Twee studenten met rode keffiyehs staan op het Harmonieplein. De ene heeft de keffiyeh om zijn hoofd gewikkeld om zijn gezicht te verbergen, gecombineerd met een zonnebril. De ander heeft hem om zijn schouders gedrapeerd. ‘Hou op me te filmen’, zegt een van hen, terwijl hij zijn hand opsteekt om de camera te blokkeren.

‘Waarom moet hij weg? Ik dacht dat dit een openbare ruimte was, iedereen mag hier komen’, antwoordt de persoon achter de camera.

De demonstranten antwoorden niet, maar richten zich tot de menigte achter hen. ‘Attentie! Er staat hier een zionist! We willen geen zionisten in ons kamp!’

Binnen enkele seconden beginnen de demonstranten te scanderen. ‘Say it loud, say it clear, Zionists aren’t welcome here!’

De video werd geüpload naar X en al snel gedeeld door de Joodse activist en voormalig directeur van het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI), met als commentaar: ‘Dit gaat alle perken te buiten. Kijk en huiver. Dit is Groningen 2024, niet 1941’.

Het filmpje werd duizenden keren bekeken en kreeg honderden boze reacties, waarna het werd opgepikt door de Nederlandse media om de verdeeldheid tussen studenten te laten zien, waar duidelijk gesuggereerd werd dat het hier om antisemitisme ging.

‘Onplezierige ervaring’

Maar is dat wat er echt gebeurde? Zijn de twee partijen echt zo diep verdeeld als ze lijken?

De persoon die werd ‘weggehoond’ was Nadav uit Israël, die informatica aan de RUG studeert. Het was een onplezierige ervaring, zegt hij. ‘Ik voelde me geïntimideerd omdat mensen tegen me schreeuwden, me uitscholden en hun middelvinger naar me opstaken.’

Ze wilden niet met me praten. Maar ze kennen me niet eens

Het feit dat ze hem een zionist noemden was ‘dom’, zegt hij. ‘Ze wilden niet met me praten. Maar ze kennen me niet eens.’

Hij wilde met de demonstranten in gesprek en uploadde de video omdat hij vond dat het liet zien hoe de die hem als Joodse student behandelden. ‘Het is natuurlijk prima om Palestina te steunen, maar er zijn zorgen over antisemitisme.’

Hij vindt dat de demonstranten de term ‘Jodendom’ kapen om hun eigen politieke agenda te bevorderen. ‘Ik vind het belachelijk. Het is cultuurkaping.’

Davidster

Luca, een Joodse student van Luxemburgse en Zwitserse afkomst die geschiedenis studeert aan de RUG, verblijft ook in het kamp. Hoewel hij er niet bij was toen Nadav werd uitgejouwd, weet hij wel dat antisemitisme niet aan de orde is. ‘Ik ben een Jood met een davidster op mijn hand getatoeëerd. Ik heb twee nachten in het kamp geslapen en de mensen daar hebben me zeer respectvol behandeld’, zegt hij.

Luca noemt zichzelf een ‘antizionist’. Dit leidde ertoe dat hij werd uitgesloten door de Joodse gemeenschap in Groningen. ‘Ik werd uit de WhatsAppgroep van de gemeenschap gezet, direct nadat ze erachter kwamen dat ik een petitie van Groningen voor Palestina had ondertekend waarin werd opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren.’ Een besluit dat zonder enige discussie werd genomen, zegt hij.

Maar wat betekent ‘zionisme’ eigenlijk? 

De eenvoudige definitie is ‘het streven naar een onafhankelijke Joodse staat’, zoals op de website van de Anne Frank Stichting staat. ‘Voor veel religieuze Joden is Israël “het beloofde land”. Maar ook veel niet-religieuze Joden hechten waarde aan het feit dat er een land is waar Joden in vrijheid en veiligheid kunnen leven.’ 

Het probleem is dat het woord ‘zionist’ vaak als scheldwoord wordt gebruikt. ‘Veel Palestijnen en aanhangers van de Palestijnse zaak maken geen onderscheid meer tussen de woorden Jood, Israëliër en zionist’, luidt de uitleg van de Anne Frank Stichting.

Ik ben een Jood met een davidster en ik heb in het kamp geslapen

En dat is precies wat hier aan de hand is. ‘Ik ben geen religieuze zionist’, benadrukt Nadav. Dat wil zeggen: hij vindt niet dat Israël een door God gegeven recht heeft op het land, ook al is hij een praktiserende Jood. ‘Ik ben gewoon een Jood die blij is dat er een land voor ons is, gezien de Holocaust. Dus als er ooit weer zoiets gebeurt, is het goed om te weten dat ik een veilige haven heb om naartoe te gaan.’

Antizionisme

Voor Luca betekent zijn antizionisme niet dat hij ook tegen het idee van een ‘nationaal thuis’ voor Joodse mensen is. Hij is wel tegen de manier waarop Israël zijn beleid uitvoert. ‘Als het zionisme inhoudt dat er een staat wordt gecreëerd die voor zijn bestaan in meerderheid Joods moet zijn, één etniciteit moet zijn, die systematische onteigening van het land van mensen, inbeslagname van eigendommen, illegale arrestaties en repressieve tactieken vereist om zelfs maar te kunnen functioneren en bestaan, dan ben ik daar tegen.’

Dat is wat de demonstranten in het kamp bedoelen wanneer ze scanderen ‘Judaism up, up! Zionism down, down!’

Luca ziet het zingen niet als een vorm van cultuurkaping. ‘Ik ben het zat dat ik telkens mijn Joods-zijn moet bewijzen! De beweringen van Israël dat het recht heeft om namens alle Joodse mensen te spreken, irriteren me mateloos.’

Niet alleen woont een groot deel van de Joden in de wereld buiten Israël, maar door de acties van de Israëlische regering brengen ze de rest van de Joodse gemeenschap wereldwijd in gevaar, vindt Luca.

Ik wil ze laten zien dat veel Israëli’s kritiek hebben op de regering

Hij staat ook zeer kritisch tegenover de manier waarop de Israëlische regering de oorlog tegen Palestina voert en noemt die koloniaal. ‘Wat ze doen is een ongekend niveau van geweld en dood op mensen loslaten. Ze zijn ongelooflijk uitbuitend en uitsluitend.’

Constant conflict

Maar dit is dan ook waar de twee studenten het met elkaar eens zijn, want ook Nadav is kritisch over de acties van zijn regering. Zeven jaar geleden verliet hij Israël, deels vanwege deze onvrede. ‘Ik wil niet in een constant conflict leven’, zegt hij. ‘Ik veracht de huidige Israëlische regering. Ze zijn extreemrechts en het land is veel religieuzer geworden.’

Nadav zegt teleurgesteld te zijn in de demonstranten omdat ze niet openstaan voor een ‘vriendelijk’ gesprek met iedereen die kritiek heeft op de demonstratie. ‘Wat ze hier doen is puur egoïstisch en narcistisch, ze veranderen niets. Ik wil ze laten zien dat zelfs Israëli’s veel kritiek hebben op de regering.’ 

Luca zegt dat de studenten Nadav het kamp uit joegen uit woede en frustratie over de situatie in Gaza. ‘Als we die studenten het gevoel hebben gegeven dat ze worden buitengesloten, dan bieden we daarvoor onze excuses aan. Natuurlijk is een dialoog productief. Maar er is een genocide gaande. Wat op dit moment belangrijker is, is actie en concrete eisen.’

Nadav is nog niet overtuigd. ‘Maar als er iemand is die zich verontschuldigt, dan is het al beter’, zegt hij. 

Hij is echter nog steeds pessimistisch over het opbouwen van een vriendschappelijke relatie met de demonstranten. ‘Ik sta altijd open voor discussie. Maar op basis van de manier waarop ze me hebben behandeld, denk ik niet dat het gevoel wederzijds is.’

Engels