Proefkonijnen #4Breinsynchronisatie tijdens een potje poker
‘Ik ben dolblij dat ze mijn bluf niet doorziet’
Ik zie mezelf niet als een goede bluffer: als ik poker speel, reken ik erop dat ik meteen verlies, of ik ben te gespannen om echt van het spel te genieten. En toch ga ik vandaag pokeren voor de wetenschap.
Ik doe mee aan een studie over alexithymie, een persoonlijkheidskenmerk waarbij je ‘blind bent voor je eigen gevoelens’, legt universitair docent cognitieve neurowetenschap Katharina Görlich me uit. Zij leidt dit onderzoek samen met hoogleraar André Aleman.
Het doel van het experiment waar ik vandaag aan mee doe is om uit te zoeken of het invloed heeft op je vermogen om te bluffen als je moeite hebt om emoties te doorgronden. Preciezer gezegd: normaal gesproken synchroniseren de hersenen van twee mensen met elkaar als ze aan het bluffen zijn, en dit onderzoek wil nagaan of die synchronisatie verstoord wordt tussen mensen met alexithymie en mensen zonder.
Uiteindelijk hopen ze door deze aandoening beter te begrijpen betere behandelingsmogelijkheden te kunnen ontwikkelen – alexithymie wordt gelinkt aan onder meer depressie en angststoornissen.
Hoge score
Ik denk niet dat ik alexithymie heb. Als onderdeel van dit onderzoek heb ik een online vragenlijst ingevuld met twintig uitspraken over gevoelens. Bijvoorbeeld: ‘Het is moeilijk voor mij om mijn gevoelens onder woorden te brengen.’ Maar ik ben me vrij bewust van mijn gevoelens; ik durf te stellen dat ik ze goed kan uitdrukken.
Dat betekent waarschijnlijk dat ik laag scoor op de vragenlijst – een hoge score duidt op alexithymie. Over het algemeen heeft ongeveer 10 procent van de mensen kernmerken van alexithymie. Maar van de respondenten heeft bijna een kwart hoog gescoord, zeggen de onderzoekers. En dat is opvallend, omdat het voornamelijk psychologiestudenten zijn – eerstejaars krijgen studiepunten voor deelname aan dit soort onderzoeken.
Ik word opgevangen door Malina Misol, een masterstudent aan de Vrije Universiteit van Berlijn die een jaar in Groningen is om onderzoek te doen. Samen met Giulia Quagliozzi, een derdejaars psychologiestudent, en Giacomo Costa, masterstudent gedrags- en cognitieve neurowetenschappen, bereidt ze het experiment voor.
Omdat het hier om zowel bluffen als het uitdagen van de bluf gaat, worden er duo’s gevormd van de in totaal 120 deelnemers. Ik ga spelen tegen ‘Lea’, een eerstejaars psychologie.
Hersenactiviteit
De onderzoekers zetten me eerst achter een computer, waar ik nog een vragenlijst invul. Dat duurt ongeveer tien minuten. Sommige vragen verbazen me, zoals ‘Ik vind het leuk om wraak te nemen op anderen’ of ‘Wraak moet snel en gemeen zijn’.
Later krijg ik te horen dat deze vragen bedoeld zijn om te beoordelen of er sprake is van een depressie, angststoornis of ‘de duistere drie’: psychopathie, narcisme en machiavellisme. Zo kunnen de onderzoekers eventuele factoren identificeren die van invloed kunnen zijn op de resultaten van het onderzoek.
Vervolgens meet Malina de omtrek van mijn hoofd voor een speciale cap die me verbindt met het fNIRS-apparaat dat mijn hersenactiviteit meet. fNIRS, of functionele nabij-infraroodspectroscopie, meet het zuurstofgehalte in het bloed van mijn hersenen door licht door de schedel te sturen. Wanneer een gebied in de hersenen actiever wordt, legt Malina uit, heeft het meer zuurstofrijk bloed nodig. Het apparaat laat dus zien welk gebied geactiveerd is.
Omdat het experiment de activiteit van twee sets hersenen meet, wordt het proces fNIRS-hyperscanning genoemd. Zo kunnen onderzoekers beide breinen tegelijkertijd onderzoeken.
Bankier en speler
Zodra de cap op zijn plaats zit, gaan Lea en ik naar een aparte ruimte. We zitten tegenover elkaar aan een tafel met toetsenborden voor ons, met een scheidingswandje ertussen waardoor we elkaars handen niet kunnen zien. Aan mijn linkerkant staan twee schermen, maar slechts één is op mij gericht. Aan mijn rechterkant staat het fNIRS-hyperscanapparaat.
Malina bevestigt de ‘optodes’ op de juiste plekken op de cap en verbindt mij zo met tientallen draden aan het apparaat.
Dan verlaat ze de kamer en wordt het stil. In de anderhalf uur die volgen spelen we zwijgend een eenvoudig pokerspel; af en toe hoor je het getik van het toetsenbord. Ik ben vier rondes lang de bankier, Lea is de speler. Na een korte pauze wisselen we van rol.
Bluffen
Elke ronde heeft dertig beurten waarbij je als bankier op het scherm kan zien of je een hoge of lage kaart hebt. Dan klik je op een bepaalde toets om aan te geven of je wilt inzetten – callen – of opgeven – folden. De speler ziet wat de bankier besluit en kan dan zelf callen of folden.
Als de bankier een hoge kaart inzet en de speler callt, dan wint de bankier en verliest de speler 18 punten. Als de bankier een lage kaart inzet en de speler callt, dan verliest de bankier. Als een van beide spelers opgeeft, raakt diegene twee punten kwijt en krijgt de ander twee punten.
In de rondes dat ik de bankier ben, probeer ik verschillende blufstrategieën uit en ben ik enorm blij als mijn bluf niet wordt doorzien. Vandaag draait het niet om winnen of verliezen, dus kan ik gewoon genieten van dit behoorlijk kalme mentale spel.
Ik ben zelf trots als ik later hoor dat mijn prestaties als bankier goed waren en dat ik hoog heb gescoord. Ook als speler heb ik het niet al te slecht gedaan, blijkt. Het maakt me benieuwd naar de resultaten van het onderzoek, die vermoedelijk in de herfst zullen worden gepubliceerd.
- Faculteit: Medische wetenschappen
- Duur: ongeveer twee uur
- Vergoeding: 4 studiepunten