‘Goede voornemens en de wil om iets te veranderen maakt mensen wie ze zijn’, zegt RUG-psycholoog Arie Dijkstra, expert in gedragsverandering. ‘Evolutionair gezien is het de manier waarop we ons aanpassen aan veranderingen in de omgeving.’

In de westerse cultuur komt dit verlangen naar verandering tot uiting rond de start van het nieuwe jaar. Dat moment maakt het makkelijker om ze vast te stellen en vast te houden. ‘Je voelt een band met anderen – een soort sociale norm, of druk. Ook commerciële activiteiten kunnen mensen daarmee helpen. Bijvoorbeeld met goedkopere inschrijvingen bij de sportschool op 1 januari.’

Motivatie

Die goedkopere inschrijving kan je op weg helpen, maar het is geen garantie voor succes. ‘De weg naar nieuw gedrag vereist investering’, benadrukt Dijkstra. Een succesvol voornemen heeft drie dingen nodig, doceert hij: ‘Motivatie, planning en het gedrag uitvoeren.’ Maar als motivatie en planning niet goed genoeg zijn, of als de resultaten niet voldoen aan je norm, dan zal het voornemen waarschijnlijk sneuvelen. 

En dus is het beter om kleine veranderingen in je leven te maken dan grote. Die kosten minder moeite. ‘Dat betekent niet dat ze succesvoller zijn. Het hangt af van hoe groot de motivatie is, maar in het algemeen vereisen kleinere investeringen een kleinere motivatie.’

En tot slot: maakt geen voornemens omdat het moet. ‘Goede voornemens worden gemaakt op basis van waarden.’ Waarden die mensen maken wie ze zijn en die leiden tot een gelukkiger leven als eraan tegemoet wordt gekomen. ‘Leef volgens je waarden en bepaal of je de behoefte en motivatie hebt. Je bent geen slecht mens als je niet elk jaar verandert.’

Gelukkig zijn op mezelf

‘Ik wil meer dingen in m’n eentje doen. Alleen reizen, een wandeling maken in m’n eentje en sporten zonder andere mensen om me heen, om de ervaring echter te laten voelen. Het gebeurt veel te vaak dat ik thuisblijf en iets niet doe wat ik in m’n eentje heel leuk had kunnen vinden, alleen maar omdat er niemand is om het mee te doen. Ik denk dat ik heel gelukkig kan worden als ik eraan wen om in m’n eentje te zijn. Ik denk ook dat ik het dan leuker vind om tijd met anderen door te brengen omdat ik minder het idee zal hebben dat ze alleen maar meedoen om het meedoen.’

Iets nieuws doen

‘Ik wil graag openstaan voor verandering en voor nieuwe avonturen. Ik wil het liefst voor het eind van dit jaar naar een andere stad verhuizen, misschien zelfs wel naar een ander land. Het is tijd om iets spannends en nieuws te doen. Soms voelt het alsof ik een beetje vastgelopen ben hier, zeker de afgelopen twee jaar met alle lockdowns. Ik word echt helemaal gek van wandelingetjes door de stad om de tijd te slijten. Ik ken inmiddels iedere straatsteen uit m’n hoofd. Ik ben hier gezapig geworden, maar ik ben in de twintig; ik wil niet gezapig zijn.’

De plant water geven

‘Ik stel mezelf dit jaar een kleine taak: één plant in leven houden. Ik heb tot nu toe iedere plant die ik had om zeep geholpen. Ik heb heel veel gedroogde rozen, omdat het makkelijker is om iets te laten verdrogen dan ervoor te zorgen. Maar ik word ouder en het is tijd om een routine te creëren. Om planten in leven te houden moet je rustig en georganiseerd zijn. Dat zijn twee dingen die ik niet ben, zeker niet nu met deze nieuwe lockdown. En dan doe ik ook nog eens een bestuursjaar naast mijn studie. Door mezelf verantwoordelijk te maken voor niet alleen mijn leven maar ook dat van een plant, hoop ik een betere balans in mijn leven aan te brengen.’

De kat voeren

‘Mijn vriendje is onlangs verhuisd naar z’n eigen appartement. Hij is opgegroeid met heel veel honden en ik wist dat hij het in Groningen miste om een huisdier te hebben. Ik heb hem een kat voor zijn verjaardag gegeven en daar heb ik hem in het begin heel veel mee geholpen, maar daarna niet meer. Dus ik wil hem graag helpen door kleine dingetjes te doen zoals de kattenbak leegscheppen en kattenvoer kopen. Hij heeft veel deadlines en dan hoeft hij zich daar weer minder zorgen over te maken. Als ik de behoeftes van de kat bewust meeneem als ik boodschappen doe, ligt de focus niet meer op mijzelf en kan ik onbaatzuchtiger worden.’

Lijstjes maken

‘Ik wil beter leren plannen en studeren, dus ik ga lijstjes maken. Het worden lijstjes van ongeveer twintig kleine dingen die ik moet doen, zoals een koude douche nemen, mediteren, een hoofdstuk voor m’n studie lezen, enzovoorts. In plaats van heel grote dingen op te schrijven, deel ik m’n taken op. Dus in plaats van de hele opdracht die ik moet doen, schrijf ik dat ik een hoofdstuk moet lezen. Dan kan ik echt genoegdoening halen uit het afstrepen van de taken. Mijn hoofd is altijd heel vol en door lijstjes te maken kan ik m’n leven organiseren zonder de essentiële dingen te vergeten.’

Mijzelf voorrang geven

‘Ik wil meer mindful zijn over waar ik m’n energie aan besteed. Het afgelopen jaar heb ik voortdurend dingen voor anderen gedaan. Ik heb de neiging mezelf op te zadelen met allemaal dingen voor andere mensen, en ik ben heel bang om mensen teleur te stellen. Ik vind het heel leuk om dingen voor en met anderen te doen, maar ik weet nu ook hoe mooi het is om op mezelf te focussen en voorrang te geven aan mezelf en wat belangrijk is voor mij.’

Schrijven

‘Ik ben vaak wat chaotisch en vergeetachtig, dus dan vergeet ik leuke dingen die ik heb gedaan of interessante gesprekken die ik heb gehad. Dit jaar heb ik een notitieboekje gekocht en daar wil ik iedere dag een paar zinnen in opschrijven over wat ik heb gedaan en belangrijke dingen die er zijn gebeurd. Ik ben niet echt een schrijver, dus het wordt geen dagboek, meer een soort logboek van m’n herinneringen. Ik wil graag terug kunnen lezen wat m’n vrienden hebben gezegd, zodat ik kan kijken hoe het met ze gaat en vragen of er iets aan de hand is. Ik vind het fijn om mensen te laten zien dat ik heb onthouden wat ze me vertelden.’

Vaker iets zeggen

‘Ik wil vaker dingen tegen mensen zeggen, zoals een complimentje of een opmerking over iets dat ze aan hun uiterlijk veranderd hebben. Heel simpel, maar hopelijk wel effectief. Je vergeet al om snel mensen te laten zien dat je aandacht voor ze hebt. Ik vind het altijd heel fijn als mensen iets aan me zien en dat ook zeggen. Een simpele opmerking als “Ben je naar de kapper geweest? Ziet er goed uit” kan heel veel betekenen. Het is niet alleen fijn voor anderen, maar het voelt voor mij ook beter om deze gedachten uit te spreken in plaats van ze voor me te houden.’

Een half uur iets doen

‘Ik zou graag iedere dag een half uur iets doen wat ik moet doen, zoals studeren. Door de lockdowns denk ik steeds dat ik later ook kan studeren, waardoor ik heel erg lui geworden ben. Dus door iedere dag minstens dertig minuten iets nuttigs te doen, hoop ik te voorkomen dat ik me aan het eind van de dag schuldig voel. Dan ben ik ook niet te streng voor mezelf. Ik realiseerde me dat als ik na een half uur goed bezig ben, ik vaak nog wel twee of drie uur langer doorga. En dan heb ik daarna tijd om dingen te doen die ik leuk vind.’

Geen vader worden

‘Mijn voornemen dit jaar is om geen vader te worden. Dat is het eigenlijk wel. Ik ben meestal niet zo van de goede voornemens. Ze gaan altijd over iets aan jezelf verbeteren of veranderen, maar ik vind het juist heel fijn dat ik geen kinderen heb, dus dat wil ik graag zo houden. De meeste mensen weten niet dat ik homo ben. Dus kinderen krijgen met een andere man is sowieso zo goed als onmogelijk. Dus dit voornemen gaat er eigenlijk meer over dat ik open wil zijn over wie ik ben. Ik wil dit niet veranderen en daarmee mijn identiteit bevestigen.’

Engels