Waarom toch die sweater en sneakers?
Het uniform van de student
‘Wat leuk dat je er anders uitziet!’
De Griekse Maria lijkt opgelucht als ze ziet dat ik me in het zwart gekleed heb voor onze date. Tot nu toe droegen al haar matches namelijk witte sneakers met een blauwe spijkerbroek, afgetopt met een wit T-shirt of een sweater. ‘Nederlandse studenten zien er allemaal hetzelfde uit’, verzucht ze.
Is het echt zo erg? Ik vraag het aan andere internationale studenten. Die blijken het roerend met Maria eens te zijn. ‘Het is één grote roedel’, zegt communicatiestudent Yasmeen uit Frankrijk. ‘De jongens doen ook allemaal om de vijf seconden hun haar achter hun oor. Ik merk bij mezelf dat ik dan denk: die is Nederlands en zit vast bij een vereniging.’
Danielle Baird, een Amerikaanse student internationaal en Europees recht, ziet opvallend vaak hoodies. ‘Ik weet nog dat ik het een beetje slecht van mezelf vond dat ik daar op lette’, zegt ze. En volgens student Europese talen en culturen Amy kun je de meiden daarnaast uittekenen in Doc Martens. ‘En die haarclips, oh!’
Wijde broeken
Nog zo’n vaste waarde in de garderobe van vrouwelijk studerend Nederland: felgekleurde wijde broeken. ‘Ze moeten die haast wel allemaal op dezelfde plek kopen’, zegt student international relations Manish Jha Manishuit India gekscherend. De Arubaanse Christopher, die computing science studeert, gaat er automatisch vanuit dat een student Nederlands is als ze uitlopende broekspijpen heeft. ‘Ik heb dat nog nooit ergens anders gezien.’
Noem het stereotyperend, maar het is een dresscode waar vriendinnen Allinda, Isabelle en Juliette zich in elk geval in herkennen. ‘We worden geïnspireerd door wat andere studenten dragen op straat’, zegt Juliette. Waarom Nederlandse studenten er zo vergelijkbaar uitzien? ‘Misschien omdat ze bij hun vriendengroep willen horen en zich daarom hetzelfde kleden als hun vrienden’, denkt Allinda.
Student Miriam moet er soms om lachen met haar vrienden, vertelt ze. ‘Soms schamen we ons een beetje als we afspreken en beseffen: oh shit, we zien er hetzelfde uit! Maar dat is nog steeds geen reden om de dag erna iets compleet anders aan te trekken.’
Identiteit
Volgens universitair docent sociale psychologie Lise Jans is het logisch dat Nederlandse studenten zich hetzelfde kleden als hun vrienden. ‘Mensen vinden het fijn om ergens bij te horen. Dus letten ze op de normen: wat doen anderen, hoe gedragen zij zich?’
Kleding is een makkelijke en duidelijk zichtbare manier om je identiteit aan anderen te laten zien, legt Jans uit. ‘Nog voor je iets gezegd hebt, geef je al een signaal af. Daarom dragen mensen voor een sollicitatiegesprek ook andere kleding dan wanneer ze met hun vrienden zijn: ze willen iets anders uitstralen. En als je naar een festival gaat, kleed je je weer anders dan voor een gala of college.’
Kleding creëert daarnaast een gemeenschappelijke band, zegt sociaal psycholoog Russell Spears. ‘In het Verenigd Koninkrijk, waar ik vandaan kom, dragen mensen op school vaak een uniform, zodat iedereen hetzelfde behandeld wordt ongeacht zijn afkomst. Maar hier kiezen mensen ervoor hetzelfde te dragen.’
Zulke groepsvorming zie je op allerlei niveaus, zegt hij. ‘Mensen doen dat ook met andere generaties. Jij draagt ook andere kleding dan je vader.’
Exclusieve club
Spears constateert wel dat bij studentenverenigingen een sterkere dresscode lijkt te gelden dan onder andere groepen studenten. ‘Zij zien zichzelf waarschijnlijk als leden van een exclusieve club. Met hun kleding communiceren ze dat verschil. Het maakt een deel uit van hun standaard.’
Jans, die in het verleden onderzoek deed naar het maken van teamshirts door studenten, herkent dit. ‘In een studentenvereniging heb je sterke normen en leer je door een ontgroening eigenlijk al meteen hoe je je hoort te gedragen binnen de groep. Hetzelfde jasje met hetzelfde logo creëert verbinding en kan helpen bij het vormen van een sterke groepsidentiteit. De kleding kan dan dus een strategie zijn.’
Maar waar komt dat vandaan, die typische outfits met uitlopende broeken, hoodies of sneakers? ‘Het is speculatief, maar ik denk dat Nederlanders het vaak niet te moeilijk willen hebben’, zegt Jans. ‘De spijkerbroek is in Nederland een heel toegankelijke kledingkeuze, terwijl ze er in veel andere landen niet aan moeten denken om dat op een werkdag te dragen.’
De casual studentenlook suggereert dat je er geen moeite voor hebt gedaan, merkt Jans op. Het lijkt dan alsof je helemaal niet bezig bent met je kleding, maar eigenlijk heb je het juist goed doordacht. ‘En toch draagt iedereen die spijkerbroek of joggingbroek.’
Ouderejaars
Studenten zelf hebben een andere blik op de kledingkeuzes die ze maken. Volgens filosofiestudent Dax zou het wel eens kunnen meespelen dat jongere studenten opkijken tegen derde- of vierdejaars studenten. ‘Ik had dat zelf een paar jaar geleden als eerstejaars. Ik zag oudere jongens met een bepaalde stijl en dacht: wauw, dat is vet. Uiteindelijk begon ik hetzelfde te dragen.’
Christopher denkt dat het per studie verschilt. Letterenstudenten zouden creatiever zijn in hun kledingkeuze dan de mensen van natuurwetenschappen of economie. ‘Rechtenstudenten dragen vaak wat meer formele kleding, maar op Zernike zie ik meer makkelijke kleren.’
Zelfs voor de internationals wordt de Nederlandse kledingstijl uiteindelijk de standaard. ‘Ik zie het niet meer zo’, zegt de Britse student wiskunde Ella Turtle. ‘Het is zo normaal dat je eraan gewend raakt.’ Yasmeen en haar vriendinnen zijn zich geleidelijk zelfs gaan aanpassen. ‘We dragen nu ook Doc Martens en een haarclip. Het gebeurt gewoon, je past je aan en wordt er een beetje ingezogen om er ook bij te horen.’
NASCHRIFT: De oorspronkelijke (hoofd)foto bij dit verhaal is na publicatie vervangen. Een van de studenten op deze foto vormt met zijn duim en wijsvinger een rondje en strekt daarbij de andere vingers en pink. Het is een alom bekend signaal van ‘het is okay’ of ‘het gaat goed’. In studentenkringen wordt het bovendien ook gebruikt als een ludieke ‘grap’: als je er naar kijkt, mag de persoon die het symbool maakt je slaan (tenzij je zelf actie onderneemt). Maar het heeft de laatste jaren (in met name Angelsaksische landen) ook een andere betekenis gekregen: rechts-extreme organisaties verbeelden er de ‘white supremacy’ mee. Lezers van UKrant, Groningen telt een grote internationale gemeenschap, lieten weten dat ze zich om deze reden storen aan de foto. Daarom hebben we besloten die te vervangen. Voor alle duidelijkheid: de student die het signaal maakte, treft geen enkele blaam.
Hoofdredactie UKrant