leren ze minder goed dan wanneer ze hun laptop in hun tas zouden laten zitten.
Misschien wordt het tijd dat wij als hogeronderwijsinstelling meer verantwoordelijkheid nemen voor onze leeromgeving. Misschien is het tijd voor een digitale ontwenning in de collegezalen, en moeten we smartphones en laptops alleen toestaan als ze daadwerkelijk toegevoegde waarde hebben, en niet alleen maar afleiden.
Martin Boisen is docent met vakgebieden geografie en stadsstudies & planologie aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen