De gevaarlijke roes van gokken
Wég spaargeld
Door Lotte Kruijer
By Lotte Kruijer
Lotte Kruijer
Het begon met een avondje in het casino met vrienden aan het begin van zijn studententijd. ‘De sfeer die er hangt; gedimde, gekleurde lichten, overal mensen die hopen op een goede avond, dat heeft iets speciaals’, zegt Rick, die een master geschiedenis doet.
Hij weet dat hij doorgaans met minder geld vertrekt uit het casino dan toen hij er arriveerde. En toch komt hij er steeds terug. ‘Het gaat om die kans’, zegt hij met overtuiging. ‘Dat sprankeltje hoop dat je iets wint. Als je dan toch verliest, ja, dan baal je wel. Ik had ook een nieuwe broek kunnen kopen, denk ik dan. Maar het had gekund! Het is de dromerij waardoor ik telkens terugga.’
Online gokken
Ricks liefde voor gokken is niet uitzonderlijk onder studenten. Het Trimbos Instituut constateerde in april 2024 dat relatief veel jongvolwassenen meedoen aan online kansspelen. Vooral gokken op sportwedstrijden is daarbij populair. En in een kleine peiling van UKrant onder 180 studenten was Holland Casino het populairst onder degenen die gokken, gevolgd door gokken op sportwedstrijden en online goksites.
Terugwinnen lukt toch niet, dat zie ik wel bij vrienden
Sinds online gokken in 2021 werd gelegaliseerd, vliegen de reclames voor goksites je om de oren. En dat is niet zonder gevolgen: het aantal mensen dat zich meldt voor behandeling bij de verslavingszorg neemt na een jarenlange daling sinds 2022 weer toe, blijkt uit het Landelijk Alcohol en Drugs Informatiesysteem. Het feit dat goksites legaal geworden zijn, betekent immers niet dat er geen problemen kunnen ontstaan.
Dat ondervond ook Rick. Hij besloot het geld dat hij verdiende met zijn bijbaan bij de Albert Heijn te gebruiken om mee te speculeren – voor de helderheid: ook dát is een vorm van gokken. ‘Ik wilde mijn geld aan het werk zetten met CFD’s’, vertelt hij. ‘Dat staat voor Contract For Difference. Je speculeert dan op een bepaalde beurskoers zonder dat je het aandeel zelf bezit.’
Een tijdje ging dat goed: Rick maakte winst. En dus ging hij door in de hoop nog meer te verdienen, maar toen keerde het tij. ‘Ik begon steeds meer geld te verliezen. Je probeert het dan eerst nog terug te verdienen, maar dat heeft eigenlijk geen zin.’
Het kostte hem uiteindelijk 2000 euro. ‘Ik was alles kwijt’, zegt hij. ‘Dat was een harde les.’
Meubels verkocht
De bedragen die de studenten uit de UKrant-peiling zeggen in te zetten, zijn meestal beperkt, niet meer dan 500 euro. Maar enkelen noemen bedragen die oplopen tot 2000 euro. RUG-medewerker Yoeri (30), die in zijn studententijd begon met online gokken op voetbalwedstrijden, zag de gevolgen in zijn omgeving. ‘Als er meubels verkocht moeten worden om rekeningen te betalen, gaat het echt ver.’
Zelf heeft hij nog nooit grote bedragen verloren, maar als hij geld verliest, baalt hij toch behoorlijk. ‘Na zo’n blunder ben ik ook voor weken genezen’, zegt hij. ‘Terugwinnen lukt toch niet, dat zie ik wel bij vrienden. Ik neem dan gewoon mijn verlies.’
Moeten we ons zorgen maken over het gokgedrag van studenten? Dat nou ook weer niet, zegt Willem Hilberts, preventiefunctionaris bij Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Hij spreekt regelmatig jongeren die veel gokken. Maar er is wel een verschil tussen veel gokken en een verslaving, zegt hij. ‘Bij een verslaving is je hele leven eigenlijk al ontwricht, mede door financiële problemen. Je staat ermee op en gaat ermee naar bed.’
Sportwedstrijden
Maar het normaliseren van gokken, en de alomtegenwoordigheid ervan, kan er wél voor zorgen dat jongeren afglijden. Dat begint vaak bij sportwedstrijden. Een op de drie gokkende studenten uit de peiling gaf aan dat ze op sportwedstrijden inzetten, en dan liefst met het hele huis.
De gezichten die getrokken worden, dat is echt goud waard
‘Wij zitten in het weekend vaak met onze vrienden voor het voetbal’, vertelt ook student Stijn. ‘Iedereen zet een bepaald bedrag in. Hoeveel en wie er meedoet verschilt per keer. Het is gewoon die extra spanning, dat maakt het zo leuk. Ik gok ook wel eens online, met een totootje of zo, maar dat vind ik lang niet zo leuk als met vrienden.’
Dat geldt ook voor Thomas. ‘Meestal zetten we niet meer dan tien of twintig euro per persoon in. Het geld op zich maakt mij niet zoveel uit. Maar de gezichten die getrokken worden wanneer iemand realiseert dat hij zijn geld gaat verliezen, dat is echt goud waard.’
Isa kent die gezichten uit haar eigen studentenhuis. ‘Het zijn met name de jongens. Elke week wordt er wel op een of andere wedstrijd gegokt, meestal op voetbalwedstrijden. Soms wordt er wel honderd euro winst of verlies gemaakt. Ik vind dat wel erg ver gaan, maar probeer ze maar eens tegen te houden’, zegt ze.
Dopamineshot
Dit wedden op sportwedstrijden wordt long-odd gokken genoemd: pas later zie je of je wat gewonnen hebt, legt Hilberts van VVN uit. Maar als het gokken meer de overhand neemt, stappen jongeren vaak over naar short-odd gokken, zoals gokwebsites waar je winst of verlies meteen duidelijk is.
En dat is waar het extra gevaarlijk wordt. Winst en de spanning van het spelen veroorzaken een dopamineshot in de hersenen dat ervoor zorgt dat je meegesleurd wordt in de roes van de overwinning. ‘Elke keer dat je inzet, krijg je weer zo’n shot’, vertelt Hilberts. ‘Vooral bij short-odd gaat dat zo snel, je brein is meteen op zoek naar meer.’
Doe je het vaker, dan gaat je brein erop anticiperen en dat is vooral voor jongeren een probleem. ‘Tot je 25ste is de impulsregulering in je brein nog niet helemaal ontwikkeld’, weet Hilberts. ‘Dit zorgt ervoor dat de drang om toch nog maar een keer wat in te zetten moeilijk te weerstaan is.’
Schaamte
Verreweg de meeste studenten die de peiling invulden, gaven aan zichzelf prima onder controle te hebben. 83 procent stelde niet meer te gokken dan goed voor ze was. 74 procent zei precies te weten wanneer ze moesten stoppen.
Toch gaf 5 procent aan (veel) te veel te gokken en soms de controle totaal te verliezen. 21 procent zei ‘soms’ te worden meegesleept in het moment. En 20 procent van de gokkers ervaart soms schaamte en schuldgevoelens.
De drang om nog een keer wat in te zetten is moeilijk te weerstaan
Heel normaal, zegt Hilberts. ‘Ik had laatst nog een jongere aan de lijn die zijn hele maandloon in een keer had vergokt. Je voelt je slecht en houdt het voor jezelf.’
Yoeri herkent dat. ‘Gokken op zich is geen taboe’, weet hij. ‘Maar het verliezen van veel geld door gokken wel. Bij mijn vrienden merk ik vaak dat het een beetje wordt weggewuifd, maar openheid is dan juist belangrijk. Als je niet naar je ouders wilt gaan, klop dan aan bij een vriend. Mensen vinden het juist fijn als je hen in vertrouwen neemt.’
Rick gokt niet veel meer, al denkt hij er nog wel vaak aan terug. ‘Ik ben net uit mijn studentenhuis vertrokken en woon nu op mezelf, dus veel geld blijft er niet over. Wat ik niet heb, ga ik ook niet vergokken, zo sta ik er wel in. Maar als ik meer stress ervaar of gezeik heb, dan voel ik die behoefte toch wel, hoor.’
Voor wie niet naar zijn omgeving durft, zijn de mensen van VNN altijd beschikbaar, benadrukt Hilberts. ‘Bij VNN kan je praten met iemand die niet oordeelt en even met je mee kan denken over bepaalde stappen’, zegt hij. ‘Schroom vooral niet, we staan voor iedereen klaar.’