Mondje dicht

Leestijd: 9 min (1550 woorden)

Na maanden van gesprekken en overleggen komt binnenkort de vertrouwenscommissie van tandheelkunde met z’n bevindingen. De drie man sterke commissie werd begin dit jaar ingesteld om na klachten van studenten het onderwijs onder de loep te nemen. Maar de studenten hebben er weinig vertrouwen in. ‘We mochten allemaal onze klachten melden, maar daar is maar weinig gebruik van gemaakt. Uit angst voor een slechte reputatie’, zegt een van hen.

Begin april stuurde een groep van 23 derdejaars masterstudenten een brandbrief met stevige kritiek naar de hoofden van de opleiding. Volgens de briefschrijvers heerst een gevoel van angst onder de studenten, durven ze niet met eigen initiatieven te komen en is er geen ‘adequate gezaghebbende leiding’.

Bang om gestraft te worden

De briefschrijvers vrezen voor de kwaliteit van het onderwijs door de negatieve werk- en studiecultuur bij de opleiding.

‘Ondanks herhaaldelijke verzoeken van meerdere medezeggenschapsorganen om iets aan die cultuur te doen, is er niets veranderd. Regelmatig geven studenten aan dat eigen initiatieven de kop in worden ingedrukt, en het idee van ‘ja en amen zeggen’ om door de studie te rollen heerst onder de laatstejaars. Men durft niet tegen een gestelde beslissing in te gaan, uit angst daarvoor op een negatieve manier beoordeeld te worden’, schrijven ze.

Ook durven de studenten uit ‘angst voor represailles’ geen klacht in te dienen over het onderwijs, omdat de docenten waarover ze willen klagen ook de mensen zijn waar ze de klacht moeten indienen. ‘Er is sprake van belangenverstrengeling als het gaat om de beoordeling van zulke gevallen. Een goed voorbeeld is de examencommissie. Die zou objectief moeten functioneren, maar personen die in het onderwijs een belangrijke rol spelen nemen naast hun werk als docent of coördinator ook plaats in deze commissie. Daarnaast moeten klachten over beslissingen of berispingen worden ingediend bij de personen die dit beleid hebben bepaald.’

Daarnaast zijn de studenten niet te spreken over sommige docenten. ‘Op dit moment zijn er teveel docenten die geen idee hebben op welke manier onderwijs gegeven zou moeten worden.’

Niet de eerste noodkreet

Het is niet de eerste keer dat studenten van de opleiding een noodkreet sturen. In 2011 begonnen twee studenten de actie ‘tegengaS’, nadat een hoogleraar was geschorst. Volgens de actievoerders kampt tandheelkunde al jaren met geldtekort. ‘Een probleem dat hieruit volgt, is dat het lastig is om docenten te vinden, omdat er geen marktconforme salarissen kunnen worden geboden en er veel gewerkt wordt met parttimers. Dit komt de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede’, schreven zij destijds.

In de afgelopen jaren zijn die problemen niet verdwenen. De opleiding is nog steeds ernstig onderbezet, vinden studenten. ‘Vroeger waren er vier of vijf zaalassistenten in de kliniek, nu zijn dat er nog maar twee. Docenten nemen te veel hooi op hun vork en dat merk je.’

Olie op het vuur

Extra olie op het vuur voor de briefschrijvers was de schorsing van een derdejaars masterstudent. Hij mocht voor onbepaalde tijd zijn gezicht niet meer laten zien op de kliniek, nadat hij röntgenfoto’s had gemaakt van een familielid toen een patiënt niet kwam opdagen. Voor de chef de clinique – die de leiding heeft over de kliniek – voldoende reden voor schorsing. Maar volgens sommige studenten speelde er meer. ‘De foto was gemaakt met goedkeuring van één van de docenten die op dat moment op de zaal aanwezig was. Je wilt leren en dus worden er wel vaker even foto’s gemaakt van een familielid. Die worden geüpload naar het account G. Kiespijn, daar staan tientallen foto’s in. Dus waarom dan nu schorsen?’

De onzekerheid die daarop volgde, samen met de ‘doofpotcultuur’ bij de opleiding, zorgde bij veel studenten volgens de briefschrijvers voor ‘een angst om de volgende te zijn’. ‘Deze angst zorgt voor een uitermate onaangename sfeer binnen het onderwijs.’

Maar er speelt meer. De studenten hebben geen vertrouwen in de integriteit van de beoordelingen die ze krijgen, ze vinden dat studenten worden aangesproken op fouten waarvoor in feite de docent verantwoordelijkheid draagt en als er twee practica tegelijk worden gepland met beide een aanwezigheidsplicht, dan moet de studenten zelf voor vervanging zorgen. Ook balen ze van de eenrichtingsverkeer in communicatie van leidinggevenden naar medewerkers en coassistenten ‘Er wordt regelmatig gedreigd met consequenties die van tevoren niet bekend zijn.’

Strenge cultuur

Aan die sfeer is sindsdien niets veranderd. ‘Er heerst een hele strenge cultuur bij tandheelkunde’, legt een recent afgestudeerde uit. ‘Er wordt heel kleinerend en denigrerend omgegaan met studenten. Veel studenten zijn bang voor hun docenten en durven daarom geen feedback te geven. Ze zijn bang dat als ze er iets van zeggen ze hun studie niet af kunnen maken.’

‘Je bent jaar na jaar afhankelijk van dezelfde docenten, daarom durft niemand iets te zeggen. Slikken en weer doorgaan zeg maar. Je bent tot je bul van ze afhankelijk’, vertelt een ander. Tandheelkunde is een kleine groep, waar veel geroddeld wordt en onderlinge afgunst heerst, zegt een student. ‘De docenten en het hoofd van de opleiding spreek je niet tegen. Het is een vriendenclubje. Je wilt ze te vriend houden, zij gaan over je cijfers’, zegt hij.

Om diezelfde reden willen de personen die de UK heeft gesproken alleen anoniem meewerken. Ook al zijn sommige al afgestudeerd en wonen ze niet meer in Groningen. ‘Ik heb erg hard mijn best gedaan om nu eindelijk te kunnen genieten van mijn beroep. Daarbij wil ik niet meer herinnerd worden door anderen aan negatieve dingen uit mijn studententijd’, verklaart een van hen.

Onderwijs

Sommige studenten zijn niet blij met het onderwijs. Het statistiek onderwijs is er slecht volgens sommige en ze krijgen soms te weinig gelegenheid om vaardigheden te trainen. ‘Binnen het endodontisch onderwijs (wortelkanaalbehandeling –red.) en de parodontologie (kaakbot en tandvlees –red.) hebben we alleen de theorie geleerd. Toen we zelf probeerden hier wat aan te doen, werden we op alle mogelijke manieren tegengehouden. We hadden bijvoorbeeld zelf een aantal mondhygiënisten geregeld om ons enkele vaardigheden aan te leren, maar toen mochten we geen gebruikmaken van het skillslab.’

‘Uiteindelijk hebben we in dat geval ons onderwijs gewoon gekregen. Maar we hebben wel erg ons best ervoor moeten doen’, vult een ander aan. ‘Waarom zo moeilijk doen als studenten iets willen bijleren?’

Persoonlijke vete

De kwaliteit van het onderwijs is er goed, vindt een jonge tandarts. ‘Maar de manier waarop les wordt gegeven wordt als een probleem gezien.’

Wat de (oud)studenten vooral dwars zit, is het subjectieve karakter van de opleiding. Lig je even verkeerd bij een docent, dan kan dat meteen grote gevolgen hebben. ‘Zelfs in mijn laatste jaar heb ik nog gevreesd voor het op tijd behalen van m’n diploma, omdat één docent een persoonlijke vete tegen mij was begonnen. Ik begrijp echt wel dat niet iedereen je even goed ligt, maar als docent moet je professioneel genoeg zijn om dit gevoel aan de kant te zetten’, zegt een recent afgestudeerde.

Onprofessioneel gedrag

De studenten vinden dat sommige docenten geen professioneel gedrag vertonen. Dat ze eigenlijk niet geschikt zijn voor het onderwijs. ‘Er zijn docenten die het erom doen. Die zoeken altijd een excuus om je een slecht cijfer te geven. Dan mag je blij zijn als je net een voldoende haalt’, zegt een van hen. ‘Eén docente lacht je gewoon in je gezicht uit.’

‘Toen een docent tegen mij uitviel, zei hij letterlijk dat ik een achterbakse trut was en gebruikte nog meer grof taalgebruik’, vertelt een oud-studente.

Een van de onderwijzers wordt door alle studenten omschreven als ‘tiran’. ‘Ze komt met belachelijke maatregelen’, zegt de een. ‘Mijn tactiek was dat ik als ik haar had als docent in de kliniek ik me helemaal terugtrok, overal ja en amen op zei en het al helemaal liet om bij haar in de buurt te komen. Ik durfde geen vragen meer te stellen. Voor mij was het totaal geen veilige leeromgeving.’

Overigens zijn niet alle tandheelkunde studenten negatief over de cultuur bij de opleiding. ‘We krijgen bij tandheelkunde het beste onderwijs aan de RUG’, zegt Freek Wolffensperger, lid van de onderwijs & onderzoeksraad van het UMCG (de faculteitsraad), als hij door een van de studenten is gewaarschuwd dat de UK een artikel gaat schrijven. Eerst wil Woffensperger nog een interview regelen met studenten en docenten, maar een dag later heeft hij daar geen zin meer in. ‘Het is niet in het belang van de opleiding als ik de UK informatie geef. Misschien dat ik later nog reageer als je een ongenuanceerd artikel hebt geschreven.’

Geen vertrouwen

De briefschrijvers willen maatregelen, zoals een betere sfeer bij de opleiding, verplicht een BKO-certificaat (Basiskwalificatie Onderwijs) voor alle docenten én hoogleraren die lesgeven, betere communicatie over waarom bepaalde beslissingen worden genomen en openheid van zaken over het functioneren van de examencommissie.

Eerdere klachten liepen echter op niets uit, zeggen ze, en dus hebben ze er niet veel vertrouwen in dat er dit keer wel wat zal veranderen. Studenten en docenten moeten meer naar elkaar luisteren en samen gaan werken aan een oplossing, denkt de een. De ander hoopt dat een publicatie in de UK ervoor zal zorgen dat er eindelijk geluisterd wordt. ‘Ik hoop het. Het zou fijn zijn als studenten niet met een knoop in hun maag naar de faculteit hoeven en gewoon kunnen genieten van een leuke studie.’