‘Blijkbaar heb ik niet voldoende geworsteld’
Is Helena queer genoeg?
Door Zuzana Ludvikova
By Zuzana Ludvikova
Zuzana Ludvikova
Het is niet makkelijk om een queer student uit Polen te zijn. Thuis worden de rechten van queermensen dagelijks geschonden, evenals de rechten van etnische minderheden, van alternatieve gemeenschappen en van vrouwen.
‘Hoe homofobischer je bent, hoe meer stemmen je krijgt’, zegt student Helena Drzazgowska die arts, culture and media studeert over haar thuisland dat wordt geleid door populistische, rechtse politici met sterke katholieke waarden.
Daarom betekende het voor haar veel om zondag naar de Queer Pride Groningen op de Grote Markt te kunnen gaan, de eerste in haar leven. Niettemin worstelt ze ook hier met problemen, problemen die ze niet had verwacht.
Niet welkom
Hoewel ze biseksueel is, maken zelfs haar queervrienden in Groningen soms de grap dat ze hetero is omdat ze nu een vriend heeft.
‘Ik zeg niet dat gay mensen niet worstelen met hun geaardheid, maar biseksuelen worden ook door de queergemeenschap gestigmatiseerd en gestereotypeerd’, zegt Helena. ‘Er is mij zo vaak gezegd dat ik niet welkom ben in de LGBTQ+ gemeenschap.’
Hierdoor voelt het voor haar alsof andere LGBTQ+ mensen haar queerzijn als biseksueel niet serieus nemen. ‘Daarom schaamde ik me en was ik een beetje bang om naar de Pride te gaan. Blijkbaar ben ik niet queer genoeg, heb ik niet genoeg geworsteld.’
‘Hoewel ik christelijk was, voelde ik ook dat Jezus ongeacht wat van je houdt – dat is waar religie over gaat. Mijn oma’s zijn christelijk, maar zeggen ook dat Jezus ongeacht wat je doet van je houdt.’
Gay of hetero
Helena was twaalf toen ze voor het eerst een meisje leuk vond. Ze wist toen nog niets over relaties tussen twee vrouwen of biseksualiteit. Ze dacht dat er twee mogelijkheden waren: of je was gay, of je was hetero.
Blijkbaar ben ik niet queer genoeg, heb ik niet genoeg geworsteld
Nu weet ze dat er ook iets tussenin bestaat. Maar dat haar vrienden haar geaardheid wegwuiven door te zeggen dat ze hetero is, helpt haar totaal niet om zich onderdeel te voelen van de LGBTQ+ gemeenschap.
In Polen is Helena alleen tegenover haar moeder, haar zussen en goede vrienden uit de kast gekomen. Nu ze in Groningen is, verstopt ze zich überhaupt niet. ‘Ik voel niet eens de behoefte om uit de kast te komen, omdat het sinds altijd al onderdeel van me is geweest’, zegt ze.
Godsdienstles
Op haar Poolse school kreeg ze verplichte katholieke godsdienstlessen. Als een leerling daar niet bij wilde zijn, moest die een aanvraag doen om godsdienst te laten vallen.
‘Naarmate ik ouder werd besefte ik dat ik niet meer in God geloofde. Maar mijn moeder zei: “Je bent katholiek opgevoed, dus je moet christelijk blijven.” Ik kon er daarom niets aan doen en moest die lessen zes jaar lang volgen.’
Op Poolse scholen wordt nauwelijks over heteroseksuele relaties onderwezen, laat staan over homoseksuele relaties, zegt Helena. Waar ze wel les over kreeg, was hoe een huwelijk eruit moest zien.
Godsdienst was een les waar ik sliep of op mijn telefoon keek
In die les werd haar en haar klasgenoten verteld dat het slecht is om condooms te gebruiken en dat een vrouw haar man tevreden moet houden en altijd beschikbaar moet zijn om met hem naar bed te gaan. ‘Godsdienst was een les waar ik sliep of op mijn telefoon keek’, zegt ze.
Helena voegde zich bij de mensen op de Grote Markt in haar paarse ‘uniform’, met de regenboogvlag.
Homofoob
Toch was er ook een keer dat ze wel besloot haar zegje te doen, omdat de priester die ze lesgaf homofoob was. Helena en een vriendin namen twee uur de tijd om hem uit te leggen dat hij het bij het foute eind had door te beweren dat homoseksuele mensen het hiv-virus verspreiden.
In plaats van hem aan te vallen met scheldwoorden, probeerden ze een culturele discussie aan te gaan. ‘Aan het einde van de les was hij er eindelijk van overtuigd dat queermensen niet slecht zijn’, herinnert Helena zich.
Paradox
Het is voor Helena een vreemde paradox dat ze zich in Polen zekerder voelde over haar seksualiteit dan in Groningen. Hoewel het in Polen via beledigingen en hatelijke woorden gebeurde, werd ze wel tot de queercommunity gerekend.
In Groningen voelt ze zich minder bij de gemeenschap horen, omdat biseksualiteit niet lijkt te tellen als queer. ‘Hier worden mensen gesteund om open te zijn over hun geaardheid. Maar als ik zeg dat ik bi ben, dan antwoorden ze dat iedereen dat is en voelt het voor mij alsof ik niet tel.’
Dan antwoorden ze dat iedereen dat is en voelt het voor mij alsof ik niet tel
Omdat haar Groningse queervrienden ook gingen, besloot Helena toch naar de demonstratie te gaan zondag. Ze wilde eindelijk voelen dat ook zij bij de LGBTQ+gemeenschap hoort.
‘Ik had mijn vriend mee willen nemen als hij niet te druk was geweest’, zegt ze. ‘Maar als we samen waren gegaan, dan was ik denk ik niet welkom geweest omdat ik een heteroseksuele relatie heb.’
Acceptatie
Op de Pride zag ze een collega van haar bijbaan. ‘Op werk hebben we ook een queergemeenschap waar we praten over vriendjes, vriendinnetjes en waar uit de kast komen niet nodig is. Wij gaan gewoon chill met elkaar om.’
Helena zou willen dat iedereen deze ervaring had, zodat alle queermensen zich normaal en geaccepteerd kunnen voelen zonder officieel uit de kast te moeten komen.
En de Pride? Dat vond ze geweldig en ze kijkt al uit naar de volgende keer. ‘Uiteindelijk voelde ik me daar veilig en eindelijk echt onderdeel van de LGBTQ+gemeenschap. Ik zou heel graag meer biseksuele mensen op de Pride evenementen zien.’