Hector vecht voor Oekraïne
‘Mijn leven is niet zo belangrijk’
Door Christien Boomsma
By Christien Boomsma
Christien Boomsma
Christien is sinds 2016 achtergrondcoördinator bij UKrant. Ze plant de achtergrondverhalen en begeleidt de auteurs. Bij haar eigen verhalen ligt de focus op wetenschap en academisch leven. Daarnaast schrijft ze veel over onderwerpen als sociale veiligheid en maakt ze graag persoonlijke interviews. In haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken en geeft schrijftrainingen.Het was vlak voor kerst, rond twee uur ’s nachts. Hector was nog maar net aangekomen bij zijn militaire eenheid nabij Kramatorsk in Oekraïne toen het bombardement begon. Russische precisieraketten sloegen in op maar een paar kilometer van het schuiladres waar hij en zijn team gestationeerd waren. ‘Want uiteraard moet je tijdens kerst burgerdoelen bestoken.’
Er viel niet te ontkomen aan de herrie, zegt de 22-jarige Finse student. ‘De grond trilde, het gebouw schudde en de ramen bogen naar binnen door de drukgolven.’
Dat ging zo een uur lang door. Het was angstaanjagend, maar de andere soldaten vertrokken geen spier. ‘Voor hen is dit zo gewoon. Sommigen zijn al aan het vechten sinds de oorlog begon.’
Toen daalde het besef opeens bij hem in: dit was zijn nieuwe werkelijkheid. ‘Overdag ben je jezelf aan het aanmoedigen, dan vertel je jezelf dat je hiervoor getraind hebt. Je weet wat je moet doen, hoe je moet bewegen, hoe je moet schieten. Maar ’s nachts heb je tijd om na te denken en dan kan het je echt aangrijpen. Als die ene bom vlak bij jou inslaat, is het voorbij.’
Reservist
Nog maar twee jaar geleden leidde Hector een doodgewoon leven: hij studeerde internationale betrekkingen aan de RUG en droomde van een baan bij een ngo, of misschien in de vredeshandhaving. Maar toen viel Rusland Oekraïne binnen en was alles opeens anders.
‘Ik ben een Finse reservist’, legt hij uit. ‘Ik ben getraind als hospik. En deze oorlog is zo groot, het morele aspect ervan is zo ongelooflijk belangrijk. Ik voelde onmiddellijk: ik moet daar zijn.’
Deze oorlog is zo groot, ik voelde onmiddellijk: ik moet daar zijn
Niet dat hij meteen dienst nam. Die eerste paar weken was de situatie extreem chaotisch en niemand wist of Oekraïne niet binnen de kortste keren overlopen zou worden. ‘En ik ben niet iemand die iets doet zonder informatie.’
Maar de dingen die hij wel deed – met zijn vrienden een groot protest organiseren op de Grote Markt en meedoen aan liefdadigheidsacties – leken niet genoeg te zijn. ‘Ik kon het idee dat ik daar zou moeten zijn niet van me afzetten.’
En dus besloot hij afgelopen zomer om zijn geweten te volgen en zich aan te melden bij het Oekraïense leger. Via contacten bij een ngo die Finse soldaten ondersteunt die in Oekraïne vechten, lukte het hem om het proces versneld te doorlopen. Nu maakt hij deel uit van een eenheid van Oekraïners die momenteel aan het trainen en bijkomen is achter de frontlinie, die zo’n half uur rijden verderop ligt. Nog een week misschien, en dan gaan ze weer naar het front.
Gebrek aan uitrusting
In de tussentijd probeert hij zich zo goed mogelijk voor te bereiden en zo veel mogelijk te trainen. Maar dat is een probleem. Want zijn militaire training is weliswaar voldoende gebleken om zijn ervaren medesoldaten te kunnen bijhouden, maar het team is lang niet zo goed uitgerust als zou moeten. Tijdens het zomeroffensief gingen er niet alleen levens verloren, maar ook broodnodige spullen.
‘We hebben maar één nachtkijker over voor tien man’, legt hij uit. ‘Die dingen zijn duur, maar heel belangrijk. Het is doodeng om in het donker iets te moeten bewaken terwijl je niets ziet.’
Het is doodeng om in het donker iets te moeten bewaken terwijl je niets ziet
Er zijn maar twee pick-ups voor vervoer, maar van eentje gaan de deuren aan de passagierskant niet open. ‘Stel je voor dat je in een hinderlaag rijdt en beschoten wordt en die fucking deuren willen niet open zodat je er niet uit kunt.’
Zelfs wandelschoenen zijn een issue. De soldaten hebben geen winterlaarzen en de schoenen die ze wel hebben zijn vaak de verkeerde maat, wat betekent dat ze blaren kunnen krijgen of struikelen. ‘Dat klinkt misschien als iets kleins, maar als het zwaar wordt, maken dat soort dingen het verschil.’
En dan is er nog het gebrek aan medische goederen, zoals speciale tourniquets om snel een slagaderlijke bloeding te kunnen stelpen. Hectors teamgenoten gebruiken al sinds het begin van de oorlog dezelfde tourniquets, vol opgedroogd bloed en modder. ‘Die zou ik niet vertrouwen.’
Niet genoeg instructeurs
Een tweede probleem is dat Hector graag meer training had gekregen. ‘In het Finse leger oefen je en oefen je tot je het 100 procent goed doet. Van wat ik heb gezien bij de Oekraïners, oefenen zij tot ze het ongeveer kunnen.’
Zijn officieren zijn op dit moment op vakantie. Dat klinkt misschien gek, gezien de omstandigheden, maar het is van levensbelang dat je er tussenuit gaat. ‘Deze mannen zitten drie of vier dagen per week in de loopgraven, maandenlang, terwijl er constant geschoten wordt. Als je dat meemaakt gebeurt er iets in je brein. En al deze mannen hebben kinderen en echtgenotes, dus het is heel belangrijk voor ze dat ze tot rust kunnen komen en hun gezin zien.’
Er is ook een enorm gebrek aan instructeurs. Dus hoewel hij wel heeft geleerd hoe hij om moet gaan met zijn wapen en hoe hij moet vechten in drassig gebied en in de stad – dat laatste oefenden ze in huizen waar anderhalf jaar geleden nog echt in gevochten werd – wacht hij nog steeds op een instructeur voor medische training.
‘Bepaalde procedures heb ik al twee jaar niet geoefend. Nu lees ik maar Amerikaanse handboeken, maar met boeken en YouTube alleen kom je er niet. Als ik die handelingen nu op dit moment zou moeten uitvoeren, zou ik het niet goed doen. Dat is gewoon een feit.’
Realiteit
Toch heeft dit alles hem er niet van weerhouden om zijn plan door te zetten. Natuurlijk, hij heeft zichzelf wel afgevraagd: trek ik niet een te grote broek aan? Ga ik straks dood, of raak ik gewond? Word ik krijgsgevangen gemaakt of gemarteld?
Want dat is de realiteit, weet hij. Toen hij een militair hospitaal in Kharkiv bezocht, zag hij een soldaat met een lamme linkerhand en -been. Hij was een maand lang gevangen gehouden door de Russen en gemarteld met de startkabels van een auto-accu. ‘Dat is echt schokkend.’
Maar hij heeft nooit willen terugkrabbelen. ‘Dat zou de mentaliteit van een soldaat moeten zijn, vind ik: je accepteert hoe het is en je doet het ermee.’
Deze mannen waren leraren, dierenartsen, schrijvers, en nu zitten ze in de loopgraven
Tegelijkertijd hebben zijn ervaringen zijn eigen mentaliteit veranderd. Hij waardeert de hulp van zijn vrienden in Groningen, die donaties voor hem werven. Maar het leven is kostbaar; tijd is kostbaar. En hij is niet in de stemming om die tijd te verdoen met nonsens. ‘Er zijn bijvoorbeeld mensen in Groningen die ik nauwelijks ken, die me berichten sturen om me een schouderklopje te geven. Dat doen ze niet echt voor mij, maar omdat het hen een goed gevoel geeft. Dat hoeft van mij niet.’
Als hij ergens tijd of energie in steekt, zoals een gesprek, wil hij dat het betekenis heeft. ‘Als we een gesprek hebben over iets oppervlakkigs, laat dan maar zitten. Ik praat liever over iets dat inhoud heeft, want het leven kan hier zo voorbij zijn.’
Hij ziet het aan de mensen om hen heen: het ene moment lachen ze, het volgende komt er een herinnering bij ze boven. ‘Dan zie je ze opeens stil worden en in de verte staren. Deze mannen hadden huizen, gezinnen. Ze waren leraren, dierenartsen, schrijvers. En nu zitten ze in de loopgraven en proberen ze hun gezinnen te beschermen tegen de Russen, alleen maar omdat een of andere dictator opeens besloot een ander land binnen te vallen.’
Dat is zo onrechtvaardig, zo immoreel, dat Hector zijn aandeel wil leveren om het te stoppen.
Plicht
Maar waarom hij? Waarom waagt hij zijn leven voor een land dat niet eens het zijne is? Hij, een student die – volgens sommigen om hem heen – zoveel te verliezen heeft?
Hij blijft even stil. Dan: ‘Ik vind niet dat mijn leven zo belangrijk is. Mijn ouders zullen me missen, maar… Ik zag in Kharkiv een vrouw van een jaar of dertig, moeder. Elke keer dat ze verlof krijgt, gaat ze naar haar kinderen. Ze weet nooit of dat de laatste keer zal zijn dat ze haar kunnen kussen. En als ik, door hier te zijn, kan voorkomen dat kinderen hun moeders verliezen, dan moet ik dat doen.’
Voor hem draait het allemaal om de eed die hij heeft gezworen als hospik. ‘Het is mijn plicht om deze mannen op te lappen. Dat is wat ik op dit moment het belangrijkste vind.’
In leven blijven is daar ondergeschikt aan. ‘Ik ben bang voor de dood en ik zou graag blijven leven. Maar voor mijn teamgenoten en om te voorkomen dat anderen sterven, ben ik bereid het erop te wagen.’
NASCHRIFT REDACTIE: In de commentaarsectie ontstond kort na publicatie commotie over het embleem dat een van militairen in Hectors groep (zie de groepsfoto) op zijn borst draagt. Sommigen menen daarin de ‘black sun’ te zien, een nazisymbool. Voor alle duidelijkheid: de Russische president Poetin rechtvaardigt de oorlog tegen Oekraïne onder meer vanwege het naziregime dat volgens hem in Kyiv zetelt.
Navraag leert dat het niet om het ‘black sun’-embleem gaat. De ‘patch’ die de soldaat draagt, is een ‘skull maiden’ of ‘skull reaper’. De figuur draagt een groene roos, en symboliseert dood en leven na de dood. Dergelijke patches worden veel verkocht door straatverkopers aan soldaten, die ze vervolgens gebruiken om iets persoonlijks toe te voegen aan hun uniformen.
Inzameling voor Hector
Vijf Groningse vrienden van Hector zijn een inzamelingsactie gestart om hem en zijn team van een betere uitrusting te voorzien.
Student international relations Nick Schoonbeek, een van de organisatoren, was niet echt verbaasd toen Hector vertelde wat hij had besloten. ‘Ik had het vanaf het begin gezien. Elke keer als we het hadden over de oorlog in Oekraïne, kreeg hij zo’n verre blik in zijn ogen. Hij beschouwt het echt als zijn morele plicht.’
Hecor is ‘een introverte jongen’, zegt hij, ‘maar heel gedisciplineerd en hij weet wat hij wil.’ Om hulp vragen is niet echt iets voor hem, dus besloot Nick dat voor hem te doen. ‘Ik heb echt gezegd: mond houden. Dit gaan we voor je opzetten.’
Nachtkijkers en pick-ups
Hectors team heeft vooral nachtkijkers, pick-ups, medische apparatuur en kleding nodig, zegt Nick. ‘Dat kan ook een pick-up zijn die nu niet rijdt. Wij kunnen ervoor zorgen dat die naar Oekraïne gaat en daar weer wordt gerepareerd.’ Verder zijn ook camouflage-uniformen, EHBO-pakketten en drones van belang.
Alle donaties gaan naar de non-profitorganisatie Your Finnish Friends, die het gedoneerde geld doorsluist naar de soldaten in Oekraïne.
Doneren kan via een tikkie naar Nick, die het geld vervolgens overmaakt naar Your Finnish Friends, of via Paypal. Rechtstreeks doneren naar Your Finnish Friends kan ook. Als je ‘Hector’ vermeldt bij de overschrijving, wordt dat geld voor Hectors team gereserveerd.