Heeft Campus Fryslân toekomst?
Veel lof, weinig studenten
Door Rob van der Wal
By Rob van der Wal
Rob van der Wal
Achthonderd tot duizend studenten: dat is waar de RUG op hoopte in 2016 met Campus Fryslân, twee jaar voor de jongste faculteit van de universiteit van start ging. De provincie Fryslân, die met universitair onderwijs graag Friese studenten wilde behouden, investeerde 17,8 miljoen euro; de gemeente Leeuwarden nog eens 3,3 miljoen.
Om studenten te werven, probeerde de provincie ze financieel te verleiden. Middelbare scholieren in Friesland die zich inschreven voor University College Fryslân (UCF), de eerste bachelor van Campus Fryslân, konden 1600 euro subsidie aanvragen voor elk van de drie studiejaren.
Na het huidige studiejaar vervalt dat lokkertje, maar het heeft niet erg veel opgeleverd. In 2022 studeerden er slechts vijf Friese studenten aan UCF; in de jaren ervoor waren het er respectievelijk dertien en tien.
Minder eerstejaars
Ook het totale aantal studenten aan Campus Fryslân, 438, is wat de RUG betreft nog niet genoeg. Het bijgestelde langetermijndoel, te bereiken in 2027, staat nu op 630 studenten – net iets meer dan de 600 UCF-studenten die de faculteit aanvankelijk wilde hebben. Maar doordat het aantal eerstejaarsstudenten de komende jaren landelijk licht daalt, wordt het een uitdaging om te blijven groeien. Vanaf 2027-2028 verwacht de overheid pas weer een stijgende lijn.
Leeuwarden stond de eerste jaren niet bekend als een universiteitsstad
En dan schrijft Campus Fryslân, mede vanwege die tegenvallende belangstelling, ook nog eens rode cijfers. In 2023 was er een tekort van zo’n 750 duizend euro op een jaarlijkse begroting van negen miljoen euro. Dit jaar zal dat naar verwachting 1 tot 1,5 miljoen zijn. Doordat de gemeente en provincie vanaf dit jaar de campus niet meer subsidiëren, draait de RUG daar zelf voor op.
Dan rijst de vraag: heeft Campus Fryslân eigenlijk nog wel toekomst?
Ja, zegt Friso Douwstra, gedeputeerde van de provincie Fryslân. Hij was aanvankelijk niet blij met de schamele aantallen Friese studenten, maar daar denkt hij nu anders over. ‘Ik vond die tien Friese beursstudenten van 2019 wel wat weinig, maar ik kijk nu liever naar het totaal aantal studenten op de campus’, zegt hij. ‘Als zij voor hun studie in Friesland zijn gaan wonen, zijn het ook Friese studenten.’ Bovendien ligt het aantal Friese studenten aan de hele faculteit hoger, op 36.
Opbouwen
Ja, zegt ook interim-decaan Caspar van den Berg. Hij kan wel verklaren waarom er de afgelopen jaren minder inschrijvingen waren dan verwacht. ‘Leeuwarden stond zeker de eerste twee, drie jaar niet bekend als een universiteitsstad, dat moet je eerst opbouwen.’
Daarna kwam corona, waarbij de focus lag op het intern draaiende houden van de faculteit. Ook kon er minder extern worden geworven. Het is te zien aan de studentenaantallen in 2022, die na jarenlange groei ineens stagneerden.
Daarnaast kiest de faculteit er bewust voor om in te zetten op kleinere opleidingen, die wat minder studenten trekken. ‘Deels is dat omdat we dan meer kwaliteit kunnen bieden, maar deels hebben we ook te maken met de realiteit’, zegt Van den Berg. ‘We kunnen niet in het vaarwater van de grote faculteiten in Groningen gaan zitten. Opleidingen die makkelijk tot veel studenten leiden, worden daar al aangeboden.’
Bezuinigingen
Ze staan absoluut voor uitdagingen, weet hij. Campus Fryslân ontkomt niet aan forse bezuinigingen. Vier van de vijftien FTE van UCF verdwijnen, de financiering van de eigen promotieplaatsen stopt en ook worden er vakken van UCF samengevoegd. Het doel is om dan in 2027 op break-even uit te komen, een jaar later dan de andere RUG-faculteiten.
En dan zijn er nog de kabinetsplannen om het aantal Engelstalige bacheloropleidingen te verminderen, om zo de instroom van internationale studenten in te perken. Voor Campus Fryslân, met het Engelstalige UCF en de bachelor data science and society, een potentieel lastig punt.
We kunnen niet in het vaarwater van de grote faculteiten gaan zitten
Van den Berg denkt dat dit laatste overigens wel zal meevallen. ‘Wij vallen onder alle uitzonderingen die de Wet internationalisering in balans maakt. Wij bedienen met onze bachelors sectoren waar personeelstekort is, en voor de inhoud van onze opleidingen is het Engels van belang. Maar voor de RUG als geheel staat er wel veel op het spel. En als het niet goed gaat met de RUG, gaat het niet goed met ons.’
Aan de kwaliteit van de opleidingen zal het in elk geval niet liggen. De UCF-opleiding global responsibility and leadership is door de Keuzegids al drie jaar achtereen uitgeroepen tot de beste bachelor van Nederland. En data science and society, toegevoegd om extra studenten naar de campus te krijgen, mag zich in het tweede jaar van haar bestaan al een top-rated programme noemen: de beste opleiding binnen het vakgebied.
Ook met onderzoeksbeurzen is de faculteit al flink op weg. Naast de reguliere subsidies van enkele tonnen, kreeg de faculteit het afgelopen jaar 15 miljoen euro van het Nationaal Groeifonds toegekend voor een project van hoogleraar Gjalt de Jong waarmee duurzamere landbouw wordt ontwikkeld. ‘Een enorm bedrag als je het afzet tegen de totale omvang van onze faculteit’, benadrukt Van den Berg.
Samenwerkingen
Een van de bestaansredenen voor de Friese campus – en een reden voor eerdere subsidie vanuit de provincie – is dat er veel wordt samengewerkt met lokale partijen. Zo is geschiedenisinstituut Tresoar een van de partners van de master multilingualism, die door de Faculteit der Letteren wordt georganiseerd en gehost door Campus Fryslân.
In Groningen heb je de House of Connections, maar wij zijn de Faculty of Connections
Directeur Arjen Dijkstra van Tresoar is daar erg over te spreken. ‘We verzorgen samen scholierencolleges, het afhaalpunt van de UB in Leeuwarden is hier en er zitten vaak RUG-studenten in onze bibliotheek te werken’, zegt hij. ‘Daarnaast organiseren we lezingen van Studium Generale samen met de campus.’
Hij ziet voordelen in de kleine schaal van Campus Fryslân. ‘Vanuit Groningen zijn we een klein instituut op afstand, maar vanuit Leeuwarden zijn we een soort grote broer. Daardoor voelt het als een heel gelijkwaardige samenwerking.’
Met de Fryske Akademy, het wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de Friese taal en cultuur, heeft Campus Fryslân gezamenlijke promotietrajecten opgezet, en de faculteit werkt ook samen met hogeschool NHL Stenden. ‘Wij hebben een master voice technology, zij een programma dat gaat over computervisualisaties’, zegt Van den Berg. ‘Beiden gaan over de toepassing van allerlei nieuwe digitale technieken, dus dat gaat heel erg goed samen.’
Datamaran, een bedrijf dat duurzaamheidsscores van bedrijven voor beleggers opstelt met behulp van kunstmatige intelligentie, is volgens hem zelfs vanwege de campus naar Leeuwarden gekomen.
Bachelor Fries
Plannen voor de toekomst zijn er ook genoeg. Om verder te kunnen groeien, wordt ingezet op bijscholing voor werkenden. ‘Wij merken dat daar in het Noorden een grote behoefte aan is’, zegt Van den Berg. Een van de cursussen die hiervoor is ontwikkeld, over strategische beleidsadvisering, is inmiddels door 120 cursisten gevolgd. ‘Die zie je niet terug in onze studentenaantallen voor de bachelors en masters, maar ze zijn er wel degelijk.’
Kers op de taart zou de komst zijn van een nieuwe leerstoel en bachelor Fries, waar de Tweede Kamer vorige maand voor stemde. ‘Ik merk veel enthousiasme’, zegt Van den Berg. ‘Het is logisch en verstandig om een deel van het Fries in Friesland aan te bieden. Maar er zijn ook argumenten om bijvoorbeeld de bachelor in Groningen te doen, waar het aan kan sluiten bij het bestaande talenonderwijs.’
In elk geval ziet Van den Berg dat de houding naar Campus Fryslân aan het schuiven is. ‘In eerste instantie was de houding van andere faculteiten wat onwennig. Maar nu blijkt wel: de campus is interdisciplinair en kan van betekenis zijn voor de hele provincie. In Groningen heb je de House of Connections aan de Grote Markt, maar wij zijn als het ware de Faculty of Connections.’
Lees ook:
- Universiteiten: instroom internationale studenten beperken, minder Engels
- Nieuwe opleiding Fries komt mogelijk bij Campus Fryslân in Leeuwarden