Kilo’s zwaarder door drank en snacks
Kijk uit voor de Freshman 15
Door Ana Tudose
By Ana Tudose
Ana Tudose
Kim Hurst schrok toen ze haar Canadese vrienden van de middelbare school weer zag tijdens de kerstvakantie. Toen ze hen drie maanden daarvoor gedag had gezegd om naar Groningen te verhuizen, hadden ze er nog slank uitgezien. Dat was nu wel anders.
‘Ze waren duidelijk allemaal zwaarder geworden. Je kon het echt goed zien’, zegt Kim, die een onderzoeksmaster biomedische technologie doet.
Kims vrienden hadden er de beruchte ‘Freshman 15’ bijgekregen, iets wat ook wel bekend staat als het ‘First-Year Fatties’-verschijnsel. De neiging van eerstejaars om een stuk zwaarder te worden – 15 pond is 6,8 kilo – werd voor het eerst opgemerkt in de Verenigde Staten in de jaren tachtig. Maar RUG-onderzoek onder tweeduizend eerstejaars in 2011 wees uit dat het niet alleen maar een Amerikaans fenomeen is: zij werden gemiddeld 2,1 kilo zwaarder tijdens hun eerste drie maanden op de universiteit.
Internationals
‘Jongens kregen er duidelijk meer kilo’s bij dan meisjes’, zegt hoogleraar neuroendocrinologie Anton Scheurink, die het onderzoek mede opzette. ‘En verder zat er veel variatie in onze gegevens – van uitschieters die tot wel 8 kilo zwaarder werden in drie maanden tijd, tot mensen die niet noemenswaardig van gewicht veranderden.’
Die grote verschillen kunnen volgens hem verklaard worden door het feit dat internationale studenten ontvankelijker zijn voor gewichtstoename dan Nederlandse studenten. Nederlandse eerstejaars wonen vaak nog bij hun ouders of gaan ieder weekend naar huis en dat verzacht het effect van al dat gefeest en het ongezonde eten dat ze binnenkrijgen.
Jongens kregen er meer kilo’s bij dan meisjes
Eerstejaars mediastudent Katie uit Slowakije herkent het verschijnsel in elk geval maar al te goed. ‘Mijn eetgewoontes veranderden al in de eerste week dat ik studeerde. Ik zat van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in de bibliotheek en ik snackte alleen nog maar snelle tussendoortjes.’ Ze had niet het idee dat ze erg veel at, maar toch werd ze twee of drie kilo zwaarder. ‘Dat vond ik heel erg.’
Eten bestellen was ook een valkuil voor Katie – en dat is het nog steeds. ‘Ik doe het liever niet, maar als ik dan hongerklop krijg is dat de enige optie.’
De Roemeense scheikundestudent Ecaterina nam ook haar toevlucht tot ‘kant-en-klaarmaaltijden en makkelijke to-go sandwiches’. Ze had geen tijd om te koken ‘en dat waren de goedkoopste opties in de supermarkt’, zegt ze. Als ze al kookte tijdens haar eerste weken als student, dan was het pasta.
Eten met vrienden
Volgens Scheurink is de situatie het ergst in Noord-Amerika. ‘De campus ligt ver van de stad, er wordt veel gefrituurd en men beweegt niet. Nederlandse universiteiten hebben betere kantines met meer gezonde opties.’ In Canada hebben studenten alles binnen handbereik, beaamt Kim: de supermarkt, de sportschool, de dokter. ‘En bovendien werken de kantines volgens het ‘all you can eat’-principe en lijken de studenten nooit water te drinken, alleen maar frisdrank zoals Coca-Cola.’
Maar eerstejaars in Nederland worden net zo goed zwaarder, en Scheurink probeert met zijn huidige onderzoek uit te vinden wat de oorzaak is van dat probleem. Kim werkte vorig jaar met Scheurink samen voor haar masterscriptie. Ze bekeken of de eetgewoontes van 51 studenten veranderden als ze samen aten met een vriend of met een vreemde.
Daarvoor gebruikten ze een speciale weegschaal, de Mandometer, die onder een bord eten gezet wordt en niet alleen vaststelt hoeveel er gegeten wordt, maar ook hoe snel iemand eet en hoe lang de maaltijd duurt.
Aandacht
Ze ontdekten dat sociale interacties tijdens een maaltijd geen verschil maken voor hoeveel calorieën iemand inneemt, hoewel het maal langer duurt als iemand met een vreemde eet. ‘Dat kwam niet overeen met wat we in de wetenschappelijke literatuur hadden gevonden, dus dat was interessant’, zegt Kim. Uit eerder onderzoek bleek juist dat mensen meer naar binnen werken als ze met ten minste een ander persoon eten.
Maar wat wel verschil maakte, was of mensen aandacht besteedden aan wat ze aan het eten waren. Voor een ander onderzoek dat Scheurink met de Mandometer uitvoerde, moesten studenten een film van een kwartier kijken – soms in groepjes, soms in hun eentje – en in die tijd hadden ze onbeperkt toegang tot eten. Het overgrote deel van de proefpersonen at meer dan noodzakelijk.
Altijd als ik samen met vrienden eet, gaat de tv aan
En dat is precies hoe studenten graag socialiseren. ‘Altijd als ik samen met vrienden eet, gaat de tv aan. Dat is heel gewoon’, zegt Ecaterina. En Katie eet niet graag alleen, ‘dus probeer ik meestal met vrienden te eten. Ik word heel treurig als ik in m’n eentje moet eten.’
Sam, een Nigeriaanse student die dit jaar naar Groningen verhuisde voor zijn master molecular medicine and innovative treatment, doet ook vaak andere dingen terwijl hij eet. ‘Ik multitask. Soms zit ik achter mijn computer, of ik kijk tv, of ik studeer.’
Alcohol
Natuurlijk speelt alcoholgebruik ook een rol bij gewichtstoename. ‘Omdat ik hier nieuw ben en gelukkig veel nieuwe vrienden heb gemaakt, ga ik best vaak uit en dan drink ik veel’, zegt Katie. Haar maag heeft dan zeker een week nodig om te herstellen. ‘Ik eet niet zo uitgebalanceerd als vroeger thuis.’
Sam drinkt niet als hij op vrijdagen uitgaat, zegt hij. ‘Alleen mocktails. Maar dan nog heb ik meestal flinke honger als ik om 3 of 4 uur ’s nachts thuiskom. Dan eet ik brood voor ik m’n bed in duik.’
Ik eet brood voor ik m’n bed in duik
Hij is wel zwaarder geworden, maar daar maakt hij zich niet echt zorgen om. ‘Er zijn nu veel stressfactoren in mijn leven: ik ben naar een ander land verhuisd, ik moest een visum regelen, ik moet elk weekend boodschappen doen. Ik zit niet zo met die extra kilo’s.’
Katie is er niet zo onverschillig onder. ‘Het maakt me van streek dat ik zwaarder geworden ben, omdat ik voorheen zo m’n best deed om op gewicht te blijven’, zegt ze. ‘Ik proberen nu elke dag naar de sportschool te gaan om weer op mijn oude gewicht te komen.’
En dat kan best wel eens lukken, zegt Ecaterina, die nu tweedejaars is. Zij heeft een nieuw evenwicht gevonden. ‘Toen ik hier kwam ging ik heel anders eten dan thuis en dat had een negatief effect op me. Maar nu heb ik me aangepast. Ik maak veel eten van tevoren klaar en ik heb door het fietsen meer spieren gekweekt, en dat helpt me om op gewicht te blijven.’
