Brandgevaar in studentenhuizen
Opeens staat je kamer in de fik
Door Eoin Gallagher
By Eoin Gallagher
Eoin Gallagher
Ze zat met een kop koffie op de bank te bellen met haar moeder, voordat ze richting het UMCG zou gaan. Het was een doodgewone woensdagochtend, tot ze zag dat het plafond zwart werd.
‘Ik deed de deur naar de gang open en er hing overal rook’, zegt de Roemeense student biomedische wetenschappen Sinzianna Karina Buda. Ze liep door de gang en zag scheuren in het dak. Toen begon ze te schreeuwen: ‘Brand! Brand!’
In februari brak er brand uit in een appartement op de eerste verdieping van een gebouw in de Papengang waar zo’n dertig studenten woonden. Eén persoon moest met rookvergiftiging in het ziekenhuis worden opgenomen. Hoewel het pand niet zonder gebreken was, vond Sinzianna het een fijne plek om te wonen. ‘Het was een krot, maar wel ons krot.’
Doden
Groningen wordt regelmatig opgeschrikt door brand in een studentenhuis. Vorig jaar mei bijvoorbeeld, toen de bewoners van een pand in de Burchtstraat thuiskwamen na een feestje bij Vindicat. Een maand later zorgde een luchtreiniger voor een brandje aan de Kraneweg. In 2022 braken er maar liefst twee branden uit aan de Vrydemalaan door kortsluiting in de meterkast, en datzelfde jaar ontstond ook brand in een studentenkamer aan de Westersingel.
Nog ernstiger waren de branden in de Oude Ebbingestraat in 2010 en in de Visserstraat in 2017, die beiden het leven kostten aan een student.
Als we vijf minuten hadden gewacht, had het hele huis in brand gestaan
Het gevaar op brand is bij studentenhuizen groter dan gemiddeld, omdat ze vaak slecht onderhouden worden en omdat zowel de eigenaren als de bewoners brandveiligheid geen prioriteit geven. Zo blokkeren studenten de gang nogal eens met vuilniszakken of fietsen, waardoor ze niet snel naar buiten kunnen.
En dus is er reden genoeg voor de brandweer om alert te zijn op de brandveiligheid van studentenhuizen. In oktober werden nog vijfhonderd panden aan inspectie onderworpen.
Ongeveer de helft daarvan haalde een voldoende, zegt toezichthouder Stefan van Hussel van de Veiligheidsregio Groningen. De meest voorkomende problemen: geen rookmelders, geblokkeerde vluchtwegen en verlengsnoeren met te veel apparaten. De Papengang werd niet gecheckt: omdat daar ook niet-studenten wonen, telt het niet als studentenhuis.
Rook onder de deur
Nadat Sinzianna de brand ontdekt had, rende ze terug naar haar kamer op de derde verdieping en belde in paniek de brandweer. Inmiddels was haar buurvrouw Enrica Arbia, Minerva-student, wakker geworden van de herrie. Ze wilde net haar oortjes in doen en verder slapen toen ze iets geks rook. Ze besloot op te staan om uit te zoeken wat het was. ‘Ik heb de deur naar de noodtrap niet eens open gedaan, want er kwam rook onder vandaan’, zegt ze. Enrica kon nergens heen.
Dit soort branden kunnen zich snel ontwikkelen. Een normale dag, een normaal moment kan zomaar in een gevaarlijke situatie veranderen. Dat maakte student energy and environmental science Brendan de Souza twee jaar geleden mee. Hij kwam thuis om te lunchen en rook een rooklucht. ‘Ik dacht dat de buren misschien aan het koken waren.’
Zijn huisgenote rook het ook, dus toen Brendan daarna glas hoorde breken in haar kamer deed hij de deur open. ‘De ene kant van de kamer stond helemaal in brand. Haar bureau, haar gordijnen, zelfs de muur.’
Met emmers water wisten hij en een andere huisgenoot het vuur te doven. Pas daarna kwam het in ze op om de brandweer te bellen. ‘Die zei dat als we vijf minuten hadden gewacht, het hele huis in brand had gestaan.’
Kaars
Natuurkundestudent Melav Salih ontdekte ook hoe snel het fout kan gaan. In 2021 werd ze na een dag feesten wakker van geschreeuw van een verdieping lager. De gordijnen in de kamer van haar huisgenoot waren door een kaars in brand gevlogen.
Die tien minuten voelden als een eeuwigheid
De ene brandblusser bleek halfleeg, de andere was over datum en geen van de rookmelders werkte. Melav en een huisgenoot gingen snel de benedenburen waarschuwen en iedereen wist veilig buiten te komen. ‘Maar het vuur trok door het hele huis’, vertelt ze.
De straat werd afgezet en de omringende gebouwen ontruimd. De studenten verloren veel van hun spullen, ook hun paspoorten. De gemeente bracht ze de eerste dag onder in een hotelkamer, daarna moesten ze zelf onderdak regelen. ‘Maar gelukkig was er niemand gewond geraakt.’
Gebroken raam
Ook bij de brand in de Papengang raakte niemand ernstig gewond, maar het had heel anders kunnen aflopen. Enrica’s appartement was driehoog achter, dus ze kon niet ontsnappen via het raam. Ze bonsde op de deuren en eindigde uiteindelijk in Sinzianna’s kamer met andere bewoners. ‘Ik was net tegen de brandweer aan het vertellen dat we er niet uit konden en dat we zouden verbranden als ze niet gauw kwamen’, weet ze nog.
Toen de brandweer even later arriveerde, braken ze Sinzianna’s raam en hielpen de bewoners met een hoogwerker naar buiten. ‘Maar die tien minuten voelden als een eeuwigheid’, zegt Sinzianna. ‘Ik dacht: is dit hoe ik doodga? Ga ik stikken door de rook of ga ik verbranden?’
Beheerder Solide bood hen drie maanden gratis huur aan in een van de andere gebouwen die het bedrijf verhuurt. Terugkeren zit er niet in: het pand aan de Papengang is nu onbewoonbaar.
Sinzianna ging later nog terug om wat spullen op te halen. ‘Ik stortte helemaal in toen ik dat gebroken raam weer zag’, zegt ze.
Onderzoek
De studenten leggen de schuld voor de brand bij Solide. ‘De stoppen sloegen regelmatig door’, zegt Sinzianna. ‘Daar heb ik ze over gebeld en volgens mij is dat hoe de brand is ontstaan.’ De bewoners zeggen ook dat er weinig rookmelders waren en dat ze al eerder geklaagd hadden dat daklozen en junks zo binnen konden komen.
Als ik iets geks ruik, word ik ineens bang
De verzekering doet momenteel nog onderzoek naar de oorzaak van de brand, zegt Alisa Gotlieb van Solide. ‘We waren niet op de hoogte van problemen met de elektra’, stelt ze. ‘En we denken ook niet dat het daar aan lag.’
Volgens Gotlieb heeft elke kamer een rookmelder op het moment dat een nieuwe bewoner erin trekt. En hoewel Sinzianna zegt dat zij er nooit eentje gehad heeft, stelt Gotlieb dat iedereen in 2022 een mail gehad heeft om dit na te vragen. ‘We doen al drie of vier jaar heel hard ons best om dit gebouw te verbeteren voor de huurders’, zegt ze.
Verplicht
Hoewel dus nog niet duidelijk is wat de aanleiding was van de brand, is één ding wel glashelder: dat rookmelders levens redden. ‘Dat ziet de brandweer elke keer in de praktijk’, zegt Van Hussel. Rookmelders zijn sinds 2022 verplicht en verhuurders zijn ervoor verantwoordelijk dat ze geïnstalleerd worden en dat de batterijen vervangen worden. Toch benadrukt Van Hussel: ‘Degene die in een huis woont, heeft het meeste invloed op hoe veilig het is.’
In het huis van Brendan hingen geen rookmelders toen er brand uitbrak. Dat zal hem nooit meer gebeuren. ‘Ik stond er eerder niet echt bij stil, maar nu is dat het eerste waar ik over nadenk.’ Want hoewel de brand inmiddels twee jaar geleden is, is hij nog altijd constant alert en kan hij snel in paniekmodus schieten. ‘Als ik iets geks ruik, word ik ineens bang.’
Sinzianna probeert zich weer op haar studie te richten, maar ze moet nog steeds vaak denken aan wat er gebeurd is. Zelfs als het stil is, hoort ze de sirenes nog in haar hoofd. ‘Ik probeer me goed te houden. Ik heb niet zo vaak nachtmerries meer als eerst. Ik droom niet meer dat ik levend verbrand.’