Ziek door schimmel in je huis
Hoesten, hoofdpijn en koorts
Door Ana Tudose
By Ana Tudose
Ana Tudose
De stank was niet te harden.
De blauwgroene pluis kwam uit de ventilator in de badkamer gekropen en was langzaam het witte plafond aan het overnemen. ‘De schimmel zat echt in het hele ventilatiesysteem in de Sugar Homes. Ik heb het schoongemaakt, maar het kwam direct weer terug. Er was niks aan te doen’, zegt student internationaal recht Dean.
Het was niet alleen vies, maar ook heel ongezond. Al snel nadat hij zijn intrek had genomen, werd Dean ziek. ‘Om de drie weken was ik verkouden. Ik hoestte en kreeg koorts. Ik zat heel vaak ziek thuis. Daar werd het waarschijnlijk alleen maar erger van, maar ik kon nergens heen’, zegt hij. ‘Een kamer vinden in Groningen wordt steeds moeilijker.’
Toen hij eindelijk toch verhuisde, voelde hij zich direct beter. ‘Na twee weken waren alle symptomen verdwenen’, zegt Dean – een pseudoniem, omdat hij met zijn huisbaas in een rechtszaak verwikkeld is over de borg.
Ongezond
Het is maar goed ook dat Dean een nieuwe kamer vond, want volgens de GGD kan schimmel heel slecht voor je gezondheid zijn, zeker als je astma of een andere longaandoening hebt. Je kan keelpijn en een verstopte neus krijgen, gaan hoesten en niezen, kortademig worden. Hoe langer je wordt blootgesteld, hoe erger: je kan dan ook last krijgen van vermoeidheid, hoofdpijn, misselijkheid en koorts.
Door de natte winters in Nederland kan schimmel zich goed verspreiden, zegt Sonja Billerbeck, onderzoeker in moleculaire biologie. ‘Schimmel kan wel tegen een stootje. En het zijn eukaryoten – cellen met een nucleus, net zoals menselijke cellen. Ze zijn dus veel meer verwant aan ons dan aan bacteriën. Daarom houden ze van dezelfde soort omgeving als mensen, maar dan wat vochtiger.’
Ik heb het schoongemaakt, maar het kwam direct weer terug
In de winter komt schimmel sowieso meer voor. Maar in tegenstelling tot landen zoals Spanje, waar het in de zomer zo warm en droog is dat de schimmel verdwijnt, is schimmel in Nederland een blijvend probleem, zegt Billerbeck.
Omdat de meeste gebouwen hier redelijk oud zijn en mensen nu de verwarming laag zetten vanwege de hoge energieprijzen, komt schimmel veel voor op raamkozijnen en muren, in hoekjes en gaatjes. ‘Schimmel gedijt vooral goed in huizen uit de jaren dertig. Daar zijn de omstandigheden echt perfect’, zegt Billerbeck. ‘Deze huizen zijn gemaakt van klei en soms zelfs papier. Dat laatste is eigenlijk gewoon suiker, en dat is een voedselbron voor schimmel. Als er dan water bij komt kijken, vermenigvuldigen de sporen zich en groeit de schimmel.’
Ze is er alleen niet zo zeker van of je wel zo’n directe link kunt leggen tussen gezondheidsproblemen en schimmelsporen. ‘Het is een heel ingewikkeld onderwerp en ik weet niet of er genoeg onderzoek is om dat te analyseren. Er komen heel veel verschillende dingen bij kijken’, zegt ze. Het kan ook liggen aan andere microbiële stoffen en biotoxines die voorkomen bij vocht en schimmel, wijst recent onderzoek uit. ‘En luchtvervuiling kan ook invloed hebben op longaandoeningen zorgen.’
Nederlands weer
Maar wat student internationaal Europees recht Vaszilia betreft staat het buiten kijf dat haar vele verkoudheden werden veroorzaakt door het beschimmelde huis waar ze woonde. Aanvankelijk dacht ze dat haar verstopte neus en gehoest aan het Nederlandse weer lagen, aangezien ze hier in de winter was komen wonen. Ze had ook studiestress. ‘Maar het werd steeds erger. Ik werd zelfs ziek tijdens de tentamenweek, wat ook niet hielp’, zegt ze.
Schimmel gedijt vooral goed in huizen uit de jaren dertig
Pas nadat ze al verhuisd was, realiseerde ze zich dat schimmel waarschijnlijk de boosdoener was: haar voortdurende verkoudheden verdwenen als sneeuw voor de zon.
‘Er woonden al twee mensen toen ik erbij kwam. Het waren jongens, dus het appartement was niet heel schoon. Zij trokken zich daar weinig van aan. Misschien was dat de oorzaak van de schimmel in de badkamer’, speculeert ze.
Luchten
Ze probeerde de schimmel weg te poetsen met een sterk middel en luchtte zo veel mogelijk. Maar het was niet genoeg, de schimmel bleef maar terugkomen. ‘Er zat geen raam in de badkamer, dus stonden de andere ramen in het appartement zo veel mogelijk open.’
Ze vroeg de huisbaas om hulp, maar die weigerde. ‘Hij zei de hele tijd dat het niet zijn verantwoordelijkheid was en dat het wel zou verdwijnen als we genoeg luchtten.’
Hetzelfde overkwam Dean. ‘Het kon de huisbaas helemaal niks schelen.’
Ik wilde voorkomen dat mijn aandoening weer oplaaide
Maar zo simpel is het allemaal niet, zegt een medewerker van een Gronings verhuurbedrijf. ‘Schimmel komt heel veel voor in Nederland. Veel mensen hebben het minstens een keer in huis gehad. De isolatie in veel huizen is oud en vooral in de winter leidt het temperatuurverschil tot condensatie, en dat zorgt weer voor schimmel.’
De beste oplossing is om de isolatie te vernieuwen, zegt hij. ‘Maar dat is te duur. Bovendien zou dan ook de huur omhoog gaan en dan kunnen studenten het niet meer betalen.’
Triggeren
Bulent, een Turkse uitwisselingsstudent die marketing en management studeert, hoopt er nog steeds op dat zijn huisbaas iets aan zijn beschimmelde studio gaat doen. ‘Ik rook het zodra ik de kamer inliep.’ Hij begon direct met schoonmaken. ‘Ik heb een aandoening waarbij je een overgroei aan bacteriën in de dunne darm hebt, waarschijnlijk omdat ik ben blootgesteld aan zware metalen. Ik wilde voorkomen dat dat weer oplaaide. Schimmels kunnen het immuunsysteem triggeren, net als zware metalen.’
Hij lucht iedere dag. ‘Ik slaap zelfs met het raam open. Maar ik heb een houten vloer en die is verrot.’ Hij vertelde zijn huisbaas over de schimmel, maar er is nog niemand langsgekomen om te kijken. ‘Maar dat was pas afgelopen week, dus hopelijk komt er snel iemand.’
Bulent weet nog niet wat hij doet als de huisbaas niet met een oplossing komt. ‘Ik denk dat ik het hier nog wel een paar maanden volhoud. Daarna ga ik terug naar Turkije. Of anders ga ik op zoek naar een nieuwe kamer.’
Zo kom je van schimmel af
- Zet ramen open zodat het vocht uit de lucht kan trekken. Lucht vooral tijdens het douchen en koken.
- Maak je het filter van je afzuigkap en de mechanische ventilatie regelmatig schoon, want als die verstopt raken werken ze minder goed.
- Hang je was niet binnen te drogen. Doe je dat toch, zet dan in ieder geval de ramen open. Zonder ventilatie trekt het vocht dat uit de was verdampt in het plafond en de muren en daar wordt de schimmel erger van.
- De meest milieuvriendelijke manier om schimmel te verwijderen is met soda (los 6 gram op in een liter water) of schoonmaakazijn. Als dat niet werkt, kun je een speciaal antischimmelmiddel proberen. Maar als de situatie niet verandert, zal de schimmel gewoon terugkomen.
Schimmel, net als huismijt kent eigenlijk maar een remedie. Stoken en ventileren. Zeer energie-onvriendelijk maar de gezondheidsschade die je op kan lopen die wil je echt niet. Wegpoetsen is alleen oppervlakkig. Als je het warm en droog is trekt de schimmel zich gewoon terug in in de muren of kozijnen om bij vocht weer even hard terug te komen. Als je een pan water kookt dan is het vochtniveau weer voldoende op peil voor schimmel en huismijt om weer 3 weken vooruit te kunnen. Gezien de huidige energiecrisis kunnen zal de gezondheid met al die isolatiemaatregelen niet beter worden, alhoewel tocht ook slecht is natuurlijk. Wellicht zou de gemeente haar prioriteiten moeten leggen bij woningverbetering in lage inkomenswijken waar nog veel mensen in de schimmel, vocht en tocht zitten te wachten op actie, i.p.v. dat gemeente “ons gemeenschapsgeld”uitgeeft aan nutteloze zaken als gele steentjes op de Munnikeholm of een lelijke betonnen bak voor de A-kerk waar niemand op zit te wachten.
In Hoogkerk waar de suikerfabriek afvalwater in de grond injecteert is het grondwaterniveau daardoor kunstmatig omhooggebracht. Resultaat; de muren van huizen zuigen zich vol als een spons. Simpele natuurkunde; het spanningsverschil wil zich opheffen, oftewel “osmose, principe van de communicerende vaten”. Binnen staat bij de mensen de schimmel oip het behang. Zij strijden al jaren tegen dit onrecht. Je wordt er ziek van en kunt er zelfs longkanker van krijgen. In New Orleans zijn na orkaan Katrina hele wijken onleefbaar geworden door de schimmel na de overstromingen, maar de de meeste mensen zijn alles kwijt geraakt en hebben niet het geld om ergens anders heen te kunnen. “Veel plezier met doodgaan” is het devies.In Engeland waren er zo’n 15 jaar geleden ook zware overstromingen. Het enige dat daar werkte was een huis helemaal strippen tot op het skelet en er 3 weken lang hittekanonnen in laten blazen.
NB. Al jaren gelden waarschuwden wetenschappers dat mensen ziek worden van een “gebalanceerd ventilatiesysteem”. “Een huis met zo’n systeem wil je echt niet kopen” adviseerde men. De lucht met de warmte wordt eindeloos gerecycled, maar de pathogenen en schimmels ook. In de UB schijnen ze dat ook te hebben en er kan geen raam meer open. Een gebouw mag natuurlijk niet tochten, maar wel kunnen “ademen”. Ook bleek al decennia geleden uit wetenschappelijk onderzoek dat in een voorbeeldgemeente als Groningen de huizen veel te goed geisoleerd zijn. Gevolg; veel longziekten en voor (huis)artsen met hun beperkte folderwijsheid onverkaarbare klachten. “Och weer zo’n hypochonder denkt de arts dan.
Ook is het al decennia bekend dat op scholen de ventilatie ver onder de maat is en het CO2 gehalte vaak veel te hoog waardoor kinderen concentratieproblemen hebben en slecht presteren, hoofdpijn krijgen etc. “Zet maar een raampje open” zegt de leerkracht dan. In de UB was het vaak ook benauwd als het druk was in tentamenperiodes. Dan werd je snel suf en kon je moeilijk nog concentreren.
Na drie jaar corona zou je verwachten dat dit nu wel een speerpunt zou zijn geworden. Maar nee, de ziekte is grotendeels weg dus het is “business al usual”. De zorgkosten in Nederland zullen hierdoor echter wel onverminderd blijven stijgen. Dus top woningeigenaren en cooperaties de hand boven het hoofd te houden door ze huurwinsten te laten wegsluizen en hen dwingen haast te maken met verbeteringen!
Om lichtpuntje tegenover alle horrorverhalen te zetten: Toen ik mijn huisbaas vertelde dat ik de schimmel op mijn raam niet goed weg kreeg (ik kon poetsen wat ik wilde maar na een week was het terug), hebben we samen alle oude kit eruit gesneden en de ramen opnieuw gekit. Dat hielp al flink. Daarna kwam er subsidie van de gemeente vrij en is er een schilder langs geweest om ook al het binnenwerk een keer opnieuw te doen, en hebben we slimme verwarmingsknoppen gekregen die ook gelijk het vochtgehalte in huis meten. Ik besef na zo’n stuk altijd weer goed hoeveel geluk ik heb met een betrokken huisbaas
Helaas past de gezondheid van huur betalende inwoners die in hun huizen wonen niet in het winstmodel van huisbazen.