Kristin McGee vecht voor de bomen
Aangevallen met een kettingzaag
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Achtergrondcoördinator en wetenschapsredacteur Volledig bio » Background coordinator and science editor Full bio »De tweeënnegentig bomen aan de Zernikelaan zijn niet meer te redden. Van de grote kastanjebomen die langs de busstrook op de campus stonden zijn alleen nog maar stronken over. En zelfs die zullen binnenkort worden verwijderd met het oog op de vernieuwing van het gebied. Aan het begin van de zomer zal de sombere, gevaarlijke weg veranderd zijn in een mooie boulevard, met bankjes langs het water en, met een beetje mazzel, nieuw aangeplante bomen.
Maar de nieuwe aanwas is geen troost voor universitair docent muziekwetenschap Kristin McGee. Ze heeft elke mogelijkheid aangegrepen om het kappen van de oude bomen aan te vechten: ze heeft opiniestukken geschreven voor de krant, overlegd met politici, en bezwaar aangetekend. Ze heeft inmiddels een flinke reputatie op het stadhuis.
McGee hoort bij de Boomwachters, een groep die vecht om bomen te beschermen. Zij gelooft de argumentatie van de ambtenaren voor de kap niet. Volgens haar hebben ze een verborgen agenda. ‘Weet je hoeveel bomen ze de afgelopen tien jaar hebben gekapt? Zesduizend per jaar’, zegt ze. ‘In 2010 stonden er 180.000 bomen in de stad. Nu zijn het er nog maar 113.000. In tien jaar tijd hebben ze een derde van de bomen gekapt. En dat allemaal om het percentage biomassa voor hun zogenaamde “duurzame” energie te verhogen.’
Te ver
Uit onderzoek van de Wageningen Universiteit is gebleken dat het aantal bomen in Nederland in de provincie Groningen het hardst achteruit is gegaan. McGee denkt te weten waarom.
Ze kappen bomen die gered hadden kunnen worden
Op de website van de gemeente staat dat Groningen wil overgaan op een circulaire economie die draait op biomassa. Dat kan door gebruik te maken van het hout van gesnoeide en gekapte bomen. Maar volgens McGee gaat de gemeente hier veel te ver in. ‘Ze verwijderen systematisch takken om hun doelstelling te halen,’ zegt ze, ‘en ze kappen grote bomen die gered hadden kunnen worden.’
Sommige kastanjebomen in de stad zijn ziek, geeft ze toe. Ze hebben de kastanjebloedingsziekte, die veroorzaakt wordt door een bacterie. Daar gaan ze uiteindelijk dood aan. En ze weet ook dat essen ten onder gaan aan essentaksterfte, veroorzaakt door een schimmel. Kastanjebloeding kan behandeld worden, al is dat niet altijd effectief. Maar de gemeente kiest voor gemak – en geld – en door de bomen gewoon te kappen, zegt McGee. Of beweert dat een boom ziek is, zodat hij omgehakt kan worden. ‘Ik spreek vaak met de mensen die de bomen kappen. Ze zeiden dat veel van de bomen niet eens ziek zijn.’
Regelrecht misdadig
Dat vindt McGee regelrecht misdadig. Het doden of beschadigen van een organisme dat wij nodig hebben om te overleven omdat het zuurstof produceert en kooldioxide opneemt, is onlogisch. ‘We hebben het altijd maar over duurzaamheid, maar verliezen daarbij het grote geheel uit het oog. We kunnen niet zonder zuurstof. We zijn compleet afhankelijk van bomen.’
Als iemand haar vraagt waarom ze zo vurig voor de bomen strijd, zegt ze dat het niet eens zozeer om de bomen gaat. ‘Ik strijd voor het leven zelf.’
Zelfs de universiteit lijkt volgens haar niet verantwoordelijk te willen zijn voor haar eigen stadse bos: alle bomen in de tuinen en parken van de universiteit en langs de wegen op de campus. ‘Ze kappen ze om plaats te maken voor nieuwbouw of renovatie, zoals op Zernike is gebeurd. Maar ze zouden moeten beseffen dat deze bomen van essentieel belang zijn. Ze zouden eromheen moeten bouwen. De nieuwe aanplant heeft dertig jaar nodig om net zo veel zuurstof te produceren en kooldioxide op te nemen als de gekapte bomen. We kunnen niet dertig jaar wachten!’
Bomen werden McGee’s passie toen ze naar Groningen verhuisde en een huis in Haren kocht. Ze werd verliefd op de enorme populieren in haar straat; de manier waarop het licht door de bladeren filterde en al het leven dat in de bomen huisde. ‘Vooral de vogels waren fantastisch.’
Tweedeling
Maar toen begonnen buren te klagen over de bladeren die van de tachtig jaar oude bomen vielen en over de wortels die hun opritten vernielden. Ze wilden dat de bomen gekapt werden.
McGee en twaalf andere buren tekenden protest aan en de bomen werden opnieuw beoordeeld. ‘Ze waren gewoon gezond.’ Ze probeerde andere buren mee te krijgen in haar protest. ‘De helft deed met me mee, maar de andere helft was er tegen. Het was echt een tweedeling.’ Ze zette door en spande zelfs een rechtszaak aan, wat haar vijfhonderd euro kostte. ‘Ik was tegen die tijd als enige overgebleven’, zegt ze.
De helft deed met me mee, maar de andere helft was tegen me
Toen de groendienst kwam om de bomen te kappen ging ze zelfs tussen de kettingzagen en de bomen in staan om ze te beschermen. De politie nam haar mee.
Maar de actie wakkerde haar passie aan. Ze las veel over bomen en hoe ze groeien en concludeerde dat Nederlanders daar weinig van weten. Neem bijvoorbeeld het snoeien dat overal gedaan wordt. ‘Ze hakken de zijtakken eraf, waardoor de kruin van de boom steeds hoger groeit.’
Uithongeren
Dat lijkt misschien onschuldig, en het wordt vaak gedaan uit veiligheidsoverwegingen. Maar het is noch onschuldig, noch veilig, zegt McGee. Door de zijtakken af te zagen wordt de boom topzwaar. Als het dan hard waait, kan de boom omvallen. En omdat de boom weinig bladeren heeft, kan er te weinig fotosynthese plaatsvinden. Daardoor krijgt de boom niet genoeg voedsel om zijn enorme wortelstelsel, dat vaak net zo groot is als het bovengrondse deel van de boom, te kunnen onderhouden. ‘Door de kruin te verhogen honger je de boom uit’, zegt ze. ‘Mensen snappen echt heel weinig van hoe een boom werkt.’
Mensen snappen heel weinig van hoe een boom werkt
Via Twitter en Facebook, waar ze veel schreef over haar passie, vond ze medestanders. Ze sloot zich aan bij de Bomenridders, een landelijke organisatie met een tak in Groningen. Een paar maanden geleden verliet ze deze groep en richtte de Bomenwachters op met een aantal vriendinnen die haar mening deelden. ‘Er waren al langer spanningen’, is het enige wat ze wil zeggen over de breuk.
De stichting wil mensen informeren over wat er met de bomen gebeurt en wat de nadelen van biomassa zijn. Maar McGee stuit op veel tegenstand. Ambtenaren zijn niet blij met haar omdat ze de donaties die de stichting krijgt gebruikt om bezwaar te maken tegen de kap, wat voor veel oponthoud en publiciteit zorgt. De houthakkers mogen haar ook niet. ‘Een van hen haalde zelfs ooit met een kettingzaag uit naar mijn benen, terwijl ik alleen maar op hem afliep om te vragen wat hij aan het doen was.’
Zernikelaan
Toch zet ze door, hoewel ze vaker verliest dan wint. Ze ging naar een inspraakbijeenkomst van de gemeente over het kappen van de bomen voor de Ring Zuid, maar haar bezwaar haalde niets uit. Ze tekende protest aan tegen het kappen van de bomen bij de Der Aa-Kerk en langs de Zernikelaan. Ze kon de kastanjebomen bij het Harmoniegebouw en in de tuin van het Academiegebouw niet redden. Het lukte haar niet het neerhalen van tweehonderd bomen langs de Kerklaan in Haren tegen te houden, of de illegale kap van de tien bomen vlakbij het DUO-gebouw.
Maar ze kon wel wat doen tegen het kappen van de bomen langs de Helperzoom, zegt ze. Nadat de Bomenwachters hadden geprotesteerd, werden er daar maar dertig bomen gekapt in plaats van honderdveertig. ‘Ik blijf doorgaan. Weet je, ik kan niets doen aan de ontbossing van het Amazonegebied. Maar ik woon hier, dus probeer ik hier te doen wat ik kan. Ik houd vol.’