Universiteit
Bedrijvigheid bij CogniGron, het ambitieuze IT-project dat mogelijk werd door een miljoenengift van een alumnus. Foto Reyer Boxem

Alumni financieren de bijzondere projecten

Kleine schenking, groot verschil

Bedrijvigheid bij CogniGron, het ambitieuze IT-project dat mogelijk werd door een miljoenengift van een alumnus. Foto Reyer Boxem
Fondsenwerving is bij de RUG geen big business. Maar wát er binnenkomt aan schenkingen zorgt ervoor dat bijzondere projecten uitgevoerd kunnen worden. ‘Voor onderzoekers persoonlijk maakt het een groot verschil.’
9 november om 9:28 uur.
Laatst gewijzigd op 17 januari 2024
om 16:46 uur.
november 9 at 9:28 AM.
Last modified on januari 17, 2024
at 16:46 PM.
Avatar photo

Door Giulia Fabrizi

9 november om 9:28 uur.
Laatst gewijzigd op 17 januari 2024
om 16:46 uur.
Avatar photo

By Giulia Fabrizi

november 9 at 9:28 AM.
Last modified on januari 17, 2024
at 16:46 PM.
Avatar photo

Giulia Fabrizi

Nieuwscoördinator Volledig bio » News coordinator Full bio »

De grootste gift ooit aan een Nederlands universiteitsfonds ging naar de RUG. 

Een vermogende oud-student doneerde sinds 2016 al zeker 110 miljoen euro aan het Ubbo Emmius Fonds (UEF) en zoals het nu lijkt komt daar de komende jaren nog zo’n 36 miljoen euro bij. Doel van de schenking: het stimuleren van fundamenteel bèta-onderzoek. 

De universiteit gebruikte het geld om CogniGron op te zetten, een grootschalig onderzoeksproject waarin natuurkundigen, wiskundigen, informatici en onderzoekers van kunstmatige intelligentie samenwerken om een supercomputer te bouwen die ongeëvenaarde rekenkracht bezit en ook nog eens enorm energiezuinig werkt. De computer van de toekomst, noemen wetenschappers het ook wel. 

Grensverleggend

CogniGron is een typisch voorbeeld van zeer experimenteel onderzoek. ‘Het is fundamenteel en grensverleggend’, zegt Hans Biemans, portefeuillehouder middelen van het college van bestuur van de RUG. 

‘We zijn bezig met iets waarvan we niet weten of het gaat lukken of niet. Maar stel dat dit, of een afgeleide hiervan, een succes wordt. Dan hebben we straks wellicht oplossingen op meerdere gebieden, zoals energiegebruik en de energietransitie. Ik vind dat echt een van de mooiste dingen die je nu als RUG kunt doen en ik denk wel móet doen.’

Deze schenking is echt een uitzondering

Uit het prestigieuze, multidisciplinaire project zijn sinds de oprichting in 2018 inmiddels 69 wetenschappelijke publicaties voortgekomen. Er zijn zo’n dertig hoogleraren bij betrokken, waarvan tien van buiten de RUG en veelal buiten Nederland zijn aangetrokken. De eerste samenwerkingen met instanties buiten de RUG zijn ook van start. 

En dat allemaal omdat een oud-student besloot een grote donatie aan de universiteit te doen. 

Extra steun

Zijn giften dan zo belangrijk voor de universiteit? Dat niet, zegt Biemans. ‘Deze schenking is echt een uitzondering. Als ik zo door mijn oogharen kijk, ontvangen we in totaal misschien 4,5 miljoen per jaar aan donaties. Op een omzet van ruim 800 miljoen per jaar is het niet veel geld, maar het geeft ons wel de kans om iets extra’s te doen dat anders niet mogelijk zou zijn.’

Ook Remco Kouwenhoven, directeur van het UEF, relativeert het belang van de bijdragen. ‘Op de totale begroting van de RUG is het maar heel beperkt. Maar aan de andere kant kan het voor een onderzoeker die extra steun krijgt wel heel belangrijk zijn’, zegt hij. Zo is er een nieuw project waarbij het UEF tien promovendi financiert. ‘Voor hen persoonlijk maakt het een groot verschil.’

Geld is vaak bedoeld voor een specifiek onderzoek

Geld dat bij het UEF en het kleinere Groninger Universiteitsfonds (GUF) binnenkomt is maar tot op zekere hoogte vrij besteedbaar. ‘Als het geld binnenkomt is het vaak geoormerkt, dus bedoeld voor een specifiek onderzoek. Dan zijn wij als UEF eigenlijk een doorgeefluik’, zegt Kouwenhoven. 

Zo kreeg hoogleraar ecologie Han Olff een tijd geleden een bijdrage van een stichting die zijn werk wilde ondersteunen. ‘Daarmee kan hij onderzoek doen naar wildlife in Afrika.’

En voor Theunis Piersma komen volgens Kouwenhoven ‘met regelmaat’ financiële bijdragen binnen bij het UEF. In de zomer opende de hoogleraar trekvogelecologie het nieuwe onderzoekscentrum BirdEyes in Leeuwarden, waar de wereld wordt onderzocht door de ogen van de vogels. De projecten die uit dit onderzoekscentrum voortkomen, worden deels ondersteund door het UEF. En wie bij wil dragen, kan dat tegenwoordig met een klik op de donatieknop op de website van het UEF doen.

Band

Soms is het oogmerk wat breder, zoals toen een stichting zichzelf recent ophief en meer dan een ton aan het UEF gaf om onderzoek en onderwijs in het ICT te stimuleren. ‘Dan moeten we zelf de juiste begunstigde kunnen vinden. Hoe dan ook moeten we altijd aantonen dat het aan het beoogde doel is uitgegeven’, zegt Kouwenhoven.

‘Voor schenkers is het vaak belangrijk dat ze iets terug kunnen doen voor de universiteit’, weet Biemans. Daarbij komt dan dat ze een band voelen met een specifiek onderwerp. 

De donateur had er enorm veel lol in om het project te volgen

Zo staat hem nog een voorbeeld bij van toen hij zelf nog bij de afdeling fondsenwerving werkte. Een fabrikant-eigenaar van een bedrijf die hij na verloop van tijd goed had leren kennen, had zich altijd afgevraagd wat er van hem zou zijn geworden als hij na de Tweede Wereldoorlog toch naar Canada was geëmigreerd. 

‘Dat was in een periode dat er een onderzoek liep naar mensen uit Friesland die dat wel hadden gedaan’, zegt Biemans. ‘Die mensen werd toen gevraagd wat hun aanpassingsstrategie was geweest. De man heeft toen een promotietraject gefinancierd om hierachter te komen. Hij kwam twee keer per jaar langs om te horen hoe het ging en had er zelf enorm veel lol in om het te volgen.’

Ook het onderzoek van hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma ontvangt giften via het UEF.

Toen het onderzoek afgerond was, had de donateur het zo leuk gevonden, dat hij graag nog iets met de universiteit wilde doen. ‘Ik vroeg hem of hij nog zo’n vraag had. Hij zei dat hij een gelovig man was en iets met kerken had. Toevallig wist ik dat er een professor met emeritaat ging die een grote collectie analoge foto’s had van kerken en attributen uit een bepaalde tijd. Die moest eigenlijk worden gedigitaliseerd. Dat vond die donateur een interessant project om opnieuw aan bij te dragen.’

Groeiambities

Het voorbeeld van de fabrikant-eigenaar is volgens Biemans typisch voor de Nederlandse manier waarop belangstellenden de universiteit steunen. ‘Ze dragen bij aan iets dat ze mooi vinden, waar ze hopelijk ook lol in hebben en daar kunnen wij iets extra’s van doen.’ De donaties zijn beperkt tot een bepaald bedrag of een bepaald project. En als het geld op is, of het project afgerond, is het klaar.

Hoewel de RUG tegenwoordig sterker inzet op alumnirelaties en fondsenwerving, werkt het in Nederland niet zoals op Amerikaanse universiteiten, waar grote afdelingen fondsenwerving met targets werken en het belastingstelsel vermogende Amerikanen in staat stelt veel te doneren. ‘Ik hoor regelmatig van mensen: maar ik draag al bij via de belasting die ik betaal’, zegt Kouwenhoven. 

Volgens Kouwenhoven is het ook niet direct de ambitie van de afdeling fondsenwerving om te groeien. ‘Wij hebben geen reden om te denken dat de fondsen op korte termijn belangrijker zullen worden voor de kerntaken van de universiteit’, zegt hij. ‘Maar ik word wel wekelijks meerdere keren benaderd door onderzoekers die geld kunnen gebruiken. Er is dus wel behoefte aan onderzoeksgeld en als wij meer op kunnen halen, dan kunnen we ook meer doen.’

Mooie relaties

Uiteindelijk is geld binnenhalen niet het hoofddoel van alumnirelaties, zegt Biemans. ‘Het is mooi meegenomen als het lukt, maar in de kern gaat het ons erom dat we mooie relaties willen onderhouden met de mensen die bij onze universiteit betrokken zijn en zijn geweest.’ 

Ja, zegt hij, donaties geven een zekere mate van vrijheid om projecten uit te voeren die anders niet of moeilijk te financieren waren geweest. ‘Maar wij hebben ook gewoon onze wortels in het Noorden en worden gevormd door de mensen en de relaties die we met ze aangaan. Dat vind ik eigenlijk veel mooier.’

Engels