Inspraak is geen ‘moetje’
Waarom je echt moet gaan stemmen
Door Sara Rommes
By Sara Rommes
Het blijft een paar seconden stil aan de andere kant van de lijn. Wat heeft Hannah Jelkmann het afgelopen jaar in de universiteitsraad bereikt waar ze het meest trots op is? ‘Dat is een moeilijke vraag’, zegt ze. ‘We hebben aan zoveel dingen gewerkt: het uitbreiden van de openingstijden van de UB, het BSA verlagen, studentenkamers, gratis cursussen Nederlands voor internationale studenten…’
Ze valt weer stil. ‘Het is gewoon heel belangrijk dat studenten betrokken zijn bij dit soort discussies.’
Hannah (20) is een van de twaalf studenten in de universiteitsraad, het hoogste besluitgevende orgaan van de RUG. Ze is lid van studentenpartij SOG, die vijf zetels heeft. Als eerstejaars liberal arts and sciences raakte ze betrokken bij de universiteitspolitiek, en nu is ze, samen met zeven andere studenten en twaalf personeelsleden, verantwoordelijk voor het controleren en adviseren van het college van bestuur.
Ze komen elf keer per jaar samen om allerlei kwesties te bespreken. ‘Er zitten twee kanten aan elke beslissing die genomen wordt’, zegt Hannah. ‘Wij kunnen rekening kunnen houden met wat een besluit betekent voor studenten.’
Internationale belangen
De 23-jarige Nirva Portugal, die chemische technologie studeert, is fractielid van de andere grote studentenpartij in Groningen: Lijst Calimero. ‘Als internationale student uit Mozambique wilde ik opkomen voor de belangen van andere internationale studenten’, legt ze uit.
Wij kunnen laten zien wat er in onze hoofden omgaat
In het afgelopen jaar hebben zij en haar mede-fractieleden zich hard ingezet om de problemen te benadrukken waar studenten door de pandemie mee te maken hebben gekregen. ‘We probeerden iedereen ervan bewust te maken dat ze het heel zwaar hebben’, zegt ze. ‘Dit zijn het soort kwesties waarbij je een studentenperspectief nodig hebt. Wij kunnen laten zien wat er in onze hoofden omgaat.’
Lijst Calimero verzamelde vijfhonderd persoonlijke verhalen van studenten die worstelden met hun studie tijdens de coronacrisis en gebruikten ze om hun pleidooi te onderstrepen dat het BSA verlaagd moest worden. Het bleek een krachtig wapen: het BSA werd uiteindelijk met 10 ECTS verlaagd. ‘We zijn heel trots dat we hebben kunnen bijdragen aan die discussie’, zegt Nirva.
Maagdenhuisbezetting
Maar studentenparticipatie was niet altijd de norm aan Nederlandse universiteiten. Om te begrijpen hoe dat is veranderd, moeten we terug naar de late jaren zestig van de vorige eeuw. Tot dan toe hadden studenten geen enkel inbreng in de besluitvorming aan de universiteit, want er zaten geen studenten in de diverse raden. De spanning hierover liep steeds verder op, tot een groep van zevenhonderd studenten in mei 1969 besloot om het Maagdenhuis te bezetten, het bestuurlijk centrum van de Universiteit van Amsterdam. Ze eisten meer zeggenschap over hun onderwijs.
De politie blokkeerde alle ingangen om te voorkomen dat er proviand aangevoerd kon worden, maar de studenten slaagden erin om via een luchtbrug eten naar binnen te smokkelen. Toen de burgemeester en wethouders van Amsterdam na vijf dagen besloten om de bezetting te beëindigen, was het punt van de studenten gemaakt. De Tweede Kamer stemde in met de Wet Universitaire Bestuurshervorming, die studenten meer invloed gaf. Er werden universiteitsraden ingesteld waarin zowel studenten als medewerkers zitting hadden.
Ik vind het echt goed hoe zichtbaar de democratie hier is
Door de jaren heen werden de studentenparticipatie en het besluitvormingsproces steeds verder verfijnd. De huidige Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek uit 2010 geeft alle medewerkers en studenten van de RUG het recht om te stemmen voor de universiteitsraad en hun faculteitsraad én om zichzelf verkiesbaar te stellen.
De Wet bepaalt ook dat de universiteitsraad het initiatief mag nemen tot nieuw beleid en instemmings- en adviesrecht heeft op beleid dat door het college van bestuur wordt voorgesteld. Dat kwam goed van pas in 2018, toen 16 van de 24 raadsleden zich met succes verzetten tegen de plannen van de RUG om een zustercampus te openen in Yantai, China. Ze maakten zich onder meer zorgen dat de academische vrijheid daar in het geding zou komen.
Faculteitsraad
Maar studenten kunnen niet alleen maar een verschil maken op het hoogste niveau. Nicole Rodriguez (22) is sinds twee jaar lid van de faculteitsraad van het University College en ze is erg blij dat ze daar de belangen van studenten kan vertegenwoordigen. ‘Het trok me enorm dat je je eigen ideeën en standpunten kunt inbrengen in je onderwijs’, zegt ze. ‘Als jij en je medestudenten dingen zien die verbeterd kunnen worden, kun je er zelf voor zorgen dat het verandert. Ik heb me bijvoorbeeld ingezet voor het verbeteren van de communicatie met studenten.’
Alledrie de studenten realiseren zich dat hun rol in de medezeggenschapsraden belangrijk is, maar ze zien ook dat die vaak voor lief wordt genomen in Nederland. ‘Voor ik naar Groningen kwam, studeerde ik een jaar in Genève’, vertelt Nicole. ‘Daar was helemaal geen mogelijkheid tot inspraak. Toen ik hierheen kwam, was ik echt verbaasd hoe goed de dingen hier geregeld zijn.’
Mijn Duitse vrienden wisten niet wat er op hun uni gebeurde
‘Ik vind het echt goed hoe zichtbaar de democratie hier aan de universiteit is’, zegt Nirva. ‘In andere landen zie je vaak het grote geheel niet en weet je niet hoe de besluitvorming werkt. Hier kun je op elk punt informatie vinden. Die transparantie is heel waardevol.’
Hannah is dat met haar eens. ‘Je hebt aan de RUG een heel duidelijk traject voor besluitvorming. Maar als ik mijn vrienden in Duitsland zo hoorde, leek het net of ze geen idee hadden wat er bij hun aan de universiteit gaande was, vooral waar het ging om de beslissingen over corona. Het is niet altijd vanzelfsprekend dat studenten zo goed geïnformeerd worden als wij.’
Nirva, Hannah en Nicole zijn heel erg te spreken over de kansen die ze hebben gekregen om betrokken te zijn bij de RUG. ‘We zijn een groep studenten die andere studenten verdedigen’, zegt Nirva. ‘Wij zorgen ervoor dat beslissingen bij hun perspectief aansluiten.’ En Hannah is er heel zeker van dat een aanpak van bovenaf niet zou werken. ‘We moeten studenten erbij betrekken. Dat evenwicht hebben we nodig.’
Heb je nog geen keuze kunnen maken? UKrant heeft samen met de Groninger Studentenbond (GSb) een stemwijzer gemaakt om je inzicht te geven in de standpunten van de vier partijen.
Jij kiest het standpunt waarmee je het eens bent. Heb je alle tien stellingen beantwoord, dan krijg je een overzicht van welke partij het beste bij jou past.