Saoedische studentes over Groningen
‘Het is geweldig om onafhankelijk te zijn’
Fatima Almusabbeh. Foto Reyer Boxem
Door Yelena Kilina
By Yelena Kilina
Fatima Almusabbeh (21) derdejaars geneeskunde
Fatima had twee dromen: geneeskunde studeren en niet zomaar een ‘doorsnee studentenleven in Saoedi-Arabië’ leiden. Door naar Groningen te komen voor een bachelor medicijnen vervulde ze die allebei tegelijk. Ze ging hier met haar studie van start terwijl ze wist dat ze maar een paar jaar de tijd had om Nederlands te leren op B2-niveau, wat een toelatingseis is voor de master.
‘Ik dacht: ik hou wel van een uitdaging! Ik ben ervan overtuigd dat je nieuwe kennis opdoet als je een andere taal spreekt.’
Geen taboes
Het lukte haar. Na drie jaar geneeskunde spreekt ze uitstekend Nederlands. ‘Het helpt me om me hier thuis te voelen. Ik sta dichter bij de mensen en ik voel me niet zo’n buitenstaander.’ Maar wat als ze de taal nooit meer nodig heeft als ze straks afgestudeerd is? ‘Ik zal altijd onderzoeken kunnen lezen die in het Nederlands geschreven zijn. En zelfs als ik niet hier blijf wonen, dan wil ik alsnog af en toe terugkomen naar het land waar ik mijn studententijd doorbracht’, zegt ze.
Belangrijker nog: doordat ze de taal spreekt heeft ze inzicht gekregen in de Nederlandse normen en waarden. Ze waardeert het dat Nederlanders zo makkelijk praten over taboes. ‘Als er een probleem is, zullen Nederlanders nooit doen of het niet bestaat terwijl iedereen weet dat het wel bestaat.’ En de mensen hier zwijgen ook niet over ‘zware onderwerpen zoals alcohol- en drugsverslaving’, hoe pijnlijk dat ook kan zijn.
Botsen
Studeren in Nederland heeft haar veranderd, zegt Fatima. ‘Toen ik hier aankwam, dacht ik dat ik heel ruimdenkend was. Maar ik leer nog elk jaar bij en sta steeds minder snel klaar met mijn oordeel.’ Haar vrienden en familieleden zien dat ook en daardoor botsen ze soms. ‘Het vervelendste aan wonen in het buitenland is dat je familie en vrienden niet dezelfde dingen meemaken.’
Ik ben er trots op dat we ten goede veranderen
Fatima’s Saoedische vrienden zijn altijd heel nieuwsgierig hoe haar dagelijkse leven als student eruitziet. Hoe is het om hier te studeren en om helemaal onafhankelijk te zijn? Heeft ze hier haar eigen kringetje van mensen opgebouwd? Het is een compleet andere wereld voor hen.
Ondertussen moet Fatima in Groningen juist vooroordelen over Saoedi-Arabië ontkrachten. Dat vind ze overigens niet zo erg, omdat veel van die vooroordelen ooit klopten. ‘Ik schaam me niet voor onze geschiedenis, maar ik ben er trots op dat we ten goede aan het veranderen zijn.’
Vrouwenrechten
Omdat Saoedi-Arabië een islamitische theocratie is, gaan veel mensen er vanuit dat alles wat daar gebeurt geworteld is in religie, zegt Fatima. ‘Maar dat is niet zo. Dingen die Saoedische vrouwen vroeger niet mochten doen, zoals autorijden of reizen zonder toestemming van een mannelijk familielid, hebben niets te maken met de essentie van het geloof.’ Mensen moeten onderscheid maken tussen religie en politiek, vindt ze.
Een vrouw heeft volgens de islam juist veel rechten, zegt Fatima. ‘Als ik geen rechten had, zou ik nu niet in m’n eentje in Nederland studeren. Ik heb nooit het idee gehad dat ik als vrouw zwak ben. Mijn vader is een ruimdenkend iemand en hij vormde nooit een belemmering voor mijn vrijheid. Ik heb me nooit afhankelijk gevoeld van een man. Mijn moeder reed mij zelf rond, hoewel dat niet buiten onze eigen buurt kon.’
Er is in de afgelopen paar jaar veel veranderd in Saoedi-Arabië, zegt ze, en de cultuur van de jongere generatie verandert mee. ‘Zolang er maar een stijgende lijn in blijft zitten en vrouwen steeds meer rechten krijgen, dat is het belangrijkste.’
Foto Reyer Boxem
Saja Al Jasim (23) vierdejaars geneeskunde
Terwijl het voor vrouwen in haar vaderland Saoedi-Arabië op dat moment nog verboden was om achter het stuur van een auto te kruipen, fietste Saja – toen achttien jaar oud – op eigen houtje door heel Groningen. ‘Het was een geweldig gevoel om in m’n eentje te zijn, niet afhankelijk van wie dan ook’, blikt ze terug. ‘Dat zou ik voor geen goud willen inleveren.’
Het was de eerste keer dat ze uit het Midden-Oosten weg was. Om in Nederland te kunnen studeren had ze alles wat haar vertrouwd was achter moeten laten. Anders dan aan de universiteiten in dit land, volgen mannen en vrouwen in Saoedi-Arabië geen colleges samen. ‘Ik kwam van een meisjesschool, dus ik moest er wel aan wennen om in een gemengde klas te zitten. Het is niet dat ik het raar of fout vind, maar ik moest wel even acclimatiseren’, zegt Saja.
Zelfstandiger
Ze ontdekte tot haar verbazing dat Saoedische meisjes hier zelfstandiger zijn dan de jongens. ‘Veel van hen zijn niet gewend om alleen te zijn en ze hangen erg aan hun familie. De meiden zijn niet echt eenzaam, omdat ze voor elkaar zorgen.’
Eigenlijk zou Saja in Groningen moeten samenwonen met een mannelijk familielid. Dat is een vereiste wanneer je als vrouwelijke student met een King Abdullah-beurs in het buitenland gaat studeren. ‘Maar dat wordt niet echt gecheckt als je eenmaal de grens over bent’, zegt Saja. Haar broer komt af en toe op bezoek, maar alleen als ze vrij is. ‘Soms gaan we samen op reis, maar ik woon op mezelf.’
Voor jezelf opkomen
De Saoedische komt over als een zelfverzekerde vrouw. Maar dat is wel eens anders geweest, zegt ze: ‘Ik was in het begin een heel passieve student.’ In haar cultuur hoor je als middelbare scholier geen eigen mening te hebben. De leerlingen leren hun aantekeningen uit het hoofd en dreunen die op, legt ze uit. ‘Het onderwijssysteem is daar hiërarchischer.’
Mijn studiegenoten hebben me zelfvertrouwen gegeven
Pas toen ze na een schakeljaar met andere Saoediërs in een internationale groep geneeskundestudenten kwam, leerde ze om te zeggen wat ze denkt. ‘Doordat ik zag hoe makkelijk mijn Groningse studiegenoten hun mond open deden, kreeg ik het zelfvertrouwen om dat ook te doen’, zegt ze. Dat duurde wel een jaartje. ‘Toen dacht ik: ik weet dingen, dus waarom zou ik die kennis niet delen?’
Thuis in Saoedi-Arabië kwam ze nooit voor zichzelf op, ‘zelfs niet als het om klein onrecht ging’. Maar vorig jaar, toen ze stage liep in een ziekenhuis daar, probeerde ze het toch maar een keer. ‘Er was een man die voordrong in een rij, dus ik zei beleefd dat hij dat niet moest doen. Dat had effect’, zegt ze lachend. ‘Dus dat wil ik echt blijven doen.’
Familie
De Saoedische cultuur is in alle opzichten traditioneler dan de Nederlandse, zegt Saja. Zo draait bij de Saoedi’s bijvoorbeeld alles om familie. ‘Je woont in het huis van je familie tot je gaat trouwen, ongeacht of je een man of vrouw bent.’ En het is niet ongewoon dat studenten – zelfs degene die in het buitenland wonen – al in het huwelijksbootje stappen als ze begin twintig zijn. ‘Ik ken twee of drie stellen die elkaar aan de RUG ontmoet hebben en in Groningen getrouwd zijn.’
Maar de Saoedi’s hebben niet allemaal dezelfde normen en waarden en denken ook niet per se hetzelfde over religie. Zo weet Saja wel dat er moskeeën zijn in Groningen, ‘maar ik ben er nog nooit geweest’. Haar gelovige vrienden volgen hier wel de islamitische gewoontes. ‘Het is makkelijk om hier halal te eten, en er zijn ruimtes op de universiteit en in het ziekenhuis waar je kunt bidden.’
Saja is veranderd door haar ervaringen in het buitenland, zegt ze. Dat is haar familie ook opgevallen. ‘Toen ik mijn ouders voor het eerst weer zag, zeiden ze dat ik volwassener geworden was, en meer ontspannen.’ Zijn ze daar blij mee? ‘Tot op zekere hoogte, ja’, zegt Saja. ‘Al zijn er bepaalde dingen die ik voor me houd.’