Waarom zo weinig studenten stemmen
Weet niet, boeit niet
Door Maria Flori
By Maria Flori
Maria Flori
‘Zijn er verkiezingen? Daar weet ik niets van, niemand heeft me iets verteld’, zegt psychologiestudent Milou Hazemeijer. Ze springt net van haar fiets en haast zich naar haar college in het Heymansgebouw in de Grote Kruisstraat. Maar nu ze het wél weet, denkt ze nog steeds niet dat ze zal gaan stemmen.
‘Nee, ik ga niet stemmen’, zegt ook student internationale betrekkingen Zack Peach, terwijl hij van de zon geniet op de trappen van het Academiegebouw. ‘Ik wist niet eens dat er verkiezingen waren. En zelfs als ik het wel had geweten: ik weet niet op wie ik moet stemmen, waar het over gaat of wat het voor mij betekent.’
En taalkundestudenten Frederike en Mirthe, die pauze houden in de kantine van het Harmoniegebouw, fronsen alsof ze een moeilijke som proberen op te lossen. ‘Wát? Welke verkiezingen?’ vragen ze. ‘Ooooh, ja! We kregen geloof ik een mailtje. Maar ik denk niet dat ik ga stemmen – ik weet er niet zoveel van en heb geen tijd.’
Belangrijke beslissingen
Het aantal studenten dat stemt bij de universitaire verkiezingen daalt al jaren gestaag. Tien jaar geleden stemde nog ruim 30 procent, inmiddels is dat gezakt naar ongeveer 22 procent, met een kleine opleving naar 24 procent vorig jaar. Ondertussen doet de universiteit er alles aan om stemmen zo makkelijk mogelijk te maken: met een paar klikken kies je iemand die je vertegenwoordigt in de faculteits- en universiteitsraad.
De kandidaten beloofden verandering, maar daar hebben we niets van gemerkt
Dus wat houdt studenten tegen? Want terwijl stemformulieren jaar na jaar ongebruikt blijven, worden er grote beslissingen genomen. Studenten praten mee over de manier waarop de universiteit omgaat met bezuinigingen, zitten aan tafel bij onderwijsvernieuwingen en kunnen aandacht vragen voor problemen als mentale gezondheid.
Sommige studenten, zoals Milou, Zack, Frederike en Mirthe, weten gewoon niet dat er verkiezingen zijn. Anderen interesseert het niet, zoals economiestudent Maurits Bijma. ‘Ik heb me er niet echt in verdiept’, zegt hij. ‘Waarom zou ik me druk maken om iets dat mijn leven als student niet verandert?’
Volgens hem gaat de universiteitsraad over ‘de grote lijnen’, en ook de faculteitsraad voelt ver weg. Wat zij bespreken, raakt zijn specifieke studie maar zelden. ‘Wat zou er nou echt veranderen? Waarschijnlijk niet veel.’
Populariteitswedstrijd
Er zijn er ook die vinden dat hun vertegenwoordigers te weinig doen. ‘Vorig jaar beloofden de kandidaten verandering, maar daar hebben we niets van gemerkt’, zegt student economie en bedrijfskunde Sam Woods. ‘Ze deelden koffie uit en riepen: “Stem op ons.” Dat is geen campagne, dat is reclame.’
De verkiezingen lijken voor hem meer op een populariteitswedstrijd. En omdat de beloften geen indruk maakten, verdween zijn interesse ook.
Dat geldt ook voor de Griekse student marketing analytics en data science Konstantinos Koufopoulos. Hij heeft de afgelopen jaren bewust niet gestemd en gaat dat ook dit jaar niet doen. Niet uit onverschilligheid, maar uit frustratie met het systeem.
In Griekenland, zegt hij, zijn studentenverkiezingen vaak giftig en partijpolitiek gedreven. Hij heeft het idee dat het hier in Nederland net zo is, zij het minder fanatiek. ‘Het draait meer om persoonlijke agenda’s dan om echte verandering.’ Hij mist transparantie en vertrouwen. ‘Zeg niet dat verkiezingen belangrijk zijn – bewijs het. Laat zien dat het geen carrièrestap is of een berg loze beloften. Communiceer. Wees zichtbaar.’
Strijden voor overleving
En zo groeit de kloof tussen studenten die niet stemmen en studenten die in de raden zitten. En dat baart de raadsleden zorgen. Door bezuinigingen staan de universiteit en de faculteiten namelijk voor serieuze hervormingen die het onderwijs jarenlang gaan beïnvloeden.
Ze komen met klachten of ideeën, maar stemmen doen ze niet
‘Docenten worden ontslagen, afdelingen sluiten en onderwijs wordt onpersoonlijk’, zegt Savvas Parasidis van de faculteitsraad letteren. Door hervormingen van bovenaf, slechte communicatie en weinig inbreng van studenten, komt persoonlijk en kwalitatief onderwijs in gevaar. ‘Dit gaat niet alleen over geld, dit gaat over wat voor universiteit we in de toekomst willen.’
‘We strijden niet voor verbetering, we strijden voor overleving’, zegt Austin Brewin van de Faculteit Religie, Cultuur en Maatschappij. Hij ziet keuzemodules verdwijnen, programma’s krimpen en personeel dat steeds meer moet doen met minder middelen.
Geen energie
Maar nog stemmen de studenten niet. ‘Ze komen wel naar me toe met klachten of ideeën, maar stemmen doen ze niet’, zegt Parasidis gefrustreerd. ‘Ze willen verandering, maar het enige middel dat ze hebben, gebruiken ze niet.’
‘Er zijn enorme bezuinigingen geweest en we zijn uren bezig geweest om opleidingen te redden en dingen te veranderen, maar niemand ziet dat’, zegt Nolan Heinrich van het University College Groningen. ‘We doen wat we kunnen om mensen zover te krijgen dat ze stemmen, maar het boeit mensen niet of ze luisteren niet.’
Sommige raadsleden denken dat studenten de energie gewoon niet meer hebben. ‘Ze werken, doen extracurriculaire activiteiten, maken zich zorgen over hun studieschuld. Dan ga je geen extra verantwoordelijkheid op je nemen’, zegt Brewin.
Slecht systeem
Anderen vinden echter dat het mede ligt aan het hele systeem. ‘Het stemsysteem moet worden uitgelegd’, zegt Lizayra Dassen, vicevoorzitter van de UMCG-faculteitsraad. Maar op de medische faculteit is bijvoorbeeld geen ruimte voor posters of koffiecampagnes.
Niemand let op, en niemand wordt aangemoedigd om te stemmen
Volgens haar moet de universiteit ingrijpen en stemmen onderdeel maken van het curriculum. ‘Leg het uit vanaf het begin, zet het op Brightspace, laat docenten het benoemen tijdens college. Hoe moeten studenten het weten als niemand het hen vertelt?’
Vasu Sinha van ruimtelijke wetenschappen is het roerend met haar eens. ‘Mensen weten niet wat er speelt. Niemand let op, en niemand wordt aangemoedigd om te stemmen’, zegt hij. Zijn raad probeert dat te doorbreken met nieuwsbrieven, updates en feedbackformulieren. Kleine ingrepen om te zorgen dat studenten zich gehoord voelen en het idee hebben dat hun stem betekenis heeft. ‘Er komen veranderingen aan’, zegt hij. ‘En studenten moeten weten dat zij daarin een stem hebben.’
Meer diversiteit
Toch zijn er raadsleden die denken dat studenten simpelweg niet meer in het systeem geloven. ‘De universiteit probeerde iets te veranderen, maar alles bleef hetzelfde’, zegt Efe Cengiz van de raad van Campus Fryslân. ‘Daardoor haken studenten af en verliezen ze hun interesse. Ze voelen zich niet gehoord. Die vicieuze cirkel maakt dat studenten niet meer om verkiezingen geven.’
Toch is stemmen cruciaal, benadrukt Parasidis: ‘Democratie bestaat met een reden. Als je verandering wilt, moet je kiezen wie jou vertegenwoordigt. Hoe meer stemmen, hoe meer verandering – meer stemmen betekent ook meer diversiteit in geluiden.’
‘Stemmen is niet zoiets als een enquête’, voegt Cengiz toe. ‘Wees actief, doe mee.’
Wat doen de raden eigenlijk?
Studenten en medewerkers kunnen tussen 12 en 16 mei weer leden kiezen voor de universiteitsraad en de diverse faculteiten.
De raden van de RUG bestaan voor de helft uit studenten, voor de andere helft uit personeelsleden. Ze praten met het bestuur over geldzaken, veranderingen in het onderwijs en nog veel meer. Veel voorstellen kunnen niet doorgaan als de raden het er niet mee eens zijn. Bij andere onderwerpen moeten de besturen de raden om advies vragen. Dat is zo in de wet geregeld.
Faculteitsraden kunnen ook zelf onderwerpen op de agenda zetten. Dat kan bijvoorbeeld gaan over de geestelijke gezondheid van studenten of duurzaamheid, maar ook over gratis tampons op de toiletten of meer studieruimtes.