Filmtalent Okki Poortvliet
‘Ik wil dat de kijker zich verwondert’
Door Marit Bonne
By Marit Bonne
Marit Bonne
Ze wist niet zeker of ze het goed verstaan had. ‘Een eigenzinnig verhaal’, begon de jury. ‘Deze ode aan de natuur biedt een toevluchtsoord in de onheilspellende tijd waarin we leven.’ Toen begon het bij haar in te dalen. De jury had het over háár film.
Eenmaal op het podium kon filosofiestudent Okki Poortvliet het nog steeds niet geloven. Een Noordster voor beste Noordelijke film in de pocket, samen met 1000 euro om het momentum van haar filmcarrière te behouden. En het was niet eens de eerste prijs die ze met haar films binnen sleepte: ook de Drentse Talentprijs Cultuur en de prijs voor beste Groninger non-fictiefilm van 2021 staan op haar naam.
Toch was film niet haar eerste keuze, toen ze een paar jaar geleden begon met een opleiding aan kunstacademie Minerva. Daar concentreerde ze zich op ontwerpen en maakte ze vooral illustraties, installaties en animaties. ‘Er was weinig expertise wat betreft filmmaken’, zegt ze.
Maar ze kreeg steeds meer interesse in die kunstvorm. ‘Het mooie van film vind ik dat je er alles in kunt stoppen: verschillende verhalen, vormen en animaties. En anders dan met illustreren kun je naar buiten, op pad, dat vind ik heel fijn.’ De benodigde vaardigheden leerde ze zichzelf grotendeels aan.
Klimaatverandering
Uiteindelijk koos ze ook voor het maken van een film als afstudeerproject. ‘Het werd winter en het leek er niet op dat het zou gaan vriezen. Alweer niet’, vertelt Okki. De ijsbaan in haar dorp was al jaren open geweest. ‘Ik vroeg me af hoe dit voor de leden van de ijsvereniging was. Hoe is het om bij een ijsclub te zitten terwijl de kans op vorst steeds kleiner is?’
Net als met documentaires zocht ik iets wat verbonden is met alles
En dus ging Okki op pad. Ze sprak met de ijsvereniging en filmde bij gebrek aan ijs schaatspassen op het droge. ‘Ik ben heel erg bezig met klimaatverandering en wilde graag laten zien hoe dat er hier uitziet’, vertelt ze. ‘Wat is de impact op kleine schaal, hier bij de lokale ijsvereniging?’ Het eindresultaat was IJswee.
In het laatste jaar van de kunstacademie begon Okki met de bachelor filosofie aan de RUG. ‘Ik was nog niet klaar met studeren en wilde graag een vrije studie’, zegt ze. ‘Net als met documentaires zocht ik iets wat verbonden is met alles.’
Hoewel de studie haar niet expliciet helpt bij haar werk als filmmaker, denkt Okki wel dat de kennis die ze opdoet erin sluipt. ‘Ik weet nu dat iedereen een eigen filosofie of idee heeft en dat dit kan veranderen. Dat geeft je wel nieuwe perspectieven.’ Ook denkt ze dat ze kritischer kijkt naar haar filmproces. ‘Ik vraag me constant af: waar gaat dit verhaal nou eigenlijk over?’
Antropologisch
Haar films worden beschreven als antropologisch; mensen staan centraal. ‘Ik wil mensen een kijkje laten nemen in andermans leven en laten zien hoe bijzonder normale mensen zijn. Ik wil dat de kijker zich verwondert.’
Zoals in De Vlaggenhijsers, waarin ze op zoek ging naar mensen die de Drentse vlag buiten hadden hangen. Samen met vormgever Vera Vos en theatermaker Hans van der Werf belde ze aan en vroeg: ‘Waarom hangt de vlag bij jullie uit?’
Het antwoord? Drenten voelen veel afstand tot de Randstad en Drenthe wordt toch vaak een beetje weggezet als domme boerenprovincie. ‘Het hijsen van de regionale vlag zet die onzekerheid om in trots: we bestaan en het is mooi wat hier is.’
Het begint steeds met een idee, als ze merkt dat ergens echt emotie zit. Vervolgens gaat ze praten. ‘Om uit te vogelen of mijn idee wel klopt.’ En dan? ‘Geld vinden, natuurlijk’, voegt ze toe.
Kritisch
Essentieel is dat de films echt ergens over gaan. Activistisch zijn ze niet, zegt ze, maar wel behandelt ze steeds thema’s waar ze zelf veel mee bezig is. In IJswee was dat dus klimaatverandering en in haar prijswinnende film Over het wildrooster staat de natuur in de bossen tussen Odoorn en Exloo centraal, waar ze is opgegroeid. Ze vertelt het verhaal van mensen die bij de bossen wonen en vraagt zich af: is het daar echt anders?
Ik realiseerde me dat ik mensen kan bereiken zonder een hele crew
Ze filmde er Robert, die dagelijks door het bos fietst, maar ook vader en zoon Ytzen en Rinke, die er wonen, en de boswachters voor wie het bos hun werkplek is. Stuk voor stuk waren het mensen die ze van gezicht kende, maar nooit echt had ontmoet. ‘Filmen is voor mij een excuus om mensen beter te leren kennen.’
Door Over het wildrooster, maar vooral door de prijs die ze ermee won, is Okki anders gaan kijken naar haar werk. ‘Tijdens de voorvertoning was ik heel kritisch op mijn film’, zegt ze. Ze zag scènes die anders gemonteerd hadden kunnen worden en hoorde muziek die niet lekker liep en dacht: dit is niet best. En toch won ze de Noordster. ‘Ik realiseerde me dat ik met mijn werk mensen kan bereiken en inspireren, zonder dat er een hele crew achter zit. Dat vind ik het mooie van zo’n prijs: het gaf me zoveel vertrouwen.’
Dieren doden
Momenteel zit Okki midden in de ontwikkelingsfase van een nieuw en ‘heel spannend’ project. ‘Ik had ooit eens gehoord dat er in Brabant meer varkens dan mensen leven, maar toen ik drie jaar geleden elke dag met de trein door de provincie reisde, heb ik geen varken gezien.’
Ik heb echt een haat-liefdeverhouding met elke fase van het filmproces
Die onzichtbare varkens zijn deel van een veel groter verhaal, realiseerde ze zich. ‘Dagelijks worden in Nederland zo’n 1,7 miljoen dieren gedood. En ik vroeg me af wat een dier doden met een mens doet.’ Haar nieuwe film gaat daarom over mensen die dieren doden: jagers, mollenvangers en ga zo maar door. ‘Maar ik wil er ook een shot in van iemand die een mug doodslaat.’
Ze vindt het spannend om aan deze film te werken. ‘Ook omdat ik niet zeker weet of ik sommige beelden of verhalen wel trek’, vertelt ze. ‘Het maakt veel emotie los en ik vind het verhaal best eng.’ Toch is ze blij dat ze zich met deze schurende onderwerpen bezig kan houden, vooral omdat ze inzicht wil bieden.
Intuïtief
Ze filmt intuïtief, zegt ze, zonder scripts en meestal in haar eentje. ‘Wellicht ook omdat ik geen filmopleiding heb gedaan. Maar ik heb wel een beetje een idee wat voor scènes ik wil en hoe lang ze moeten zijn.’
Dat betekent ook dat er weleens iets mis gaat. ‘Een verkeerde witbalans in het beeld of een microfoon die is uitgevallen’, zegt ze. ‘Dat moet ik dat in de montage creatief oplossen. Ik heb echt een haat-liefdeverhouding met elke fase van het filmproces.’
Ze heeft de wind in de rug, merkt ze. De filmbeweging in Noord-Nederland groeit snel. Er zijn steeds meer filmfestivals en prijzen en er is voorzichtig sprake van een lokaal filmfonds dat de financiering van films makkelijker kan maken. Het mooie, zegt ze, is dat filmers elkaar stimuleren. ‘De sfeer is gezellig en helemaal niet competitief; iedereen gunt elkaar succes.’
Okki is nog lang niet klaar met filmmaken. Momenteel zit ze bij New Noardic Wave, een platform voor film- en mediamakers in het Noorden, waar ze door masterclasses en workshops haar filmtalent nog verder ontwikkelt. ‘Misschien werk ik binnenkort zelfs met een crew, dat zou ik echt leuk vinden.’