Steeds meer RUG-medewerkers verruilen WhatsApp voor Signal – de universiteits- en faculteitsbesturen gebruiken het al een tijdje. Maar helemaal overstappen valt nog niet mee.
In de afgelopen maanden is Signal een van de meest gedownloade gratis apps in Nederland geworden. Net als WhatsApp is het een berichtenapp, maar veel mensen geven de voorkeur aan Signal omdat je gegevens beter beschermd worden. Zo ook veel RUG-medewerkers.
Sterker nog, Signal versus WhatsApp is al jaren onderwerp van gesprek aan de universiteit. ‘In 2020 concludeerde onze Data Protection and Impact Assessment (DPIA) dat werkgerelateerde communicatie binnen de RUG via Signal zou moeten lopen, vooral als het om crises gaat’, zegt Oskar Gstrein, opleidingsdirecteur van de bachelor data science and society.
Signal biedt betere bescherming van metadata, legt hij uit. Geen van beide apps kan de inhoud van je gesprekken lezen, maar Signal is een non-profitorganisatie en draait op donaties, terwijl WhatsApp, eigendom van Meta, winst wil maken. ‘Dus wordt er informatie verzameld over met wie je praat, wanneer en hoe vaak, en daarmee bouwen ze een profiel van je. Daarom is het gratis.’
Besturen op Signal
Vanwege dit soort privacyzorgen is het college van bestuur van de RUG vier jaar geleden al overgestapt op Signal. ‘Bij een crisis communiceren we in een Signal-groep, die wordt verwijderd zodra de crisis voorbij is’, zegt woordvoerder Anja Hulshof. ‘WhatsApp gebruiken we nog wel, maar alleen voor publieke informatie, zoals het delen van een artikel.’
Na de DPIA zijn ook de faculteitsbesturen overgestapt. ‘We hebben de privacykwesties besproken die in het rapport stonden en dat gaf de doorslag’, zegt Thony Visser, decaan van de Faculteit der Letteren. Haar bestuur gebruikt Signal nu twee jaar als voornaamste communicatiekanaal. ‘Ik gebruikte het toen privé ook al.’
Afgelopen februari heeft de letterenfaculteit ook haar medewerkers formeel geadviseerd om voor Signal te kiezen. Waarom nu? ‘Omdat het gevoel van urgentie toeneemt’, stelt Visser. ‘We zien steeds meer gevallen waarbij data niet veilig blijkt te zijn, en waarbij communicatie via elektronische platforms wordt aangevallen.’
Het jaarlijkse privacy- en beveiligingsrapport van de faculteit speelde hierin ook een rol. ‘Onze privacy officer heeft ons geadviseerd hoe we onze data beter kunnen beveiligen’, zegt ze. ‘We hopen nu dat iedereen volgt.’
Gezamenlijk overstappen
Toch is die overstap niet zo eenvoudig, denkt Lukas Linsi, voorzitter van de Young Academy Groningen (YAG). ‘Je kunt WhatsApp niet in je eentje verlaten, dat moet je gezamenlijk doen.’ Binnen YAG werd al langer gepraat over de afhankelijkheid van Big Tech, maar pas bij de herverkiezing van Trump stapten ze volledig over op Signal. ‘Toen waren mensen echt gemotiveerd om het te doen.’
Los van de privacykwestie werd het een principezaak. ‘WhatsApp is slechts een radertje in een groter geheel’, zegt Linsi.
Ochi Taichi, projectleider van de open science community, herkent dit. ‘De herverkiezing van Trump was voor mij de druppel. Ik had Signal drie jaar niet gebruikt, maar toen heb ik het opnieuw geïnstalleerd’, zegt hij. ‘Dat is denk ik het beste in het huidige klimaat. Het is veiliger.’
Ingebakken
Maar al wordt Signal steeds populairder, het lukt Taichi, net als andere medewerkers, niet om helemaal van WhatsApp af te gaan. ‘Het zit zo ingebakken in het dagelijks leven. Ik ben vroeg overgestapt en dat is prima, maar het zal nog veel tijd en moeite kosten om de andere 80 procent van de mensen mee te krijgen’, zegt hij. Tot die tijd zit hij nog gewoon in de WhatsApp-groep met ouders van de school van zijn dochter.
‘Het is een praktisch compromis’, zegt Gerard Ritsema van Eck, universitair docent IT-recht, die met hetzelfde probleem kampt. Hij gebruikt Signal al jaren en heeft zijn familie en veel vrienden overtuigd om over te stappen. En ook met de rest van de Wetenschapsfractie in de universiteitsraad communiceert hij via Signal. ‘Maar veel groepen zitten nog steeds op WhatsApp.’
Toch ziet hij dat Signal terrein wint. ‘Er is een kleine toename. Ik weet niet waarom, maar de overstap lijkt makkelijker te worden.’ Dat heeft Gstrein ook gemerkt. Maar hoewel beiden het eens zijn over de voordelen van Signal, is Gstrein ook op zijn hoede.
‘Het blijft een platform dat in de VS is gevestigd. En het is geen commercieel bedrijf met veel financiële middelen.’ Als de Amerikaanse overheid het op de nationale veiligheid gooit, kan Signal de data van zijn gebruikers niet echt beschermen, denkt hij. ‘We hebben iets als Signal nodig, maar dan een organisatie die zich kan verdedigen tegen overheidsbemoeienis.’