‘Hij gebruikt het voor tentamens!’ grapt de jongen met het zwarte haar. Hij wijst naar een van de drie andere wiskundestudenten die staan te kletsen bij de koffieautomaat op de eerste verdieping van de Bernoulliborg. ‘Ja, ik heb een ChatGPT-bril’, lacht die. 

Ze zijn niet de eerste studenten die de vraag ontwijken of ze AI gebruiken voor hun studie. Uiteindelijk gaat een van hen serieus in op de vraag. ‘Voor antwoorden heb je er niet zoveel aan in ons vakgebied, maar het is handig om te checken of je het wel goed hebt gedaan’, zegt hij, voor hij samen met de anderen richting het volgende college loopt. 

ChatGPT. Iedereen kent het, maar het is ook overduidelijk een gevoelig onderwerp. Vraag het in je omgeving en er is nauwelijks iemand die het niet gebruikt, maar studenten geven dat liever niet officieel toe. De een omdat hij niet weet wat de regels van de universiteit zijn, de ander uit vrees voor reputatieschade. 

Geen regels

Nadat ChatGPT in november 2022 uitkwam, duurde het niet lang voor studenten het programma gingen gebruiken – en de generatieve AI-programma’s die volgden. Uit een peiling van UKrant in februari 2023 onder 330 RUG-studenten bleek dat 60 procent van hen er al mee gewerkt had. ‘Ik weet nog dat iedereen er in de UB mee bezig was’, zegt Maria *), die destijds journalistiek studeerde. ‘Je zag het op alle schermen staan.’

De vraag is niet of je het gebruikt, maar hoe je het gebruikt

Ook zij experimenteerde ermee. Ze was bezig met een eindopdracht en had wetenschappelijke bronnen nodig. Maar toen ze haar paper inleverde, concludeerde haar docent dat ze ‘ongeloofwaardige bronnen’ had opgevoerd. Ze moest het vak opnieuw doen en een ander essay schrijven.

Dat was een zware maatregel, zegt ze nu. ‘Er waren nog geen regels voor AI-gebruik toen ik de opdracht inleverde op 20 maart, dat had ik nagekeken.’ Maar ze geeft toe dat ze fout zat en dat ze haar bronnen beter had moeten checken. 

Samenvatten en brainstormen

Destijds waren veel docenten vastbesloten om het gebruik van ChatGPT en andere generatieve AI-programma’s zoveel mogelijk te verbieden. Twee jaar later is er veel veranderd. AI is niet meer weg te denken uit het leven van studenten en is onderdeel geworden van de academische werkelijkheid. De universiteit heeft nu officiële regels opgesteld: je mag AI inschakelen om te brainstormen en om teksten samen te vatten, te vertalen en te redigeren.

‘De vraag is niet of je het gebruikt, maar hoe je het gebruikt’, zegt student internationale betrekkingen Guilherme Rodrigues. ‘Ik vraag ChatGPT om bepaalde punten samen te vatten, om bepaalde concepten begrijpelijker uit te leggen. Maar ik laat ChatGPT niets voor me schrijven.’

Theo *), die een master natuurkunde doet, vindt het geen probleem om AI verbeterpunten aan te laten dragen, of om repetitieve taken te automatiseren. ‘Het is oké om het te gebruiken’, zegt hij. ‘Het is een hulpmiddel, dus je moet het gebruiken om inzichten te krijgen. Je moet je er niet door laten gebruiken.’

Misbruik

ChatGPT als assistent inzetten is niet meer dan logisch, vinden studenten. Maar het programma wordt ook misbruikt. ‘Het wordt problematisch als je niet om hulp of om voorbeelden vraagt, maar gewoon letterlijk overneemt wat ChatGPT je vertelt en dat inlevert, zonder eigen interpretatie’, zegt Theo. 

Vrienden hebben een AI-essay ingeleverd en kregen een voldoende

Guilherme is dat met hem eens. ‘Ik heb vrienden die een essay hebben ingeleverd dat helemaal door AI geschreven was, en ze kregen nog een voldoende ook.’ 

Elke student lijkt wel iemand te kennen die zonder problemen het werk van ChatGPT ingeleverd heeft onder eigen naam. ‘Een vriendin van me gebruikt het programma overal voor’, zegt student internationale betrekkingen Aimé *). Ze vraagt ChatGPT zelfs om antwoorden als ze die zelf ook wel weet. ‘Ik denk dat ze ermee wegkomt omdat ze de opdrachten in haar eigen woorden herschrijft.’ 

Grijs gebied

Dat is duidelijk niet oké, zeggen deze studenten. Maar er is een groot grijs gebied tussen wat wel en niet acceptabel is. Wanneer ga je te ver? 

Aimé geeft toe dat ze ChatGPT kleinere opdrachten laat schrijven voor haar economievak. ‘Soms heb ik er gewoon geen zin in. Het is niet voor een cijfer en ze kijken het toch niet echt na, dus dan gebruik ik ChatGPT.’

Wat student Ana betreft wordt er een grens overschreden als studenten zelf helemaal niet kritisch nadenken. ‘Ik heb ChatGPT eens om ideeën gevraagd om een deel van een vraag te beantwoorden. En toen ging ik naar het online discussieforum en zag ik dat een ander meisje exact hetzelfde antwoord gewoon letterlijk had gebruikt. Het is heel riskant.’

Zelf gebruikt ze AI als ondersteuning. ‘Ik vraag suggesties om een essay te structureren, of ik laat een tekst samenvatten waar ik niet aan toe kwam voor de les’, vertelt ze. ‘Maar ik heb altijd in mijn achterhoofd dat ik de antwoorden niet per se kan vertrouwen.’

Geen AI

Voor sommige studenten is dat laatste punt een reden om AI helemaal te vermijden. ‘Ik weet niet waar zo’n programma z’n content vandaan haalt, dus gebruik ik het niet’, zegt literatuurstudent Wouke. ‘Ik google dingen liever zelf.’

Daarnaast, zegt ze, is ze ‘doodsbenauwd’ dat de AI-checker van de universiteit zou aanslaan op haar werk. Ze heeft al eens een onvoldoende gekregen voor een essay omdat de docent dacht dat ze ChatGPT had gebruikt, wat niet zo was. ‘Ik was boos en beledigd.’ 

Ik weet niet waar zo’n programma z’n content vandaan haalt

Journalistiekstudent Daria Danila mijdt AI ook, maar om een andere reden. ‘Ik denk dat het slecht is voor mijn creatieve proces’, legt ze uit. Als je ChatGPT gebruikt om snel aan ideeën te komen, wordt het lastiger om ze zelf te bedenken, vreest ze. ‘Mensen kunnen er afhankelijk van raken.’

Dat denkt student internationale betrekkingen Vicente Morgado ook. ‘Ik moet mijn kritisch denkvermogen ontwikkelen zonder externe hulp, dus vermijd ik AI’, zegt hij. ‘Ik denk dat de luiheid van de mens en onze wens om een voorsprong te krijgen ons soms een nieuwe richting in heeft gestuurd.’ Dat is nu ook het geval, vermoedt hij. ‘En dit is een pad richting afhankelijkheid.’  

Duidelijkheid

Hij vraagt zich af hoe het er over vijf jaar voor zal staan met AI. ‘Ik denk dat het dan heel anders is. Nu zijn de regels nog nieuw en is er een groot grijs gebied.’ Het zou goed zijn, denkt hij, als studenten aan het begin van een vak te horen krijgen wat de universiteit vindt van AI-gebruik en wat ze er wel en niet mee mogen doen. ‘Dan is het duidelijk.’  

Guilherme ziet dat ook wel zitten. ‘Ik denk dat het huidige gebrek aan duidelijkheid van de universiteit voortkomt uit een gebrek aan kennis over AI.’ 

Een ding is zeker, zegt Aimé: GenAI wordt alleen maar meer onderdeel van het leven van studenten. ‘De programma’s ontwikkelen zich zo snel. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we leren hoe we ermee om moeten gaan.’ 

*) Maria, Theo en Aimé zijn pseudoniemen. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.

Over twee weken verschijnt een vervolgartikel over hoe docenten omgaan met het gebruik van ChatGPT in het onderwijs.

Engels