Iedereen is een podcaster op de RUG
Uren werk voor zestig streams
Tariro Muzenda spendeert wekelijks zo’n vijf uur aan het beluisteren van podcasts. Komedie, popcultuur, actualiteiten: de student internationaal en Europees recht staat voor veel genres open, als de toon maar luchtig is, zoals bij haar favoriete podcast Cocktails and Takeaways.
Student minorities and multilingualism Ashley Arombe Obat is ook zo’n podcastfan. Zij luistert het liefst naar true crime of uitzendingen in de zelfhulp-hoek, zoals The Receipts Podcast. ‘Ik ben ongeveer vier jaar geleden naar podcasts gaan luisteren’, zegt ze. ‘Aanvankelijk omdat er een paar waren die bij mijn interesses aansloten, maar nu doe ik het om mezelf beter te leren begrijpen. Ik voel me er goed bij: dan kan ik even rustig gaan zitten, me ontspannen en naar andermans gedachten luisteren.’
De twee zijn bepaald niet de enigen die dol zijn op podcasts. Volgens de Markteffect Podcast Monitor van 2022 luistert 49 procent van de Nederlanders weleens naar een podcast. Onder studenten is dat zelfs 70 procent. Een op de vier luistert wekelijks of zelfs dagelijks, en gemiddeld luisteren mensen 116 minuten per week.
RUG-podcasts
Met die toenemende populariteit van podcasts stijgt ook het aantal mensen dat ze maakt. En dat zijn niet alleen mediabedrijven: het lijkt wel of elke onderneming, school, vereniging of enthousiaste eenpitter dit nieuwe medium heeft ontdekt en het nu gebruikt om elk denkbaar onderwerp te behandelen. Alleen al de RUG-gemeenschap telt veertien podcasts en waarschijnlijk nog wel meer.
Zo is daar In de wetenschap, door de universiteit zelf geproduceerd, waarin onderzoekers worden geïnterviewd en het nieuws uit de academisch Groningen wordt behandeld. Hoogleraren Janka Stoker and Harry Gerretsen zijn net begonnen met een podcast over leiderschap in onzekere tijden. En studenten maken hun eigen producties: bij de Faculty of Science and Engineering kun je bijvoorbeeld naar FSE Radio luisteren.
We worden er blij van als een aflevering een snaar raakt bij een luisteraar
Maar hoewel podcasten dus ontegenzeggelijk de mainstream heeft bereikt, worden veel uitzendingen maar een paar keer beluisterd. Neem Dura Lex, Sed Lex (‘De wet is hard, maar het is de wet’, in het Latijn), een in Groningen gemaakte podcast voor en door studenten internationaal en Europees recht en internationale betrekkingen. Gemiddeld wordt een aflevering 120 keer gestreamd.
‘Ik weet dat we niet veel luisteraars hebben, maar dat ontmoedigt ons niet’, zegt Elena Kukovica, een van de presentatoren. ‘We doen dit alle vier met het idee dat we iets wilden doen wat we leuk vonden. Het is cool dat iemand überhaupt de tijd neemt om te luisteren.’
Ze hebben wel een trouw vast publiek, zegt Elena, en dat vinden ze genoeg. ‘We zijn maar studenten. We worden er blij van als een aflevering een snaar raakt bij een luisteraar en ze zich actief met het onderwerp gaan bemoeien.’ Dura Lex, Sed Lex wil een onbevooroordeeld, neutraal perspectief bieden op globale kwesties en discussies. ‘We willen niet preken; we willen mensen wijzer maken of ten minste een gesprek aanjagen.’
Impact
Life Lessons with Kim, van student internationaal en Europees recht Kimberly Chitando, wordt zo’n zestig keer per aflevering beluisterd. Maar het is nog een hele nieuwe podcast, zegt ze, en ze is zich nog aan het ontwikkelen. ‘En al zijn er maar twee mensen die zeggen: wat een geweldige uitzending was dat, dan kan ik geloven dat ik de wereld iets te bieden heb en dat ik impact kan hebben.’
Ik vind dat ik iets te zeggen heb
Uiteindelijk hoopt ze geld te gaan verdienen aan haar show, maar voor nu richt ze zich op de interactie met haar publiek en het creëren van interessante content. ‘Ik vind dat ik iets te zeggen heb en ik wil een medium op poten zetten voor mensen zoals ik, zwarte of Afrikaanse jonge vrouwen die in dezelfde situatie verkeren en vergelijkbare ervaringen hebben.’
Kim denkt dat podcasten populair is onder studenten omdat ze zichzelf daarmee kunnen uitdrukken. ‘Het is heel makkelijk om te doen en heel laagdrempelig. Je kunt het zo privé of openbaar houden als je wilt en het is eenvoudig om je doelgroep te vinden. Het is volgens mij veel minder werk dan iets op Instagram of YouTube doen.’
Goed excuus
Promovenda Amanda Brouwers (journalistiek), die onderzoek doet naar de podcastcultuur en ook haar eigen productiebedrijf PodGront heeft, onderscheidt een aantal redenen waarom mensen achter een microfoon gaan zitten. ‘Sommige mensen zijn geïnteresseerd in audio, anderen zien het als een zakelijke kans. Ik sprak zelfs iemand die het gewoon een goed excuus vond om met zijn vrienden af te spreken.’
Maar de reden dat nu opeens iedereen een eigen podcast lijkt te hebben, beaamt ze, is omdat het dankzij technologische ontwikkelingen heel gemakkelijk is geworden. En er is waarschijnlijk ook sprake van een zelfversterkend effect: ‘Mensen beginnen een podcast juist omdat podcasts populair zijn.’
De vraag is alleen: waarom zou je, als je maar een paar luisteraars hebt? ‘Het maken zelf geeft voldoening’, zegt Brouwers. ‘Soms is het helemaal niet nodig dat een podcast een groot publiek bereikt.’
Verdieping
Voor hoogleraar politiek en religie Erin Wilson zit de voldoening van haar podcast The End of the World as We Know It? in de verdieping die zij biedt bij haar lessen. Het zaadje ervoor werd geplant toen ze merkte dat sommige studenten tijdens de lockdown niet naar haar online colleges kwamen, maar later de opnames terugluisterden.
‘Het leek erop dat studenten zo hun schermtijd wilden verminderen, of dat ze wilden multitasken’, zegt ze. Dus begon ze haar eigen podcast ‘als een langzamere en meer ontspannen versie van de online colleges’.
Studenten konden de inzichten uit de podcast meenemen naar de lessen
Ze maakte twee afleveringen per week, waarvoor ze onderzoekers uit verschillende disciplines en van verschillende faculteiten interviewde. De studenten vonden het mooi. Deels omdat de uitzendingen leuk zijn om naar te luisteren – ‘We zitten regelmatig wat met elkaar te dollen, hoewel we het hebben over behoorlijk serieuze en soms best deprimerende zaken – maar ook omdat ze ‘co-producenten van hun onderwijservaring’ werden, zoals Wilson het zegt. ‘Ze konden de inzichten uit de podcast meenemen naar de lessen, of de dingen die ze waren bijgebleven of waar ze vragen over hadden.’
Dus hoewel de podcast maar een beperkt aantal luisteraars had per aflevering – Wilsons studenten – was die van meet af aan bedoeld voor een heel specifiek, beperkt publiek. Het project leverde de hoogleraar en haar team zelfs de Best Practice in Teaching and Learning Award van de RUG op. ‘Studenten lijken podcasts leuk te vinden, dus waarom zou je ze dan niet in het onderwijs toepassen?’
Nichepubliek
Wilsons podcast is een goed voorbeeld van waar veel producenten naar streven, zegt Brouwers. ‘Het gaat ze niet om aantallen luisteraars, ze willen vooral een bepaald nichepubliek bereiken.’
Dat geldt ook voor haar eigen productiemaatschappij. Een van de projecten van PodGront, Oorverdovend, was een combinatie van podcast en openluchtvoorstelling met als thema de Tweede Wereldoorlog. ‘Voor mij persoonlijk is een project een succes als het impact heeft, als ik er ten minste een groep mensen mee bereikt heb’, zegt ze.
Podcastfans Ashley en Tariro zullen zich in elk geval niet snel voegen bij het selecte clubje luisteraars van podcasts die de RUG-gemeenschap produceert. ‘Alle podcasts waar ik naar luister zijn Brits’, zegt Ashley. Dat geldt ook voor Tariro. ‘Ik heb geprobeerd om podcasts te vinden die gaan over het leven hier, maar het is lastig om iets te vinden in het Engels.’