Hij wilde eigenlijk niet meer. Michael Wilkinson, universitair hoofddocent informatica, had alles bij elkaar opgeteld al zes jaar in de faculteitsraad van de Faculty of Science and Engineering (FSE) gezeten en hij vond het wel mooi geweest. Maar ja, wie moest het dan doen? Er waren niet eens genoeg mensen voor verkiezingen.

Zo gaat het in veel faculteits- en dienstraden. Bij letteren waren te weinig opvolgers, bij godgeleerdheid, bij rechten en de universiteitsbibliotheek. Bij die laatste twee zijn er nu zelfs lege stoelen in de raad.

Verplicht doorgaan

‘De grootste dreun zat bij godgeleerdheid’, zegt Kaj Reker, medezeggenschapsspecialist en ambtelijk secretaris bij de centrale dienstraad. ‘Iedereen wilde weg, maar ze kregen geen nieuwe kandidaten. Dus die zaten ermee dat ze door moesten, reglementair. Je kunt er niet zomaar uit.’

Zijn eigen dienstraad, van het Bureau van de universiteit – nu gefuseerd met de facilitaire dienst tot University Services – had dat probleem ook. ‘Iemand die net vader was geworden wilde er eigenlijk wel uit, maar die hadden we nodig om de bankjes vol te krijgen.’

Als er geen verkiezingen zijn, kost dat je altijd draagvlak

En dat terwijl ze met twaalf kandidaten op de lijst genoeg mensen zouden moeten hebben om de negen zetels te vullen. ‘Toen puntje bij paaltje kwam, trokken zich er drie terug. Een omdat die in de u-raad kwam, een omdat die een andere baan kreeg en een omdat die het toch niet goed met thuis kon combineren.’

Dus ook daar geen verkiezingen. ‘En dat is jammer, want dat kost je ook altijd een beetje draagvlak’, zegt Reker. ‘Als mensen niet weten dat ze op iemand gestemd hebben, is de band meteen minder. Dan lijkt het of het een wassen neus is.’

Gaten

Bij de Faculteit der Letteren wilden twee raadsleden stoppen en dat leek geen probleem, want er waren in principe genoeg kandidaten. Voor de zekerheid lieten ze zich desondanks op de lijst zetten. Dat was maar goed ook, want door ziekte en ander werk vielen twee mensen af. ‘Dus is een van de mensen die eigenlijk niet meer wilden toch maar weer teruggekomen’, vertelt faculteitsraadslid Bob van der Borg. Anders was er een gat gevallen.

Bij rechten viel dat gat wel. De personeelsgeleding ging de verkiezingen in met slechts negen kandidaten op de lijst. Voorzitter Michiel Duchateau was al blij dat hij die had, zegt hij. ‘Ik had meer kunnen doen om mensen te vragen, maar we zaten middenin coronatijd, en eerlijk gezegd was ik een beetje overwerkt.’ Hij kende het risico dat er iemand zou afvallen, want dat gebeurde vaker. 

Maar dat er afgelopen zomer om diverse redenen wel drie docenten opstapten, had hij niet voorzien. Gevolg: drie lege stoelen in de personeelsgeleding. Inmiddels heeft hij wel weer enkele mensen gevonden die enthousiast zijn om raadswerk te doen, maar die mogen er niet in. Nog niet. Er moeten volgens de regels namelijk eerst verkiezingen zijn en tussentijdse verkiezingen zijn in dit geval niet mogelijk, volgens Duchateau.

Je kunt het raadswerk er niet zomaar bij doen

En dat terwijl de stemverhoudingen momenteel nogal van belang zijn: studenten en docenten in de faculteitsraad van rechten staan lijnrecht tegenover elkaar wat betreft het onlinevideobeleid. Studentenpartij Ten Behoeve van Rechtenstudenten (TBR) wil dat studenten met ADHD of met bestuurstaken colleges meteen mogen terugkijken. Het faculteitsbestuur vreest dat ze dan te veel missen en eist dat studenten aantonen dat het echt niet anders kan. Docenten steunen dit standpunt.

Of de raad er nog wat over mag zeggen is onduidelijk, omdat ze vorig jaar al akkoord ging met vaag omschreven regels. Bovendien wil TBR het niet op de spits drijven, maar feit is, beseft ook Duchateau: zij hebben zes stemmen, evenveel als de docenten nu die drie lege zetels hebben. De drie studenten van Progressief Rechten kunnen daardoor elke stemming bepalen.

Beste klus

‘Het raadswerk is niet voor de kat z’n viool’, zegt Reker. Het gaat echt ergens over. ‘Er moet veel gebeuren, de uni is in turmoil. Alle medezeggenschappers hebben er een beste klus aan op het moment. Dus je kunt het er niet zomaar bij doen, het is niet de medezeggenschapsraad van de lagere school van je kinderen.’

De bestuurders hebben de raden ook gewoon nodig, zegt Mariano Mendez, voorzitter van de faculteitsraad van FSE. ‘Sommige dingen kunnen ze niet doen zonder onze instemming of positief advies.’ Zo moet elk onderwijs- en examenreglement goedgekeurd worden. Maar ook beleidsveranderingen die het onderwijs of onderzoek aangaan, moeten eerst langs de raad voor een mening. En de raad kan zelf dingen aankaarten.

Kortom: een faculteitsraad kost tijd. Vijf tot tien procent van de uren gaat in het raadswerk zitten, rekende Wilkinson zijn leidinggevende eens voor, alleen al aan vergaderingen. ‘Dan heb je nog niets gelezen, nog geen voelhoorns uitgezet wat er speelt en heb je niets geschreven.’

‘Wij vergaderen bijna elke maand en die vergaderingen duren een halve dag’, rekent Duchateau hardop. ‘Ik moet de stukken lezen, dat kost me ook een halve dag.’ Al met al is hij maandelijks bijna acht uur kwijt aan alleen de raadsvergadering.

Het wisselt wat er verder bij komt kijken, zegt hij. ‘Soms is het heel rustig, maar vaak ook niet.’ Zoals nu er een verandering aankomt in de manier waarop scripties beoordeeld worden. ‘Dan praat ik met veel mensen over wat zij ervan vinden, om een mening te vormen.’

Tijd vrijmaken

Tijd voor het raadswerk wordt bij faculteiten ‘heel verschillend geregeld’, zegt Reker. Bovendien, áls het al geregeld is: ‘De praktijk is weerbarstiger.’ Arjen Bakker, lid van de faculteitsraad bij godgeleerdheid, heeft überhaupt geen weet van een regeling over tijd, alleen dat hij jaarlijks zo’n 140 euro vacatiegeld krijgt, iets dat RUG-breed is geregeld.

De regelingen verschillen daarnaast ook nog eens per afdeling: het afdelingshoofd bepaalt dan welke werkzaamheden een raadslid kan laten zitten om tijd vrij te maken. 

In de regel komt de tijd uit je onderzoekstaak of je doet het in je vrije uren

Zo moest ook Wilkinson bij het Bernoulli Institute aankloppen om tijd vrij te kunnen plannen. ‘Maar als het instituut onderbezet is, zoals bij informatica lange tijd het geval was, is het heel moeilijk om te zeggen: schuif deze doceertaak maar aan een ander door, die ook overbelast is’, legt hij uit. ‘Dus het komt in de regel vaker uit je onderzoekstaak of je doet het gewoon in je vrije uren.’

Voor studenten is er wel een standaardregeling. Zij krijgen een vergoeding voor hun werk én ze mogen langer over hun studie doen, afhankelijk van de zwaarte van hun taak. Bovendien is het een pluspunt op hun cv. De kieslijsten voor studenten zijn dan ook aanzienlijk langer, al lukt het bij sommige faculteiten nog steeds niet om voldoende studenten te vinden.

Ondersteuning

Letteren rekent zo’n zeventig uur per jaar voor een raadslidmaatschap. Die tijd wordt in het geval van Van der Borg opgevangen door een student-assistent. En omdat de assistent begeleiden ook weer tijd kost, is die zelfs voor meer uren aangesteld. ‘Heel netjes gedaan’, vindt Van der Borg.

De erkenning van het raadswerk zit echter niet alleen in het compenseren van uren, maar ook in de ondersteuning, zegt Reker. ‘De meeste faculteiten laten dat wettelijk verplicht ondersteunend werk doen door secretarissen van het bestuur. Maar een ambtelijk secretaris kan de raadsleden veel beter ondersteunen’, zegt hij, zodat die zich kunnen richten op de inhoud.

De raad van letteren wil dat anders, weet hij. ‘Maar de decaan zegt: dat doen we niet, want andere faculteiten doen dat ook niet. Maar zo blijven we met z’n allen in de middeleeuwen hangen.’ 

Compensatie

‘Het geeft toch een beetje belangenverstrengeling’, vindt hij. Hij ziet liever dat de ondersteuning door een centrale dienst geregeld wordt, net zoals een vertrouwenspersoon en ombudsfunctionaris geregeld zijn. Namens alle raden is hij nu bezig te inventariseren hoe het raadswerk op de verschillende diensten en faculteiten wordt erkend, zodat ze van de best practices kunnen leren.

De neuzen gaan een beetje dezelfde kant op

Want erkenning in woorden is mooi, zegt voorzitter Mariano Mendez van de faculteitsraad. ‘Bij nieuwjaarsrecepties, bijvoorbeeld. Maar compensatie is beter.’ Hij lobbyt al jaren bij het bestuur om de urenverdeling op facultair niveau geregeld te krijgen. Bij het vorige bestuur kreeg hij echter steeds nul op het rekest. ‘Frustrerend’, vond hij.

Maar het nieuwe faculteitsbestuur staat er wel open voor, zegt Mendez. Hij kijkt uit naar de vergadering van december, als het bestuur met een voorstel komt. Er zal nog wel een discussie volgen, verwacht hij, maar het raadswerk zou dan in elk geval als bestuurstaak erkend worden, net als commissies. En werknemerpromovendi zouden verlenging krijgen voor raadswerk.

Goede richting

Zo zou het ook bij andere faculteiten kunnen, denkt Reker. ‘Dat zou heel goed zijn. Het zijn allemaal stapjes in de goede richting.’ Hij ziet ook dat het langzaam beter gaat. ‘De neuzen gaan een beetje dezelfde kant op.’ 

Mendez hoopt dat de nieuwe regels bij FSE het raadswerk aantrekkelijker zullen maken. Sowieso voor werknemerpromovendi, die hij de afgelopen acht jaar amper heeft gezien in de raad, maar zeker ook voor anderen. ‘Mensen die eerst zeiden: nee, ik heb al te veel werk, ik kan er niet nog meer bij hebben, doen dan hopelijk wel mee.’

En misschien dat Wilkinson dan volgend jaar, na de nieuwe verkiezingen, alsnog het stokje kan overdragen.

Engels