Ruim honderd medewerkers van de RUG meldden zich bij de ombudsfunctionaris sinds haar aantreden. Vaak ging het over een gebrek aan sociale veiligheid, waarvan veel bij letteren. Studenten meldden zich vooral vanuit het UMCG.
Door Christien Boomsma en Giulia Fabrizi
75 van in totaal 103 meldingen gingen over een onveilige werkcultuur, blijkt uit het eerste jaarverslag van ombudsfunctionaris Carolijn Winnubst die in september 2021 aantrad. Dat gaat dan bijvoorbeeld over onduidelijke en niet-transparante besluitvorming, procedures of verantwoordelijkheden waarbij niemand de leiding neemt om het probleem op te lossen.
Dat komt waarschijnlijk doordat leidinggevenden niet goed weten wat ze moeten doen en onvoldoende ondersteund worden. ‘Ook speelt de cultuur van de universiteit mee, waarin het nog niet voor iedereen gewoon of gebruikelijk is om het wezenlijke gesprek met elkaar te voeren’, schrijft Winnubst.
Letteren
Opvallend is het hoge aantal meldingen uit de letterenfaculteit. Maar liefst 25 personeelsleden klopten aan bij de ombudsfunctionaris. Ook meldden zich 27 studenten.
Onder studenten is het UMCG de plek waar de meeste klachten over binnenkwamen. ‘Vooral in de coschappen bevinden zij zich in een kwetsbare positie waarin de afhankelijkheid van de programmaleiding en affiliatiecoördinator/examinator groot is en men zich niet durft uit te spreken’, constateert Winnubst.
Knelpunten
De ombudsfunctionaris schetst ook een aantal knelpunten binnen haar eigen functie. Zo zijn haar adviezen niet bindend, zegt ze, waardoor die soms niet of soms maar deels worden opgevolgd.
Ook is ze door gebrek aan capaciteit er niet aan toegekomen om zelfstandig onderzoek te doen naar misstanden. Juist die bevoegdheid maakt haar functie wezenlijk anders dan die van RUG-vertrouwenspersoon Marjolein Renker.
Internationals
Ten slotte ziet ze dat internationals een kwetsbare groep vormen. Het feit dat mensen uit een andere cultuur komen, maakt het lastiger elkaar te begrijpen en dat is vaak medebepalend voor de problemen die op haar bord belanden.
‘Uitzonderingen daargelaten, valt het op hoe weinig aandacht binnen de universiteit hiervoor is’, schrijft ze. ‘Vergroting van het bewustzijn en meer interculturele vaardigheden dragen bij aan een meer inclusieve werk- en studieomgeving.’
Aangepaste versie
De universiteitsraad (u-raad) zou het rapport eigenlijk aanstaande donderdag bespreken met het college van bestuur (cvb) van de RUG. De raad kreeg begin deze maand echter een aangepaste versie te zien.Â
Dat er aanpassingen werden gedaan, is opvallend. In het reglement van de ombudsfunctionaris staat immers dat het cvb, de u-raad en het Lokaal Overleg het rapport tegelijk ontvangen. Dat was in dit geval niet zo; het cvb ontving het rapport voor de andere gremia het te zien kregen.Â
De u-raad liet eerder al weten zeer ontevreden te zijn over de gang van zaken. De procedure is bewust zo opgezet opdat geen van de betrokkenen eenzijdig invloed kan uitoefenen op het rapport. Dit is ter bescherming van de onafhankelijkheid van de ombudsfunctionaris.
Belangenverstrengeling
Om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan, vroeg de u-raad zowel het originele document als het aangepaste document te mogen inzien. Het college beloofde beide versies te sturen, zodat de u-raad kan zien welke aanpassingen er zijn gedaan.
In eerste instantie gaan cvb en u-raad de twee versies – de huidige openbare en een eerdere versie die werd aangepast na vragen vanuit het college van bestuur – vertrouwelijk bespreken. Daarna komt het rapport in een openbare vergadering nog eens ter sprake.
De slechte score voor de Letterenfaculteit in dit rapport is geen geïsoleerd verschijnsel: de faculteit scoort ook relatief slecht in het universitaire personeelstevredenheidsonderzoek. Vooral de wetenschappelijke staf is erg ontevreden (maar niet over het eigen werk of de eigen werkomgeving). Op het vlak van sociale veiligheid is dan niet seksueel grensoverschrijdend gedrag dat opvalt (dat scoort zeer laag), maar het onderdeel machtsmisbruik. De bestuurscultuur is inderdaad zeer veel autoritairder geworden, met als pijnlijke uitschieter het optreden van de decaan zelf. De onvrede op de werkvloer is groot, al zeggen velen dat ze die niet durven uiten.
Ineens verwondert het mij een stuk minder dat ik juist op die faculteit bij een docent op de kamer pin-up plaatjes op zijn archiefkast tegen kwam toen ik een werkstukje moest inleveren. Reactie? ‘Hij gaat vast gauw met pensioen’. Sarcasme is nooit goed, maar het zegt duidelijk dus wel iets over de algemene teneur. Oh ja… hij deed in de les ook stemmetjes na van vrouwelijke historische figuren.
Doet denken aan het GGD rapprort omgevings-/gezondheidsonderzoek dat op verzoek van de top van Tata-staal aangepast werd. Of het RIVM rapport omtrent de effectiviteit van de kabinetsmaatregelen in de coronatijd die 180 graden aangepast werden naar een wel heel gunstige conclusie voor het kabinet.
Niet goed voor het vertrouwen!
“Aanpassingen voor publicatie”, “geheime gesprekken” – zijn we nu helemaal communistisch geworden of leven wij nog minimale democratische standards na?!