Proefkonijnen #3Hersenstimulatie
‘Alles voor de wetenschap’
Naarmate we ouder worden, gaat ons denkvermogen, ons vermogen om de wereld om ons heen te verwerken, te plannen en actie te ondernemen – met andere woorden, onze cognitie – achteruit. Neurowetenschapper Branislava Ćurčić-Blake, hoofdonderzoeker van het CogMax team, wil uitzoeken of lichte elektrische stimulansen in de hersenen de kwaliteit van leven van mensen met een milde cognitieve stoornis (mild cognitive impairment, of MCI) kunnen verbeteren.
Vandaag dien ik als een van haar proefpersonen in een reeks neuropsychologische tests. Nido Wardana, een PhD in een van Ćurčićs groepen, neemt me mee naar een ruimte in de kelder van het UMCG, waar ik plaatsneem op een stoel. Hij en Lotte Nijs, een stagiair, meten de omtrek en lengte van mijn hoofd zodat ze de juiste maat EEC-muts voor mijn hoofd kunnen vinden.
Er is nog niets gebeurd, maar mijn hartslag is nu al verhoogd, al is het meer uit opwinding dan uit angst. Niko en Lotte nemen de tijd om me alle stappen uit te leggen, waardoor mijn stress afneemt.
Geheugenproblemen
Mensen met MCI hebben geheugenproblemen en hebben moeite met verschillende dingen tegelijk doen, zoals wandelen en met iemand praten. Volgens Alzheimer Nederland zijn er ongeveer 290.000 mensen die worstelen met dementie in Nederland. ‘Dat betekent dat er nog veel meer mensen met MCI zijn’, zegt Ćurčić-Blake.
We lopen naar een naastgelegen kamer met een laptop, een monitor, een gewoon toetsenbord en een bijzonder toetsenbord. Aan de muur hangt een webcam die me in de gaten houdt. Achter me hangt een groot aantal witte kabels. Ik begrijp dat die straks aan de EEC-muts gekoppeld worden.
Maar ik begin zonder muts, want eerst moet mijn werkgeheugen getest worden. Op het computerscherm staat een plusteken. Het is mijn taak om op een toets te drukken als het plusteken verandert in een x. De taak duurt tien minuten, en gaat erg langzaam.
Elektrodes
Maar dan begint het leuke gedeelte. Nido en Lotte komen binnen met de EEC-muts, tubes gel en gevulde injectiespuiten met gesteriliseerde naalden. Ik kijk naar de monitor waar de activiteit van de elektrodes wordt bijgehouden; alles is inactief. ‘We vullen de elektrodes met een ultra-geleidende elektrolytische gel zodat ze goed contact maken.’
Het duurt allemaal wat langer dan normaal, omdat ik veel haar heb, legt Nido uit. ‘De meesten van onze deelnemers zijn bejaard.’
De elektrodes op het scherm lichten op terwijl Lotte ze met gel vult. Er is al een half uur voorbij. ‘Ik probeer deze straks nog wel een keer. Ik heb even een win nodig’, zegt Lotte lachend terwijl ze met veel geduld de naald in de elektrode probeert te steken om hem met gel te vullen.
Gele cirkels
Dan is de EEC-muts eindelijk klaar. Ik krijg het bijzondere toetsenbord en een koptelefoon. Wonderlijk genoeg is het computerprogramma in het Roemeens, mijn moedertaal, waardoor de instructies makkelijk te lezen zijn.
Er verschijnt een zwarte cirkel op het scherm. Iedere keer als die geel kleurt moet ik op een zwarte rechthoekige toets drukken. Vervolgens verschijnt er een tweede zwarte cirkel die af en toe rood kleurt. Het enige wat ik nu moet doen is op de toets drukken als de cirkel geel wordt en er tegelijkertijd een pieptoon te horen is. Hiermee testen ze hoe snel mijn hersenen informatie verwerken.
Ik voel een lichte prikkel. Ik ga ervan uit dat het de stroom is die door de muts heen gaat, maar nee: ‘Het is een placebo, omdat je niet een echt proefpersoon bent’, legt Ćurčić-Blake uit. ‘Maar de echte en de nep-stimulatie voelen allebei hetzelfde.’
De lichte stroomstoten die voor echte proefpersonen met MCI gebruikt worden, prikkelen de neuronen in de hersenen en dwingt ze in hetzelfde ritme te werken, zegt Ćurčić-Blake. De procedure doet geen pijn en heeft bijna geen bijwerkingen.
Wetlook
In de laatste test moet ik aangeven of een opeenvolging van letters, cijfers en symbolen klopt. Dit moet zowel mijn verwerkingssnelheid als mijn werkgeheugen verbeteren. Aan het eind van de sessie wordt de muts weer van mijn hoofd gehaald. Mijn haar zit vol gel en het lijkt alsof ik een wetlook heb geprobeerd. Alles voor de wetenschap.
Echte deelnemers zijn veel meer tijd kwijt aan de studie dan ik. Zij moeten twaalf dagen allerlei neurologische tests ondergaan, waaronder een MRI. Een maand later volgt dan een vervolgafspraak en na een jaar nog eentje.
Maar het levert ze meer op dan alleen de vergoeding: Ćurčić-Blake verwacht dat tegen het einde, als ze terugkomen voor de laatste paar experimenten, hun dementiesymptomen zijn afgenomen en hun cognitieve functie is verbeterd. Daar hebben mensen vast wel wat tijd voor over.
Studie: CogMax (deelnemers boven de vijftig met cognitieve problemen zijn welkom)
Duurt: 3 uur; deelnemers moeten veertien keer per jaar verschijnen
Vergoeding: 100 euro voor de hele studie