De Nederlandse afvalpuzzel
What the trash?!?
Stefan Ivanov, die een bachelor international relations and international organizations doet, had geen idee dat recyclen zo ingewikkeld kon zijn. Maar toen hij een keer ‘s avonds na een feestje in zijn SSH-studentenhuis aan het opruimen was, werd hij uitgelachen door zijn medebewoners.
‘Ik gooide alles in dezelfde vuilniszak’, vertelt hij. ‘Toen vertelden ze me dat je hier in Nederland groente-, fruit- en tuinafval, papier en plastic moet scheiden.’ Eerst vond hij dat maar vreemd. ‘Maar toen kwam ik erachter dat het ook een manier kan zijn om wat geld te sparen voor een extra biertje op het volgende feest. Je kunt geld verdienen met recyclen. Dat had ik niet verwacht!’
Niet de norm
Stefan komt uit Bulgarije, waar recyclen niet de norm is. De overheid daar doet heel weinig om de manier waarop mensen hun afval weggooien te reguleren. Zijn land heeft geen statiegeldsysteem zoals in Nederland, waarbij je iets extra’s betaalt voor plastic flessen en bierflesjes en dat geld terugkrijgt als je de flessen weer inlevert.
Bulgaren gebruiken de verschillende containers nauwelijks
Dat betekent niet dat ze daar helemaal niet aan recyclen doen. De inkomens zijn laag in Bulgarije, dus dingen hergebruiken is belangrijk. Mensen proberen overal op te besparen: ze gebruiken lege plastic ijsbakjes om hun kliekjes in te bewaren of gebruiken een glazen potje als asbak. Maar omdat er geen duidelijke regels zijn, komt er veel afval op straat terecht. Mensen zetten hun vuilnis naast de containers neer, in plaats van het erin te gooien.
‘We hebben in Bulgarije van die grote grijze containers in elke straat waar mensen hun vuilnis in kwijt kunnen. Op sommige plekken staan containers in verschillende kleuren voor de verschillende soorten afval, maar die gebruiken mensen nauwelijks’, zegt Stefan.
Streng of laks
Sociaal psycholoog Ellen van der Werff, die gespecialiseerd is in duurzaam gedrag, is niet verbaasd. Dit soort landen hebben op papier wel milieubeleid, maar voeren dat vaak niet door omdat er dringendere problemen zijn op het gebied van economie, gezondheidszorg, en sociaal beleid.
‘In het algemeen bevindt Nederland zich aan de positieve kant van het spectrum als het op recyclen aankomt,’ zegt ze, ‘hoewel landen als Italië en Duitsland een veel uitgebreider en strenger beleid hebben. Maar in landen als Moldavië is het inzamelen van vuilnis dan weer helemaal niet gereguleerd.’
Laagdrempeligheid is belangrijk, zegt Van der Werff. ‘Als we het makkelijker maken voor mensen om hun afval te scheiden, dan zullen ze dat ook sneller doen. Maar het is ook enorm belangrijk dat studenten zich bewust worden van de langetermijngevolgen van vervuiling.’
Hergebruik en recyclen, benadrukt ze, zorgen ervoor dat er bespaard kan worden op natuurlijke bronnen. Het kan ook helpen bij het afremmen van klimaatverandering.
Nascheiding
Het recyclingsysteem in Groningen is vrij simpel. Bierflesjes gaan terug naar de supermarkt, oud papier wordt een keer per maand opgehaald door de gemeente of kun je in een container kwijt, en glas gaat in de glasbak. Plastic en blik gaat in het algemene afval, omdat de gemeente aan nascheiding doet: het afval wordt dan na inzameling verder gescheiden.
Toch is het voor internationale studenten wel eens verwarrend als ze net in Nederland zijn, omdat zij uit een land komen met heel andere recyclegewoonten.
De container stond een maand lang in de achtertuin
In China, zegt promovendus Xin Wang, verschilt de afvalinzameling per gebied. In de kleinere steden worden spullen hergebruikt en gerecycled uit zuinigheid. ‘Ik weet nog dat mijn moeder om geld te besparen het water waarin we onze groenten wasten gebruikte om de badkamer mee schoon te maken.’
Hij had echter meer verwacht van de Groningse afvalinzameling. ‘Toen ik voor het eerst naar de universiteit ging, wilde ik mijn best doen door mijn afval zorgvuldig te scheiden, aangezien ik wist dat recyclen belangrijk is in Nederland. Maar ik zag alleen wat containers voor plastic en een paar voor papier en dat was het wel.’
Walgelijk
De Moldavische rechtenstudent Otilia Vatavu vond het systeem met verschillende containers maar lastig te begrijpen. ‘Toen ik net naar Vinkhuizen was verhuisd had ik geen idee dat je de container op een vaste dag en tijd aan de straat moest zetten. Het was zomer en warm. Mijn huisgenoten waren niet thuis en ik bracht de container niet weg. Hij stond een maand lang in de achtertuin, het was walgelijk.’
Maar de Italiaanse Eva Fava, die ook rechten studeert, vindt juist dat Groningen heel weinig doet. ‘In Italië nemen we recyclen heel serieus’, zegt ze. ‘In de meeste steden wordt het afval per huishouden gescheiden en wordt het vuilnis soms gecheckt. Als je het niet correct hebt gescheiden, krijg je een boete. Hier in Groningen zie ik niet veel plekken waar mensen hun afval uitgebreid kunnen scheiden, en de locaties waar dat wel kan liggen ver uit elkaar.’
Subcategorieën
Ja, Groningen is een schone en groene stad, maar als Italianen zo’n uitgebreid systeem van afvalscheiding kunnen opzetten, moet dat de Nederlanders toch ook lukken? ‘In Italiaanse studentenhuizen heb je soms wel tot tien verschillende afvalcontainers. Toen ik in mijn eerste jaar in een SSH-accommodatie woonde, moest je tien minuten lopen naar de glasbak. Er lagen overal flessen. Ik was elke keer kwaad na een feestje.’
Recyclen is een gezamenlijke activiteit geworden
De Duitse Finn Baumhöver vindt ook dat de Nederlanders – en de RUG – meer zouden kunnen doen. ‘In Nederland hebben we containers voor papier, glas en gft-afval, maar er zijn ook subcategorieën voor afvalscheiding.’ Bij universiteiten in Duitsland staan overal meerdere afvalcontainers.
Eva had een paar jaar nodig om haar Italiaanse gewoonten los te laten en een gulden middenweg te vinden. Ze verzamelt de flessen in huis en gooit ze een keer per twee weken weg, samen met haar huisgenoten. ‘Zo is recyclen een leuke activiteit geworden om gezamenlijk te doen.’
In Groningen wordt papier, glas, textiel en chemisch afval gescheiden. Papier en textiel kan je twee keer per maand aan de straat zetten, waar het wordt opgehaald. Glas kan je weggooien in de glasbakken in de buurt van de supermarkt. Hier vind je ook vaak papiercontainers. Bij sommige supermarkten staan ook textielcontainers. Chemisch afval kan je kwijt in de chemokar. Deze staat een keer per maand bij je in de buurt. Biologisch afval wordt alleen buiten het stadscentrum gescheiden en opgehaald. Voor meer informatie kan je de Afvalwijzer van de gemeente bekijken.
Kleine elektrische apparaten kan je inleveren bij winkels zoals de MediaMarkt en bouwmarkten. Voor grotere apparaten, zoals bijvoorbeeld koelkasten, kan je de gemeente bellen. Die komt ze dan ophalen. Al het andere afval kan in de grijze container of de ondergrondse container.
Het lijkt allemaal heel simpel, maar het kan nog lastig zijn om uit te vogelen wat nou precies waarin moet. Hieronder volgt een aantal voorbeelden:
Lege pizzadozen
Ja, de doos is van papier gemaakt, maar vanwege het vet en mogelijke etensresten kan deze niet gerecycled worden. Gewoon in de prullenbak dus.
Raamenveloppen
Ben je bang dat het plastic raampje van de envelop niet bij het oud papier mag? Maak je geen zorgen. Het plastic wordt tijdens het recyclen van het papier gescheiden.
Theezakjes
Je zou denken dat dit biologisch afval is, maar helaas. Er zit plastic in het zakje, dus het moet in de gewone vuilnisbak.
Kapotte bierglazen
Okee, het is glas, maar toch mag het niet in de glasbak. Er zit kristal in drinkglazen, en dat verstoort het recyclingproces. Het moet dus bij het gewone afval! Hetzelfde geldt voor glas van gebroken ruiten en hittebestendig glas waar bijvoorbeeld ovenschalen van gemaakt zijn.
Nagellak
Zo’n flesje zit inderdaad vol chemicaliën, maar toch mag het gewoon in de glasbak. Tijdens het recyclingproces wordt de lak gedroogd en verwijderd (net als het dopje). Het glas wordt hergebruikt.