Vijf jaar na coronaBlended learning
Interactie staat voorop
Door Rob van der Wal
By Rob van der Wal
Rob van der Wal
De coronapandemie ligt ruim achter ons, het leven gaat z’n gewone gang weer. Maar welke blijvende effecten heeft het virus gehad op en rond de universiteit? In welke opzichten zijn we er beter uitgekomen, en wat is nooit meer als vanouds geworden? UKrant onderzoekt dit in een serie artikelen over onder meer het onderwijs, het verenigingsleven en ons sociale gedrag.
‘I k grapte in coronatijd vaak dat iedereen aangekleed moest zijn voor de online colleges en dat mensen niet meer in bed mochten liggen’, vertelt Carole Fuller, docent English for academic purposes. Maar dat bleek al veel gevraagd. ‘We zagen mannelijke studenten met hun shirt half open en sommige studenten hadden geen andere plek om te zitten dan hun bed.’
Nog zo’n minpunt: het totaal ontbreken van interactie. ‘De momenten van smalltalk waren verdwenen’, zegt hoogleraar Engelse taalkunde Merel Keijzer. ‘En niet iedereen snapte de online gedragsregels. Er kwam geen reactie op mijn vraag hoe het met de studenten ging, en ik kon geen gezichtsuitdrukkingen lezen.’
Nee, de volledig online colleges die destijds noodzakelijk waren, willen Keijzer en Fuller echt niet meer terug. Ook studenten zelf waren ontevreden: slechts 30 procent gaf in december 2020 aan het online onderwijs na de coronacrisis te willen behouden, peilde het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO).
Meerwaarde
‘Het was een noodgreep’, erkent Tracy Poelzer, onderwijsspecialist bij Educational Support and Innovation (ESI) van de RUG. ‘Aan het begin van de pandemie kregen we te horen: je moet online lesgeven en je begint komende maandag. Iedereen deed z’n best met de kennis die er was, maar we hadden geen voorbeelden van goede vakontwerpen.’
De voordelen van online zijn gehouden en de rest is weer weg
Maar online leren heeft wel degelijk meerwaarde, wist Poelzer ook toen al. Neem de flipped classroom, waarbij studenten thuis een vooraf opgenomen video met de theorie bekijken, zodat er in de colleges tijd is voor vragen en het samen oefenen met de stof. En polls en quizzen kunnen docenten helpen checken of de studenten de lesstof wel snappen.
Dus al snel probeerde ze van de colleges een vorm van blended learning te maken, waarbij online en thuis leren wordt gecombineerd met interactie met studenten. ‘Online training was mijn specialisme, dus ik kon docenten helpen om videocolleges interactiever te maken. Ik wist hoe je polls maakt, hoe je chats met studenten opzet en hoe je breakoutgroepen aanmaakt.’
Stroomversnelling
Nu, vijf jaar later, is een goede schifting gemaakt uit al die experimenten, zegt Keijzer. ‘De voordelen van online voor colleges en promoties zijn gehouden en de rest is weer weg.’ Terwijl virtual classroom Kaltura het afgelopen halfjaar toch nog ruim tweeduizend RUG-sessies kende, zijn er bijvoorbeeld nog maar weinig hybride colleges. ‘Daarbij moet je zowel het lokaal met leerlingen als een online sessie in de gaten houden en dat vraagt wel erg veel van de docent.’
‘Wie denkt dat blended learning iets van de pandemie was, gooit echt de baby met het badwater weg’, voegt Poelzer toe. ‘Voor corona waren mensen bang om technologie te gebruiken, maar nu zien ze dat het eigenlijk heel makkelijk is.’
Sterker nog: zonder corona en de gehate online colleges was blended learning nu niet zo ver, vermoedt Sofie van den Eynde, hoofd docentprofessionalisering bij het Centre for Learning and Teaching van de Faculty of Science and Engineering. ‘Het is echt in een stroomversnelling geraakt.’
Ze somt op: ‘Docenten gebruiken bijvoorbeeld Discord tijdens de lessen om te kunnen discussiëren, instructies over veiligheidseisen tijdens practica zijn omgezet naar video’s en multiplechoicetoetsen en er zijn zelfs 360-gradenopnames van laboratoria gemaakt, waardoor studenten hun experimenten beter kunnen voorbereiden.’
Onder druk
Toch vreest Poelzer dat blended learning met de huidige bezuinigingen onder druk staat. ‘In tijden van bezuinigingen is het verleidelijk om wat van de tools voor blended learning te schrappen, zoals het online lesplatform FeedbackFruits.’
Het is verleidelijk om wat tools voor blended learning te schrappen
De licentie daarvoor verloopt aan het einde van het jaar, en een beslissing over het verlengen ligt bij de faculteiten, zegt coördinator onderwijsapplicaties Inge Pot. ‘FeedbackFruits is in verhouding redelijk aan de prijs, maar ook een tool die veel docenten als prettig ervaren. Dus over het uiteindelijke besluit durf ik geen uitspraak te doen.’
Om docenten over te halen meer met blended learning te gaan werken, willen Poelzer en haar collega’s extra nadruk leggen op wat je ermee kunt bereiken. Het is op zich niet de heilige graal, maar kan er wel voor zorgen dat studenten zelf beter met de lesstof bezig gaan: het zogenaamde active learning. ‘Maar zo zien nog niet alle docenten dat’, zegt Van den Eynde.
Online spel
Wie al wel volop bezig is met active learning is Daniël Vullings, universitair docent bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB). Met zijn spel OptiEcon runnen studenten tijdens de colleges via een grote online datasheet een eigen bierbrouwerij. Ze moeten met van alles rekening houden: de inkoopprijs van grondstoffen, maar ook het diversiteitsbeleid, het onderhoudsniveau in de fabriek en de hoeveelheid broeikasgas die de fabriek uitstoot.
‘Normaal gesproken leren studenten over één deelgebiedje tegelijk’, zegt hij. ‘En dan hebben ze niet echt het overzicht over grotere problemen.’ In de bierbrouwerij zitten al die deelgebieden in een groot spel verwerkt. Vullings kan delen van het spel aan- of uitzetten en zo de kwestie makkelijker of juist complexer maken. ‘Daardoor leren ze ook echt structuur aan te brengen in grotere uitdagingen.’
AI dwingt ons ook om ons onderwijs aan te passen
Sowieso gaan – zoals in het spel al gebeurt – tech en AI een grotere rol spelen in hoe we ons onderwijs gaan vormgeven, verwacht Poelzer. ‘Wie zegt dat we weer kunnen gaan lesgeven zoals we dat vroeger deden, heeft het mis’, zegt ze. ‘AI dwingt ons ook om ons onderwijs anders aan te pakken, omdat mensen nu hele essays kunnen schrijven met hulp van large language models. Dus we moeten ons meer richten op het leerproces en blended learning kan daar kansen voor bieden.’
Ook tentamens gaan door AI op de schop. Doordat informatie razendsnel op te zoeken is en chatbots de antwoorden kunnen formuleren, heeft puur toetsen op kennis weinig zin meer. En dus focussen tentamens meer en meer op het kunnen toepassen van die kennis, bijvoorbeeld uit een open boek.
Die verandering merken ze al bij de afdeling Edusupport, vertelt Pot. ‘Nu tentamens weer in de tentamenhal plaatsvinden, zien we dat veel veranderingen uit de coronatijd, zoals de openboektentamens of andere tentamens waarbij ze bronnen mogen raadplegen, zijn blijven hangen.’
Hobbels
Toch zijn nog niet alle docenten zover met blended learning als Poelzer had gehoopt. ‘Het kost tijd om vakken zo aan te passen dat ze op de juiste manier blended zijn, en die tijd hebben docenten vaak niet. Het is niet altijd meteen duidelijk dat het de moeite waard is.’
En nee, vult Pot aan, dat elk vak een Brightspace-pagina heeft, maakt het nog niet blended. Daarvoor moeten bijvoorbeeld online tools en samenwerkingsvormen echt voor interactie zorgen binnen een vak. En dus is alleen video’s online zetten ook niet genoeg.
Een andere hobbel ligt aan de kant van de studenten, zegt Van het Eynde: die moeten bij de flipped classroom zelf de lesstof voorbereiden. ‘En dan is er altijd een kans dat ze het niet doen. Dat is zeker een zwakke plek.’
En dus moet niet al het onderwijs blended worden, vindt ze, en zeker niet op dezelfde manier. ‘Als iedereen volgens de flipped classroom-methode gaat werken, dan worden de studenten ook gek, want er is veel hetzelfde. Ze willen bijvoorbeeld ook samenwerken in projecten. En sommigen houden meer van traditionele colleges met een tentamen erachteraan. Je hebt echt de mix nodig.’
De groei van de studentenverenigingen
Hoe beïnvloedde corona ons sociaal gedrag?