Steeds meer student-assistenten
Iemand moet de gaten vullen
De afdeling kunstmatige intelligentie aan de Faculty of Science and Engineering (FSE) worstelt met een enorm personeelstekort, maar de studenten blijven toestromen. De oplossing: meer student-assistenten inhuren.
‘Er lopen bij ons honderden student-assistenten rond’, zegt onderwijsdirecteur Fokie Cnossen. Ze leiden werkgroepen en geven practica, maar ze kijken ook tentamens en opdrachten na.
Het aantal student-assistenten (SA’s) aan de universiteit groeit al jaren, en niet alleen bij kunstmatige intelligentie. Tussen 2016 en 2019 steeg het totale aantal SA’s van 933 naar 1211. Tijdens de coronajaren werden dat er nog veel meer. In 2020 waren er 1505 en in 2021 een recordaantal van 1749 SA’s.
Pandemie
‘Docenten moesten extra werk verzetten tijdens de pandemie’, zegt vicedecaan Roel Jonker van de Faculteit der Letteren. Daar nam het aantal student-assistenten toe van 194 in 2020 naar 285 in 2021. ‘En nu ook weer, omdat ze vakken in de nieuwe leeromgeving aan het opzetten zijn.’
De hulp van SA’s is onmisbaar bij dat soort extra klussen. Ze updaten leeromgevingen, kijken opdrachten na, leiden werkgroepen, beantwoorden vragen van studenten, houden in de gaten of alles goed gaat in laboratoria en vervullen zo nog tal van andere taken.
Soms zijn SA’s in het begin nog niet toegerust op hun taak
Aan de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen hadden ze in 2016 19 SA’s en in 2019 63. Die toename verrast universitair hoofddocent Viktor Venhorst. Hij noemt het ‘een enorm verschil’, maar weet niet wat de verklaring ervoor zou kunnen zijn.
‘Ik vind de manier waarop onze faculteit ze inzet helemaal prima’, zegt hij. ‘Ze helpen bij de practica, waardoor we verdiepend onderwijs kunnen bieden dat anders niet mogelijk was geweest.’
Manusje-van-alles
Je kunt student-assistenten eigenlijk bijna alles wel laten doen. Neem Vlad Iftime, die SA is bij kunstmatige intelligentie. Hij leidt een aantal werkgroepen die twee uur duren, waarin hij dieper ingaat op een specifiek onderwerp. Zo ontlast hij de docenten. Maar hij is ook labassisten, kijkt opdrachten na en houdt wel eens toezicht tijdens tentamens.
‘Soms zijn SA’s in het begin eigenlijk nog niet toegerust op hun taak’, geeft hij toe. ‘Maar als ze hun best doen om zich een onderwerp eigen te maken, kunnen ze de vragen die studenten hebben wel beantwoorden. Wat betreft het nakijken, dat hangt doorgaans van de docent af. Het is hun taak om ons een goed beoordelingsschema te geven en richtlijnen.’
Student-assistenten zijn in feite een goedkope manier om werk gedaan te krijgen. Ze krijgen maar zo’n 500 euro per maand betaald, al hangt het werkelijke bedrag af van hoeveel uren iemand werkt en of ze meer dan een contract hebben. Het salaris van een professionele docent begint bij zo’n 3400 euro per maand. En door SA’s in te huren hoeft de RUG ook geen langdurige arbeidsovereenkomsten aan te gaan: van studenten kom je makkelijker weer af. Sommige SA’s zijn daarnaast masterstudenten, dus ze hebben de vereiste opleiding.
Maar het gevaar bestaat dat ze als manusjes-van-alles worden ingezet en werk doen dat ze eigenlijk niet zouden moeten doen.
Ondersteuning
‘Er is volgens mij geen goede controle op hoe we ons geld besteden aan student-assistenten’, zegt Marco Koopman, coördinator van de PhD Academy bij FSE. ‘Worden ze alleen gebruikt voor onderwijsondersteuning? Of krijgen ze ook taken toegewezen die eigenlijk door de reguliere medewerkers uitgevoerd zouden moeten worden?’
Koopman is niet tegen de inzet van SA’s. ‘Maar ik ben er niet voor om ze administratieve taken te laten uitvoeren. Dat vind ik verkeerd’, zegt hij. Hij is bang dat het uit de hand gaat lopen. ‘Ik zou graag meer, of betere, controles en waarborgen zien.’
Zonder SA’s kun je geen vak geven
Cnossen zou ook liever zien dat alle lessen door wetenschappers gegeven worden, vooral als het om een mastervak gaat. ‘Hoe goed onze SA’s ook zijn, ze hebben niet de wetenschappelijke ervaring van een promovendus of een docent’, benadrukt ze.
Maar met 725 studenten en slechts 18 of 19 docenten is dat gewoon niet mogelijk. ‘Het gaat bij ons niet om het vullen van gaten’, zegt Cnossen. ‘Ze zijn onderdeel van onze structuur, van ons lesprogramma.’
Balans
Het is een delicate balans. Als de universiteit te veelt op SA’s leunt, gaat dat mogelijk ten koste van de onderwijskwaliteit. En het is niet zonder gedoe: je moet een vacature uitzetten, sollicitatiegesprekken voeren en de SA’s opleiden.
Maar als de universiteit niet genoeg student-assistenten aanneemt, krijgen docenten die toch al overwerkt zijn het nog zwaarder: dan moeten ze zelf alle opdrachten en tentamens nakijken en ook nog eens bij elke werkgroep aanwezig zijn. Op afdelingen waar toch al personeelstekort is, zoals bij kunstmatige intelligentie, zorgt dat nog eens voor extra stress.
‘Zonder SA’s kun je geen vak geven, dat is onmogelijk’, zegt astronoom Mariano Mendez, tevens voorzitter van de FSE-faculteitsraad. ‘Ik kan geen vak voor 300 studenten geven zonder ze. Ik heb mensen nodig die het huiswerk nakijken, die de werkgroepen leiden. Of dat nou een student-assistent is of een gewone assistent, je hebt iemand nodig die je ondersteunt.’
‘Als docent moet je het vak op de beste manier organiseren. In mijn geval vraagt dat om intensief onderwijs. En de beste manier om dat te regelen is door student-assistenten in te zetten’, zegt Venhorst.
Uitbuiting
Maar er zijn ook docenten die vraagtekens zetten bij de huidige manier van werken. Student-assistenten gebruiken als docenten is slecht voor de student-assistenten, voor de studenten en voor het personeel, vindt docent American Studies Lee Flamand. In principe is hij voor SA’s, stelt hij, maar ze zouden alleen les moeten geven onder direct toezicht van een professionele docent.
Op deze manier haal je banen weg bij docenten
‘SA’s worden zo uitgebuit. Ze worden aangenomen om ondersteunende taken te verlenen, niet om les te geven. Ze hebben ook nog niet de juiste kwalificaties, ze hebben geen diploma’, zegt Flamand. ‘En het is slecht voor de docenten en hoogleraren als professie, omdat je op deze manier banen weghaalt bij onze groep, die toch al te vaak gedwongen parttime werkt of helemaal geen baan kan vinden.’
Hij denkt dat de universiteit de andere kant op kijkt als dit gebeurt. ‘Deels omdat het goed is voor de financiën om goedkope, makkelijk weg te sturen student-assistenten in te huren, in plaats van ervaren, gediplomeerde docenten.’
Waardevolle toevoeging
Maar Mendez is niet bang dat het inzetten van SA’s ten koste gaat van de onderwijskwaliteit, of dat ze de boel zullen ‘overnemen’. ‘Ik geef een eerstejaarsvak wiskunde’, zegt hij. ‘Voor dat vak heb ik geen specialist nodig die tot op het hoogste niveau weet hoe dingen werken. Ik heb mensen nodig die basiswiskunde kennen. En de studenten kennen de basis.’
En er zijn andere voordelen aan het inzetten van student-assistenten, zegt Cnossen. ‘De drempel voor studenten om hen vragen te stellen ligt vaak lager.’
Erik Meijles, universitair hoofddocent bij ruimtelijke wetenschappen, vindt dat het systeem met student-assistenten goed werkt bij de RUG. ‘Het is een waardevolle toevoeging aan het docentenkorps dat we al hebben. Ik zie het niet als achtervang of een manier om de gaten te vullen.’