Docent schrijft tweede thriller

Autobiografisch is het tweede boek van Mariette Zweers niet, zegt ze, want ze zou zelf absoluut geen huisvrouw kunnen zijn, zoals de hoofdpersoon in het boek. ‘Als je de hele dag de rommel van anderen opruimt, maak je zelf niks. De volgende dag is het weer rommelig. Dan kom je niet echt verder in het leven.’

Haar eerste boek Maakbaar ging juist over een vrouw die haar gezin als verstikkend ervaart en haar toevlucht vindt in werk. Bij Mama is hier wilde ze vervolgens de andere kant beschrijven: ‘een moeder die helemaal voor dat gezin stáát, voor wie haar gezin alles is. En dat maakt haar kwetsbaar. En als haar veilige leventje in het geding komt, blijkt hoe ver ze bereid is te gaan om dat leventje te beschermen.’

Zweers is nu docent en coördineert aan aantal grote eerstejaarsvakken aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde, maar eerder werkte ze als leidinggevende bij verschillende bedrijven. Tot zo’n zeven jaar geleden het opeens begon te kriebelen. ‘Als manager stuur je anderen aan, en die ánderen maken iets. Ik wilde op een gegeven moment ook iets maken. Iets wat van begin tot einde helemaal van mij kwam.’

Bushokje

Haar geluk: ze vond een baan op de universiteit, waarbij ze parttime aan de slag kon. Dat was goed te combineren: ‘Door de rust kwam het schrijven vanzelf,’ legt ze uit.

Schrijven doet ze meestal thuis. Op de bank met een beetje leven om haar heen, of op haar schrijfkamer, zonder gedoe aan haar hoofd. Inspirerend uitzicht heeft ze niet. ‘Gewoon op een weg, en een bushokje,’ lacht ze. ‘Maar ik heb voldoende aan twee vierkante meter, een klein tafeltje en een theekan. Het zit gewoon in mijn hoofd.’

Ik wilde iets maken wat van begin tot einde helemaal van mij kwam

Mama is hier speelt zich af in een mooie omgeving waar mensen het eigenlijk heel goed hebben: mooie huizen, mooie tuinen, dure auto’s, geen zorgen over het eten wat op tafel moet komen. En toch willen ze meer. Daar gaat dit boek over: de normverschuiving die dan kan optreden.

Fraude

‘Ik ben geïnteresseerd in hoe ver mensen gaan, waar hun grenzen liggen. Je hoeft de krant maar open te slaan en je vindt voorbeelden van mensen die ogenschijnlijk alles hebben, maar toch de grenzen oprekken voor een extra voordeeltje. Het lijkt tot op zekere hoogte geaccepteerd. Dit boek worstelt met de vraag: Hoe ver ga je nu eigenlijk? Wanneer is wat je doet gewoon ‘niet zo chic’, en wanneer wordt het fraude?’

Volgens Zweers heeft iedereen zo z’n dingetjes waarvan je je kunt afvragen of het nou wel chic is. ‘Ik ken iemand die een huis dat te koop stond, kon lenen tijdens zijn scheiding. Er moesten af en toe kijkers komen, maar dan gooiden ze een paar emmers water in de kelder zodat de koop niet door ging… Tsja, iedereen doet wel wat. Dus wat dat betreft is het verhaal uit het leven gegrepen.’

Ze wil maar zeggen: de grens tussen goed en slecht is dun. ‘Het boek laat vooral zien dat we uiteindelijk maar een beetje doormodderen met z’n allen.’

Amsterdam

Haar eerste boek werd genomineerd voor de Schaduwprijs voor beste thrillerdebuut en wordt vergeleken met boeken van Saskia Noort en Esther Verhoef. Toch kwam het manuscript jarenlang niet verder dan de bekende enorme leesstapels bij uitgeverijen. Keer op keer werd ze afgewezen.

‘Het was beslist niet slecht hoor’, zegt ze. ‘Ik had het aan een manuscriptbeoordelaar laten lezen, en het was geen draft-versie of zo. Maar ja, je zit hier uiteindelijk in Groningen en heel veel van het literaire werk gebeurt toch in Amsterdam. En ik zat niet in dat literaire circuit.’ Via via vond ze twee kennissen die iemand kenden ‘in het circuit’, en zo kwam ze uiteindelijk bij uitgeverij Ambo Anthos terecht.

Wanneer is wat je doet ‘niet zo chic’, en wanneer wordt het fraude?

Inmiddels zijn er 5000 exemplaren van verkocht, inclusief de digitale versie. ‘Maar dat mogen er nu wel meer worden,’ vindt de docente, ’want je steekt er echt heel veel in, en het is leuk als andere mensen het ook leuk vinden, maar het is dringen op de markt.’

Alsjeblieft, ga!

Het schrijfproces heeft haar soms volledig in haar greep. ‘Er zijn stukken in mijn boek waar ik precies weet wat ik wil schrijven en dan vlieg ik er doorheen. En natuurlijk loop ik op een gegeven moment ergens vast. Maar ik moet dan gewoon aan mijn stoel geplakt blijven zitten en op een gegeven moment komt het wel weer.’

‘Op een gegeven moment ben ik alleen nog maar met dat boek bezig. Alles wat ik dan zeg, gaat erover en ik ben niet meer geïnteresseerd in anderen.’ Dan gaat ze – cliché, maar toch – een week naar een huisje op de hei. ‘Dan zegt mijn gezin: Alsjeblieft, ga! Dan ben je daarna gewoon weer terug. Ze voelen aankomen dat ik even weg moet, om meters te maken.’

Als ze haar eigen werk later terugleest, is ze eigenlijk altijd wel tevreden. ‘Soms lees ik het terug en denk ik: Goh, dat heb ik nog niet zo slecht gedaan! Maar er zijn ook wel bepaalde zinnetjes die je in het begin gebruikt waarvan je later denkt: oh, dit is echt héél kitscherig, terwijl je ze in het begin het heel mooi vond. Dan schreef ik bijvoorbeeld “’Ja,’ zei ze, terwijl ze in een kopje thee roerde.” Dat is écht lelijk.’

Bang voor een writers block is ze niet. ‘Het is een ambacht waar je steeds behendiger in wordt. Ik heb zo nog wel vijf ideeën voor boeken liggen, dus dat is niet het probleem. Maar het is hard werken hoor, het komt niet vanzelf.’