RUG in dubio over ChatGPT
Kans of risico?
Eerst was er verbazing. Was het echt mogelijk dat een AI-programma op zo’n hoog niveau met taal en informatie om kon gaan? Hoe had dat zo snel kunnen gebeuren?
Toen was er bewondering. ChatGPT kon dat echt! Het kon vragen beantwoorden, gedichten schrijven, brieven… wat je er ook maar van vroeg.
En tot slot was er bezorgdheid. Want hoe kunnen we er zeker van zijn dat studenten hun essays zelf hebben geschreven? Wat als ze de AI gewoon gebruiken om de vragen voor hun opdrachten te beantwoorden?
‘Je moet beseffen dat er geen beleid was toen dit programma uitkwam’, blikt beleidsadviseur Hendrik Visser van de letterenfaculteit terug. ‘Dat moest nog geformuleerd worden. Wij zijn een grote en complexe organisatie, dus we kunnen ons onderwijs niet in één keer veranderen. Dat doe je niet in een week.’
Geen algemene regels
Maar nu, bijna een jaar na die historische dag dat het bedrijf OpenAI ChatGPT introduceerde bij het publiek, met Bing van Microsoft en Bard van Google er vlak achteraan, heeft de universiteit tijd gehad om te herstellen van de schrik en te bedenken wat ze aanmoet met AI.
Voor een van onze vakken móeten onze studenten zelfs generative AI gebruiken
Bart Brouwers, journalistiek
Een ding is duidelijk: de RUG heeft geen universiteitsbrede regels opgesteld voor het gebruik van taalmodellen. ‘Omdat er geen one-size-fits-all oplossing is’, licht de helpdesk EDU Support toe op de RUG-website. ‘De impact van AI-tools hangt af van de specifieke context van het academische veld, onderwijsniveau, vak en leeruitkomsten.’
Dus hoe gaan de diverse studies en faculteiten ermee om?
Op sommige faculteiten is er eigenlijk niets veranderd. ‘Het is te vroeg om op gedetailleerde vragen in te gaan, omdat er tot nu toe nog geen grote consequenties zijn’, zegt bestuurslid Manda Broekhuis van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. ‘Het beleid is zich nog aan het ontwikkelen.’
Bij rechten zijn ze ook niet bezorgd, zegt student-assessor Joris Bouman. In theorie zou de technologie ingezet kunnen worden voor het schrijven van papers, geeft hij toe, ‘maar AI is over het algemeen nog niet geavanceerd genoeg om juridische vragen te beantwoorden, zeker niet over de Nederlandse wet.’
Aanpassen
Anderen binnen de universiteit hebben besloten dat AI kansen biedt en dat ze zich moeten aanpassen. Zo denken ze er bijvoorbeeld over bij journalistiek. ‘Voor het vak innovatie en ondernemerschap in de journalistiek móeten onze studenten zelfs generative AI gebruiken’, zegt hoogleraar journalistiek en media Bart Brouwers – programma’s die content creëren. ‘En als onderdeel van mijn colleges over storytelling vraag ik de studenten om na te denken over hoe ze AI in de journalistiek kunnen gebruiken.’
Ja, hij is beducht voor het gebruik van AI voor essays, een veelgebruikte toetsvorm, maar hij wil ook dat studenten op de hoogte zijn van moderne journalistieke praktijken. ‘Ik leer ze over de risico’s en over wat echt niet mag, maar ook over de mogelijkheden. We leren ze hoe ze generative AI voor journalistieke doeleinden kunnen inzetten.’
Maar ze moeten het vak wel leren zonder dit soort middelen, benadrukt hij. ‘Voor het praktische deel van onze master wordt er strak toegezien op opdrachten en ze gaan altijd over actuele kwesties, waarbij er echte interviews moeten worden afgenomen.’
Blik op de toekomst
Bij medische wetenschappen zijn ze ook overwegend positief over de mogelijkheden van AI. ‘Het is belangrijk dat we onze studenten met een blik op de toekomst opleiden’, zegt woordvoerder Lex Kloosterman. ‘We willen hen leren wanneer een AI-tool een bijdrage kan leveren aan het leerproces en de ontwikkeling, maar ook wat de valkuilen zijn. Kunstmatige intelligentie is een veelbelovende technologie met veel invloed op de gezondheidszorg en het onderzoek.’
Wij denken dat ChatGPT voor studenten van nut kan zijn als steuntje in de rug
Lex Kloosterman,
medische wetenschappen
Samen met het datawetenschapscentrum DASH heeft medische wetenschappen informatiesessies voor docenten opgezet over ChatGPT. Op dit moment is de faculteit ook een e-learningmodule aan het ontwikkelen voor studenten over de kansen en risico’s van taalmodellen. ‘Wij denken dat ChatGPT voor studenten van nut kan zijn, bijvoorbeeld om ze te helpen een beginnetje te maken met een opdracht of rapport. Zo kunnen studenten die niet zo creatief zijn, of het lastig vinden om van start te gaan, een steuntje in de rug krijgen’, zegt Kloosterman.
Essays zijn het grootste probleem, maar hij heeft geen weet van grote problemen die zich daarmee hebben voorgedaan. ‘Wij bieden praktische opleidingen aan waarbij studenten boven alles moeten aantonen dat ze bepaalde vaardigheden beheersen. Daarbij, essays en geschreven opdrachten worden vaak gecombineerd met een presentatie of discussie.’
Fraude
Anderen benaderen AI met de nodige voorzichtigheid. Zo heeft de Faculteit der Letteren een werkgroep ingesteld die gaat kijken naar de problemen waar de diverse opleidingen mee te maken krijgen.
Visser maakt zich vooral zorgen over wat AI gaat betekenen voor leeruitkomsten en hoe dat de huidige toetsmethodes kan beïnvloeden. Door ChatGPT en vergelijkbare programma’s hebben studenten nu meer mogelijkheden om te plagiëren en de faculteit vraagt zich af hoe ze dergelijke fraude moeten ontdekken.
Studenten zouden leeruitkomsten niet moeten kunnen uitbesteden, zegt hij. ‘Je moet je eigen werk doen, dat is hoe we er bij letteren naar kijken.’
Maar dat is niet altijd de realiteit. Bij Campus Fryslân kwam vermoedelijk AI-gebruik aan het licht toen docenten ontdekten dat ChatGPT op bepaalde vragen antwoorden gaf die wel heel erg overeenkwamen met wat studenten oplepelden.
Ook het UMCG heeft een geval doorverwezen naar de examencommissie en bij letteren waren er zelfs meerdere aan AI gerelateerde plagiaatzaken.
Moeilijk te bewijzen
Er zijn ongetwijfeld meer gevallen, maar het is moeilijk om te bewijzen dat er met hulp van ChatGPT geplagieerd is. ‘Alleen als de student het toegeeft. Er zijn op dit moment geen betrouwbare programma’s die AI-gebruik kunnen herkennen’, zegt Brouwers.
De meeste opleidingen zullen er wel door geraakt gaan worden
Hendrik Visser, letteren
De letterenfaculteit vindt ook dat zulke programma’s niet de oplossing zijn. Maar je kunt wel letten op de zwaktes van AI-software. Is er bijvoorbeeld sprake van ‘AI-hallucinaties’, waarbij er niet-bestaande bronnen worden opgevoerd?
AI-gebruik kan ook vastgesteld worden door naar de ‘bredere onderwijscontext’ te kijken, zegt Visser. ‘Als iemand het opeens veel beter doet en dat niet geldt voor de rest van de klas, dan kan dat een gegronde reden voor argwaan zijn.’
Maar geen enkele methode zal waterdicht zijn. AI-programma’s ontwikkelen zich steeds verder en dus zullen de opleidingen – zelfs degenen die nu denken dat het op hen geen invloed heeft – bij zichzelf te rade moeten gaan, zegt Visser. ‘Het is redelijk om ervan uit te gaan dat de meeste opleidingen er wel op de een of andere manier door geraakt gaan worden. We moeten zorgen dat we op ons qui-vive blijven en in de gaten houden hoe deze programma’s werken.’
Trainingen
Daarom werken ze bij letteren nu aan een AI-beleid voor de gehele faculteit en zijn ze bezig om AI-tools in het onderwijs te verwerken. Ze gaan ook trainingen aan docenten geven om hen te leren hoe ze ermee kunnen werken.
Ook Campus Fryslân heeft studenten en docenten gevraagd om kritisch over het onderwerp na te denken, en heeft aan het eerstejaars vak academic communication voor University College-studenten een onderdeel toegevoegd dat zich toespitst op ChatGPT en AI.
Docenten zullen moeten nadenken over wat hun doelen zijn, zegt Kloosterman. ‘Ik zou me kunnen voorstellen dat de focus van wetenschapsvakken verschuift naar creativiteit en goede ideeën, in plaats van de vraag of iemand artikelen kan samenvatten. Maar dan moeten docenten en onderwijsontwikkelaars wel nadenken over de inhoud van het onderwijs. Voor welke leerdoelen en lesmethodes is technologie een verrijking en voor welke onderdelen is het dat niet?’
De maatregelen die de universiteit tot nu toe neemt zijn er niet op gericht om mensen af te schrikken, maar om ze te adviseren zich aan de regels te houden, voegt Brouwers daaraan toe. ‘Ze zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat hun leerreis zo bevredigend en succesvol mogelijk is.’
En vergeet niet, zegt Kloosterman: ‘AI-programma’s zijn niet per definitie een middel om mee te frauderen, maar ook een middel dat heel nuttig kan zijn voor de opleiding van een student.’