Een kwestie van de juiste mix

Zonder kennis uit de metaalbouw kun je nooit een cruiseschip bouwen. Maar kennis uit de mariene wereld is ook niet onhandig. En wat dacht je van alle elektronica aan boord? Holmer Kok (27) promoveert op het gebied van ‘knowledge recombination’: met bestaande kennis een nieuw product of idee maken.

Maar combineren van kennis leidt niet zomaar tot een nieuwe innovatie. Kok merkte in de beginfase van het onderzoek dat in veel artikelen de term ‘knowledge recombination’ gebruikt werd als een black box: ‘Een bedrijf vormt een alliantie met een ander bedrijf en krijgt zo toegang tot bepaalde kennis. Vervolgens gebeurt er iets en er komen innovaties uit voort.’ Dat iets, het proces van een nieuwe innovatie die ontstaat, probeerde Kok te doorgronden tijdens zijn promotie.

Over de vraag waarom dat belangrijk is, hoeft hij niet lang na te denken: ‘Door het beter te begrijpen, kom je veel meer te weten over waar nieuwe technologieën vandaan komen en weten we dus ook hoe we de creatie van nieuwe uitvindingen kunnen stimuleren’, legt Kok uit.

Privé-college

Tijdens zijn research master Economics and Business, die hij later cum laude afrondde, kreeg hij het idee voor zijn onderzoek: ‘Ik las een artikel over medicijnen die farmaceutische bedrijven voor veel geld ontwikkelen, maar die daarna in een laatje blijven liggen, omdat bijvoorbeeld de vraag net wat minder is. Zonde van al het geld en de kennis. Maar misschien kunnen dit soort ‘slapende technologieën’ nog heel waardevol zijn.’

Overigens had Kok tijdens zijn research master grotendeels privé-college. Zijn keuze voor een specialisatierichting was dat jaar uniek, waardoor hij bij de professor op kantoor les kreeg. Dat had zo zijn voor- en nadelen: ‘Ik kon niet onvoorbereid daar aankomen, ik was tenslotte de enige. Maar het was ook erg nuttig: ik heb toen mijn PhD-supervisor ontmoet’, vertelt Kok. Tijdens zijn masterscriptie gebruikte Kok dezelfde methode als tijdens zijn promotieonderzoek. Hij onderzocht informatie ‘verhuld’ in patentaanvragen.

Brandstofcel

Net als bij wetenschappelijke artikelen, worden in patenten citaties vermeld. Eigenlijk voornamelijk om juridische redenen, maar voor onderzoekers zoals Kok zijn ze een bron van informatie: Wat voor soort technologieën ontwikkelen bedrijven? En waar halen ze hun kennis vandaan?

De patenten die Kok bekeek kwamen uit de brandstofcelindustrie, een vakgebied waar bijvoorbeeld autobedrijven veel geld insteken, met als doel auto’s op waterstof te laten rijden. Hier komt kennis uit de elektrochemie, natuurkunde, maar ook het bedrijfsleven samen. Kok: ‘Shell bijvoorbeeld heeft veel meer kennis liggen over waterstof en de opslag daarvan dan een autobedrijf.’

‘We hebben de brandstofcelindustrie gebruikt als ‘setting’ voor ons onderzoek. Je kan tenslotte niet van alle industrieën in de wereld gegevens gaan verzamelen. De brandstofcelindustrie was goed te gebruiken voor het type onderzoek wat wij doen, omdat hier kennis uit veel verschillende vakgebieden samenkomt.’

Recombinant Lag

Kok concludeerde tijdens het eerste deel van zijn onderzoek dat de waarde van een stukje kennis – bijvoorbeeld de kennis over waterstofopslag – niet alleen afhangt van hoe oud dat stukje kennis is, maar ook van hoe lang het stukje kennis niet is gebruikt. Hij noemde dit recombinant lag. Hoe vaker de uitvinding zelf geciteerd wordt in weer nieuwe uitvindingen, hoe groter de waarde.

‘We hadden gedacht dat een korte lag tot de meest waardevolle uitvindingen zou leiden’, vertelt Kok. Dat bleek ook zo te zijn, maar hij vervolgt: ‘Het kan ook heel waardevol zijn om de uitvindingen weer op te rakelen die lang ongebruikt zijn gebleven: de slapende technologieën.’

Inefficiënt

In het tweede deel van Koks onderzoek richtte hij zich op de samenwerkingen tussen organisaties: een bedrijf als Shell mengt zijn kennis met die van een autobedrijf en dat leidt tot een bron van nieuw gegenereerde kennis. Kok: ‘Die samenwerkingsverbanden zijn belangrijk voor innovatie, maar niet elke organisatie is in staat om dit volledig te benutten. Zelfstandige bedrijven presteren vaak even goed als samenwerkingsstrategieën.’

Dat kan bijvoorbeeld komen door gebreken in het management. ‘Als je een samenwerkingsverband aangaat, is het belangrijk dat iedereen doet wat ‘ie moet doen. Gebeurt dat niet, dan kan dat tot veel inefficiëntie leiden.’

Het klinkt zo logisch, maar toch is het niet vanzelfsprekend. Kok: ‘Kijk naar de HORIZON2020 programma’s van de Europese Unie. Zij benadrukken de voordelen van samenwerken, maar er is nauwelijks dialoog over of dit wel de beste oplossing is.’

Zweden

Kok is nu nog druk met de publicatie van zijn afzonderlijke artikelen – met minder dan een toptijdschrift (en dus lange wachttijden) neemt hij geen genoegen – maar hoopt zijn onderzoek te vervolgen in Zweden, waar hij een baan aangeboden heeft gekregen aan de Stockholm School of Economics. Eén van de vragen die hij nog heeft is waar teams die excelleren in goede ideeën ontwikkelen hun informatie vandaan halen. ‘Is dat één iemand die aan alles heeft bijgedragen, of is het echt een ‘group effort?’ Wie weet vindt hij in Zweden het antwoord.

Engels