Het gebeurde tijdens een gewoon feestje bij haar vrienden in hun studentenhuis. Julia had er echt naar uitgekeken, maar toen het feest eenmaal goed op gang was, werd haar plezier verpest door iemand die ze al een tijd kende.

Hij probeerde alweer zijn liefde voor haar te betuigen, ook al had ze vanaf het begin duidelijk gemaakt dat ze niet op die manier in hem geïnteresseerd was. ‘Hij had genoeg gedronken om me evengoed te proberen te zoenen, ook al had ik hem net opnieuw gezegd dat ik geen relatie wilde. Hij wilde gewoon niet horen wat ik zei.’

‘Eerst voelde ik me nog schuldig, want ik wilde hem niet kwetsen, maar ik kon er niks aan doen dat ik geen gevoelens voor hem had,’ zegt de masterstudent journalistiek. Maar oe langer het duurde, hoe meer ze zich aan hem ging ergeren.

Ongemakkelijk

Een jaar lang bleef haar bewonderaar vasthouden aan het idee dat ze een stelletje zouden kunnen worden, ondanks al haar afwijzingen. In plaats van te accepteren dat ze zijn gevoelens niet beantwoordde, probeerde hij haar nu dus opnieuw te zoenen. ‘Ik wendde steeds mijn hoofd af. Het was heel ongemakkelijk’, zegt ze.

Rechtenstudent Anna Hartz had ook last van een jongen die haar maar niet met rust wilde laten. Ze had hem via een datingapp ontmoet en ze waren twee keer uit geweest. Terwijl ze het hadden over een derde date, realiseerde Anna dat het niets zou worden tussen hen. ‘Ik zei dat ik het druk had, maar hij bleef maar vragen wanneer we elkaar weer konden zien. Daar knapte ik echt op af’, zegt ze.

Na een tijdje stopte ze simpelweg met antwoord geven. Dat weerhield haar ‘date’ er niet van om haar te blijven appen en zijn hart bij haar uit te storten. ‘Hij stuurde me een heel lang bericht waarin hij zei dat we iets speciaals hadden. Dit nadat ik eerdere berichten van hem had genegeerd’, zegt Anna.

Leren

Anna en Julia zijn niet de enigen bij wie een subtiele ‘nee’ werd gezien als een uitnodiging om nog wat harder hun best te doen. Vooral de laatste paar maanden zijn mensen steeds vaker over de grenzen van anderen heen gegaan, zegt universitair docent Bertus Jeronimus die onderzoek doet naar de intieme sociale omgeving van mensen. Volgens hem ligt de toename aan de vele lockdowns en het gebrek aan sociale contacten.

‘Normaal leer je waar een vriendschap eindigt en een romantische relatie begint door de interactie die je hebt met andere mensen.’ Maar omdat sociale contacten beperkt waren, hebben jongeren, vooral die tussen de vijftien en vierentwintig jaar oud, ‘minder goed kunnen leren hoe grenzen in een groepssetting werken’, zegt Jeronimus.

Hij wilde gewoon niet horen wat ik zei

In de herfst van vorig jaar en de lente van 2021 was nog geen 20 procent van de Nederlandse jongeren aan het daten, zegt Jeronimus. Het gevolg is dat ze nu makkelijker over de grenzen van anderen heengaan, vooral als er alcohol in het spel is en ze minder terughoudend zijn.

Overschatten

Volgens deskundigen overschrijden mensen grenzen van anderen omdat dat nu eenmaal in hun genen zit. Hoewel niet de enige reden, is seks een belangrijke motivatie voor vriendschappen tussen mensen van het tegenovergestelde geslacht. Studies wijzen daarnaast uit dat mannen vaker grenzen overschrijden dan vrouwen, omdat zij de seksuele interesse van de ander geneigd zijn te overschatten, terwijl vrouwen die interesse vaak onderschatten.

‘Mannen worden niet zwanger. Dus een romantische relatie is voor vrouwen een veel grotere investering’, zegt Jeronimus. ‘Mannen kunnen gewoon door naar de volgende als het fout gaat, daarom drammen ze wat meer en langer dan vrouwen.’

Similar

‘Mensen gaan vaak voor partners die op hen lijken, bijvoorbeeld omdat ze dezelfde hobby’s of normen en waarden hebben’, zegt Sofie Lorijn, die de relaties tussen leeftijdsgenoten onderzoekt. Al van jongs af aan leren we signalen die een rol spelen in hoe we vrienden en partners kiezen. Maar kinderen leren niet hoe ze niet over andermans grenzen heen moeten gaan.

Ze vroeg me foto’s te sturen van mij in mijn badpak

‘Als je twee of drie keer iets probeert en maar door blijft gaan terwijl iemand al nee heeft gezegd, dan ben je gewoon niet goed bezig’, zegt Julia. ‘Ik ben heel lang heel geduldig gebleven, maar hij probeerde het echt op ieder feestje opnieuw. Als iemand zo hard blijft pushen is dat echt een afknapper voor mij.’

Het aanhankelijke gedrag van haar vriend zorgde alleen maar voor verdere verwijdering. ‘Als je zo graag een relatie wil, is het net alsof je het alleen maar wil om een partner te hebben. Ik werd daar bang van.’

Grenzen

Als je voortdurend iemand af moet wijzen die je probeert dingen te laten doen die je niet leuk vindt, dan kun je aan jezelf gaan twijfelen, zegt Jeronimus. ‘Misschien heb ik niet duidelijk genoeg mijn grenzen aangegeven’, is een veelvoorkomende gedachte als iemand maar niet ophoudt, zegt hij.

Uiteindelijk geven ze zichzelf de schuld, zegt Jeronimus. ‘In ernstige gevallen kan dit leiden tot een verminderd gevoel van controle en eigenwaarde. De wereld kan gevaarlijker lijken als je grenzen steeds worden overschreden.’

‘Het belangrijkste is om open te zijn over je gevoelens’, zegt Lorijn. ‘Weet dat het oke is om niet iedereen aardig te vinden en dat niet iedere relatie goed voor je is. Een slechte relatie forceren heeft geen zin. Je geestelijke gezondheid lijdt eronder als er geen grenzen zijn.’

Badpak

Toen student kunstgeschiedenis Sonia Polidori dertien jaar oud was, zat ze in zo’n ongemakkelijke situatie. Ze appte met een meisje van achttien, dat veel volwassener was dan zij. ‘Op vakantie met m’n ouders vroeg ze me of ik haar foto’s van mij in mijn badpak wilde sturen’, vertelt Sonia.

‘Ik was heel gemakkelijk te manipuleren en realiseerde me toen niet dat dit niet oké was.’ Pas later had ze door dat het meisje ontzettend veel grenzen had overschreden. Sonia voelde zich gebruikt. De ervaring heeft zijn sporen nagelaten. ‘Tot mijn zeventiende had ik heel veel moeite mensen te vertrouwen’, zegt ze.

Een paar jaar later nam het meisje opnieuw contact op met Sonia. Ze zei dat ze spijt had van haar acties en dat ze hoopte dat ze het contact konden herstellen. ‘Ik heb direct afstand van haar genomen en haar op alle sociale media ontvolgd. Ik wilde dat niet nog een keer meemaken’, zegt Sonia.

Mannen

Niet alleen vrouwen krijgen met dit soort gedrag te maken. Raphael Rifflet, masterstudent internationale relaties, weet ook hoe het is als iemand waar je niet in geïnteresseerd bent je grenzen niet respecteert.

Ik kwam erachter dat ze degene met wie ik een relatie had, had benaderd via social media

Een huisgenote in The Village klopte vaak om twee uur ‘s ochtends bij hem aan om tijd met hem door te brengen. Ze stuurde naaktfoto’s waar hij niet om gevraagd had en maakte suggestieve opmerkingen in een poging hem te versieren. Haar gedrag was ‘ongemakkelijk en weerzinwekkend’, zegt Raphael.

Het meisje werd uiteindelijk zo bezitterig dat ze zich met Raphaels relaties begon te bemoeien. ‘Ik kwam erachter dat ze degene met wie ik op dat moment een relatie had, had benaderd via sociale media. Ze werd heel bezitterig toen ik een aantal Spaanse mensen leerde kennen. Ze was ontzettend bazig en vroeg me voortdurend wat ik aan het doen was’, herinnert Raphael zich.

Assertief

Als je je grenzen wilt bewaken is het van groot belang dat je assertief bent, zeggen de experts. ‘Je moet heel duidelijk communiceren en uitleggen wat je wel en niet wilt’, zegt Jeronimus. ‘Als ze dat niet kunnen respecteren, zijn ze geen goede vriend.’

‘Als je ze al gewaarschuwd hebt en ze gaan evengoed nog over je grenzen heen, dan kan je ook een derde persoon erbij betrekken’, zegt Jeronimus. ‘Iemand die een connectie heeft met beide partijen om op die manier de situatie op te lossen of eventueel het contact helemaal te verbreken.’

Raphael probeerde duidelijk te zijn, zegt hij. ‘Ik probeerde het zo voorzichtig mogelijk te brengen. Ik legde haar uit dat ik niet geïnteresseerd was, maar ze werd steeds agressiever.’ Uiteindelijk verbrak het contact tussen hen op een andere manier. Ze verlieten allebei The Village. Raphael omdat hij ergens anders ging wonen; het meisje omdat ze werd opgepakt. Ze had een van de keukens in de fik gestoken.

Engels